معرفی کتاب روانشناسی مرگ اثر شلدون سولومون

درباره کتاب روانشناسی مرگ

مرگ بیش از آنکه یک کلمه، مفهوم یا حتی به عقیده‌ی برخی، یک تفکر یا توهم باشد، حقیقتی تلخ و البته بسیار ناشناخته است. به‌همین‌دلیل هم بسیاری از افراد به‌سبب ویژگی گریزناپذیری مرگ و ترس حاصل از آن، به انکار این حقیقیت روی می‌آورند. ویلیام جیمز، فیلسوف آمریکایی، در حدود یک قرن پیش این ادعا را مطرح کرد که «مرگ، همان کِرمی‌ست که درون هر انسانی وجود دارد.» بنابراین بشر، چه وجود این کِرم را درون خود بپذیرد و چه از آن روی‌گردان شود، لاجرم روزی رودررویش قرار می‌گیرد! شلدون سولومون (Sheldon Solomon)، جف گرینبرگ (Jeff Greenberg) و تام پیزینسکی (Tom Pyszczynski) در کتاب روانشناسی مرگ (The Worm at the Core: On the Role of Death in Life) تاثیر تفکر مرگ را نسبت به افکار، احساسات و رفتارهای آدمی می‌سنجند و آن را در ابعاد گوناگون مورد تحلیل و بررسی قرار می‌دهند. نویسندگان در این کتاب معتقدند، وحشت از مرگ است که بشریت را به سوی انجام فعالیت هدایت می‌کند و توانسته تحولاتی را در حوزه‌ی هنر، دین، اقتصاد، زبان و در یک ساختار کلی‌تر، علم، به‌وجود آورد. آگاهی افراد نسبت به ناپایداری در دنیا و فناپذیری آن‌ها بود که اهرام ثلاثه مصر را برافراشت یا درگیری‌های چندصدساله را در جهان به‌وجود آورد. نویسندگان کتاب روانشناسی مرگ این حقیقت را بیان می‌کنند که مرگ، نیروی اولیه‌ی رفتار انسانی‌ست و بیش از آنچه در فکر و تصورتان می‌گنجد، به زندگی شما جهت می‌دهد و سروشکل می‌بخشد. بنابراین اگر نحوه‌ی برخورد، دیدگاه و تصور خودتان را نسبت به آن تغییر ندهید، به طرفه‌العینی منجر به نابودی‌تان خواهد شد! شلدون سولومون، جف گرینبرگ و تام پیزینسکی در اثر پیش‌رو به بررسی نظریات و پژوهش‌های صورت‌گرفته در زمینه‌ی مدیریت وحشت از مرگ می‌پردازند و در این حوزه از مطالعات مردم‌شناسی و باستان‌شناسی بهره می‌برند. این کتاب با زبانی ساده و بی‌پیرایه و با تلاشی آشکار در جهت ساده‌سازی مفاهیم آکادمیک تلاش کرده تا مفهوم و نظریه‌ای عمیق را برای شما تشریح کند و دیدگاهتان را درباره‌ی مرگ و انکارپذیری‌اش تغییر دهد. کتاب روانشناسی مرگ از سه بخش، شامل یازده فصل تشکیل شده و در هر فصل به یک موضوع مهم درباره‌ی مرگ، عدم و نیستی و شیوه‌ی تفکر انسان و تاثیر این تفکر بر کیفیت زندگی او می‌پردازد.

در بخش اول، نویسندگان به نظریه‌ی معروف و مهم مدیریت وحشت می‌پردازند و آن را از دو جنبه‌ی مهم، یعنی عزت نفس و جهان‌بینی فرهنگی بررسی می‌کنند. در بخش دوم، مسئله‌ی مرگ با نظر به تفکر اجداد انسان بررسی می‌شود و نویسندگان در تلاشند تا به این پرسش‌ها پاسخ دهند: «اجداد بشر درباره‌ی مرگ چگونه فکر می‌کردند؟» و «مسئله‌ی مرگ برای اجداد انسان چگونه به‌وجود آمد و با چه پدیده‌ای اتفاق افتاد؟».

بخش سوم کتاب روانشناسی مرگ با بیان تاثیر آگاهی از فناپذیری بر بخش گسترده‌ای از تلاش‌های فردی و شخصی انسان به‌پایان می‌رسد و دلالت‌هایی برای درک دنیای امروزی و مدرن و مقابله با واقعیت مرگ مطرح می‌شود. در نهایت نویسندگان، هدف خود را از نگارش این کتاب بی‌نظیر، اینگونه مطرح می‌کنند: هدف کلی از نگارش این اثر علمی و پژوهشی این است که به انسان نشان دهیم، آگاهی نسبت به فناپذیری و نیستی، زیربنای مهم‌ترین، اصیل‌ترین و البته ناپسندترین رفتارهای بشری را ایجاد می‌کند. حقیقتی که در نهایت به ایجاد یک بینش نسبت به مرگ منجر می‌شود و رشد شخصی و پیشرفت اجتماعی را به‌دنبال دارد. شما درباره‌ی مرگ چگونه می‌اندیشید؟ آیا آگاهی نسبت به نیستی و مرگ، می‌تواند مسیر پیش‌روی بشریت را به هر آنسو که می‌خواهد بکشاند؟ کتاب روانشناسی مرگ با ترجمه‌ی روان میلاد سبزه آرای لنگرودی و مصطفی محمدی به همت نشر اندیشه آگاه به چاپ‌رسیده و اکنون در اختیار شما قرار دارد.

