اَبیانه(ویونا) روستایی سرسبز و خوش آب و هوا از توابع بخش مرکزی شهرستان نطنز در استان اصفهان است. این روستا در تاریخ 30 مرداد 1354 با شمارهٔ ثبت 1088 به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده‌است.این روستا در 38 کیلومتری شمال غربی نطنز در دامنهٔ کوه کرکس و یکی از بلندترین نقاط مسکونی در ایران است. ارتفاع از سطح دریا در این روستا 2160 متر و دارای آب و هوای سرد و معتدل است. ابیانه به اعتبار معماری بومی و بناهای تاریخی پُرتنوع آن، از روستاهای مشهور ایران است.
چشم انداز و نمای بسیار زیبای خانه های این روستا با معماری اصیل توجه هر گردشگری را به خود جلب می کند.علاوه بر معماری و موقعیت جغرافیایی، چندین اثر تاریخی نیز در این روستا وجود دارد که جذابیت های آن را برای هر گردشگری چند برابر می کند.این روستا جز آثار ملی به حساب می آید که در تاریخ 30 مرداد 1354 به عنوان یکی از آثار ملی تاریخی ایران ثبت شده است.
نام اصلی این روستا ویونا به معنای بیدستان است، و دلیل این نام گذاری این است که در ایام قدیم ابیانه دارای بیدستان های وسیعی بوده است، با گذشت زمان ویونا به ابیانه تغییر پیدا کرده است. روستای ابیانه کاشان دارای تاریخ بسیار غنی است. قدمت بناها و خانه های این روستا طبق بررسی های انجام شده به دوران سلجوقیان، ساسانیان، صفویان و قاجاریان باز می گردد. کاوش های باستان شناسی در این روستا به بقایای یک قلعه ساسانی رسیده است و این کاوش ها هنوز هم ادامه دارد.
ابیانه روستایی اصیل جذاب است و خانه های روستایی آن در کوچه های باریک و پیچ در پیچ بنا شده اند. خانه های این روستا خانه هایی با مساحت کوچک هستند و معماری خانه ها به گونه ای است که حیاط هر خانه پشت بام خانه دیگری است و به عبارتی نمای پلکانی بسیار منحصر بفردی را به روستا داده است. خانه ها اغلب ایوان هایی بزرگ و دلنشین دارند که در هوای خنک عصر بهترین مکان برای سپری کردن اوقات ساکنان آن است. باید در نظرداشت رنگ سرخ خاک این روستا که خانه هایش نیز با آجر و خشت حاصل از همین خاک سرخ بنا شده اند جلوه جذابی را به روستا داده است.
از جمله جاذبه های دیدنی ابیانه و اماکن تاریخی این روستا می توان به موارد زیر اشاره کرد: قلعه ها، مساجد و زیارتگاهها. از قدیمی ترین آثار به جا مانده از دوره ی زرتشتیان می توان به یک آتشکده اشاره کرد. این آتشکده از جمله قدیمی ترین آثار در این روستا است و به نام هاپارک معروف است. این آتشکده آتش مقدسی را شعله ور دارد که هنوز هم آتش آن روشن نگه داشته می شود. بقایای قلعه های موجود در این روستا بیانگر این مطلب است که در گذشته این قلعه ها برای دیده بانی و مراقبت از اهالی روستا یا به عبارتی برای حفظ امنیت مردم روستا بنا شده اند. موقعیت جغرافیایی قلعه ها نیز به گونه ای طراحی شده است که در سه جهت روستا را در برگرفته اند. نام این قلعه ها: پال همونه یا تخت هامان در محله یوسمون، هرده در محله هرده و پاله واقع در محله پل است.
یکی از جالب‌ترین ویژگی‌های مردم ابیانه، حفظ فرهنگ و سنت‌های مخصوص به خودشان در طول سالها است. سبک زندگی مردم این روستا هنوز مثل دهه‌های قبل است و همه‌چیزشان، از لهجه و پوشش تا مراسم و آیین‌های مناسبتی‌شان شکل سنتی خود را حفظ کرده است.
در بدو ورود به این روستا، توجهتان به خانه‌هایی جلب خواهد شد که به‌صورت طبقه‌طبقه روی هم ساخته شده است. هر طبقه یک خانه است و به یک خانواده اختصاص دارد. این نوع معماری، خاص روستاهایی است که روی دامنه کوه واقع می‌شوند. مشابه این بافت را می‌توان در روستاهایی در کردستان، گیلان، کرمانشاه و آذربایجان پیدا کرد.
خانه‌های روستای ابیانه سرخ‌رنگ است و معماری متحدالشکلی دارد. اکثر این خانه از بیرون شکل واحدی دارد و همین شباهت، نظم زیبایی در روستا به وجود آورده است.
دومین چیزی که توجه هر گردشگر را به خود جلب می‌کند، پوشش زیبای مردم ابیانه است. پوششی که طی سالهای متمادی یکدست باقی مانده است. زنان روستای ابیانه دامن‌های پرچین و دولایه می‌پوشند که معمولا لایه زیرین مشکی‌رنگ و لایه بالایی رنگی‌رنگی است.
اما مشخصه اصلی پوشش زنان ابیانه، چارقدهای گلدار بزرگی است که تا پایین کمر آنها را می‌پوشاند. مردان ابیانه هم پوشش مخصوص به خودشان را دارند. آنها بلوزهای بلند با شلوارهای گشاد که دبیت نام دارد می‌پوشند.
گفته می‌شود ارتباط کم مردم روستای ابیانه با شهرهای اطرافشان در طول تاریخ، دلیل اصلی حفظ سنت و فرهنگ دیرینه و غنی آن است. مردم روستا سعی و اهتمام زیادی در حفظ فرهنگ‌ها و سنن گذشته خود دارند و برای بقای زندگی سنتی خود تلاش بسیاری می‌کنند. تلاشی که در نوع خود بی‌نظیر و ستودنی است.
روستای ابیانه روستای بسیار تمیزی است. مردم روستا سعی می‌کنند علیرغم رفت‌وآمد زیاد توریست‌ها، محیط آنجا را تمیز و پاکیزه نگه دارند. به محیط زندگی مردم روستا احترام بگذاریم و به هیچ‌وجه زباله‌هایمان را، هرچند هم کوچک، در روستا رها نکنیم.
اگر خواستیم از مردم روستا عکس بگیریم، حتما قبلا از آنها اجازه بگیریم. معمولا مردم ابیانه به گرفتن عکس و تبدیل‌شدن به سوژه عکاسی روی خوش نشان نمی‌دهند. به خواست آنها احترام بگذاریم.
میراث روستایی، از مهم‌ترین ذخایر فرهنگی کشور عزیز ماست. سعی کنیم به آن احترام بگذاریم و کمترین ناهنجاری را در بافت آن به وجودنیاوریم. بهترین گردشگر کسی است که حضورش در محیط احساس نشود و از خود ردی به جا نگذارد. سعی کنیم بهترین باشیم.
ابیانه روستایی در بخش مرکزی شهرستان نطنز، از توابع استان اصفهان است. این روستا در دامنه کوه‌های کرکس واقع شده است. ابیانه در ارتفاع 2222 متری از سطح دریا واقع شده است.
طبیعت روستای ابیانه بسیار خوش‌آب‌وهوا و معتدل است. مردم محلی به آن ویونا هم می‌گویند. گفته می‌شود ابیانه یکی از مرتفع‌ترین مناطق مسکونی ایران است. تلفیق کویر و کوهستان در ابیانه، منظره‌ای بکر و زیبا پدید آورده است که این روستا را از سایر روستاهای ایران متفاوت می‌کند.
معماری سرخ‌رنگ خانه‌های ابیانه همراه پوشش سنتی مردم محلی، باعث شده است تا سالیانه 40 هزار توریست هوس سفر به این روستای بکر به سرشان بزند.
از آنجایی که ابیانه روستای مرتفع است، بهتر است فصل زمستان را برای سفر به این روستا انتخاب نکنید؛ مگر اینکه دوست داشته باشید منظره این روستای زیبا را زیر انبوه برف‌های زمستانی تماشا کنید. سعی کنید فصل گلاب‌گیری را هم برای سفر به ابیانه انتخاب نکنید. احتمالا شلوغی این روستا در فصل گلاب‌گیری شما را کلافه خواهد کرد.
ابیانه یکی از روستاهای خاص و دیدنی نطنز در استان اصفهان است که نه‌تنها بین گردشگران داخلی، بلکه بین گردشگران خارجی نیز طرفدار دارد و اغلب سوژه عکاسی آنها می‌شود. ابیانه از معدود روستاهای ایران است که مردم بومی همچنان پوشش سنتی خود را بر تن می‌کنند و آن را حفظ کرده‌اند. رنگ سرخ ساختمان‌های کهن روستا که در شیب دامنه خاکستری کوه قرار گرفته‌اند، جذابیتی دوچندان به ابیانه بخشیده‌اند. در واقع ترکیب کوچه‌های تودرتو، بناهای تاریخی گوناگون، پنجره‌های هندسی، در‌های منبت‌کاری و... برای هر بیننده‌ای دیدنی و جذاب است.