نکوداشت‌های کتاب روانشناسی مرگ

• یک اثر تحریک‌آمیز، شفاف و بسیار جذاب. (فایننشال تایمز)

• کتابی مهم و فوق‌العاده خواندنی که زندگی شما را تغییر می‌دهد. (گاردین)

• با خواندن این اثر می‌فهمید که چگونه می‌توان بر ترس از مرگ غلبه کرد و آگاهی از مرگ چطور بر تصمیمات زندگی بشر تاثیر می‌گذارد. (شارلوت رانسی، دیلی تلگراف)

• یک تلفیق بسیار دقیق از ایده‌های جامعه‌شناسی، فلسفه وجودی، روانشناسی و روانکاوی که به‌خوبی نشان می‌دهد، نادیده‌انگاری مرگ بسیار آسان و درعین‌حال بسیار اشتباه است. (روزنامه هیرالد بریتانیا)

• این کتاب ایده‌ها و آثار ارنست بکر، انسان‌شناس و نویسنده‌ی آمریکایی را بسیار فراتر از آنچه وجود دارد بیان می‌کند. (سام کین، فیلسوف، نویسنده و استاد دانشگاه آمریکایی)

جملات برگزیده کتاب روانشناسی مرگ

ما نیازمند زندگی‌ای هستیم که پیوندی با مرگ نداشته باشد. چیزی که از بین نمی‌رود و فراتر از امور طبیعی است... . عقل سلیم به ما می‌گوید وجودمان چیزی نیست جز باریکه نوری بین دو تاریکی جاودان. ما همیشه به دنبال جامع‌ترین نظام ارزش‌گذاری می‌گردیم، آن هم نه فقط برای رسیدن به حقیقت، بلکه به این دلیل که هرچه این نظام جامع‌تر باشد، وعده‌اش برای از بین بردن بیم و هراس ما بیشتر می‌شود. عزت‌نفس تنها یک گزافه‌گویی از خود یا غروری صرف نیست، بلکه موضوع مرگ و زندگی است. احساس «خودارزشمندی» مبنایی اساسی برای کنش انسان است

بخشی از کتاب روانشناسی مرگ

زیست‌شناسی به نام استفان جی گولد نوشت: «زندگی نه نردبانی از پیشرفت‌های قابل پیش‌بینی بلکه بوته‌ای منشعب است که دائماً توسط فرشته‌ی مرگ (یا همان فرایند انقراض گونه‌ها) هرس می‌شود.» درحالی‌که سایر موجودات تسلیم تغییرات ناگهانی آب و هوایی یا رقابت با سایر گیاهان یا حیوانات شده‌اند، ما انسان‌ها تنها گونه‌ای هستیم که می‌توانیم شاخه خود را از «درخت زندگی» جدا کنیم. اگرچه نمادسازی، خودآگاهی و ظرفیت تبدیل تخیلات ما به واقعیت، خدمات فوق‌العاده‌ای برای ما انسان‌ها به همراه داشته، اما ما را از آسیب‌پذیری و فناپذیریِ خود، آگاه کرده است. اعتماد به یک نظام ارزش‌گذاری فرهنگی و عزت‌نفس این ترس را از بین می‌برد؛ اما وقتی افرادی «متفاوت»، باورهای اصلی یا ارزشمندی ما را به چالش می‌کشند، می‌خواهیم آن‌ها را تحقیر، انسان‌زدایی، جذب، اهریمن‌سازی و نابود کنیم. شاید تنها دلیلی که انسان‌ها تا به امروز زنده مانده‌اند این است که تا همین اواخر فاقد ابزارهای تکنولوژیکی لازم برای نابودی همدیگر بوده‌ایم. سلاح‌های کشنده قرن بیست و یکم که می‌توانند با دستگاه‌های کنترل از راه دور (شبیه به بازی‌های ویدیویی)، ویرانی‌های غیرقابل باور به بار آورند و تعداد زیادی از مردم را بکشند، نسبت به درگیر‌های رو در رو، کشتن را برای وجدان آسان‌تر می‌سازند. از آنجایی که دولت‌ها از هر فناوری نظامی برای دفاع از ایدئولوژی‌های سکولار یا دینی خود استفاده خواهند کرد (چه برای «ایمن نگه داشتن جهان برای دموکراسی» یا «برای خلاصی از شر جهانی») این خطر بسیار واقعی وجود دارد که ما انسان‌ها نخستین شکل حیات خواهیم بود که خودمان باعث انقراض خودمان می‌شویم.

فهرست مطالب کتاب

• درباره نویسندگان

• آنچه دیگران در مورد کتاب گفته‌اند

• مقدمه مترجمین

• مقدمه

• بخش اول: مدیریت وحشت

• فصل اول: مدیریت وحشت مرگ

• فصل دوم: نظام ارزش‌گذاری امور

• فصل سوم: عزت‌نفس؛ اساس استقامت

• بخش دوم: مرگ در طی اعصار

• فصل چهارم: انسان فانی؛ از نخستی‌ها تا انسان امروزی

• فصل پنجم: جاودانگی واقعی

• فصل ششم: جاودانگی نمادین

• بخش سوم: مرگ در دوران مدرن

• فصل هفتم: تشریح ویرانگری انسان

• فصل هشتم: بدن و روح: اتحادی ناآرام

• فصل نهم: مرگ دور و نزدیک

• فصل دهم: شکاف در سپرها

• فصل یازدهم: زندگی در کنار مرگ

• منابع

• ادامه فهرست

شناسنامه کتاب روانشناسی مرگ