معرفی بازار پایه در بورس
اگر شرکتی شرایط عضویت در بورس و بازارهای اول و دوم فرابورس را نداشته باشد، عضو بازار پایه می شود. این بازار در پایین ترین سطح بازار فرابورس قرار دارد که شرایط عضویت شرکت ها در آن ساده تر است.تمامی معاملات در بازار پایه به دو روش صورت می گیرد:
1-حراج پیوسته
2-حراج تک قیمتی.
بازار پایه از جمله بازارهای فرابورس است که مطابق با ماده ۴ “دستورالعمل پذیرش، به منظور عرضه و نقل و انتقال اوراق بهادار در فرابورس ایران” راه اندازی گردیده است. پس از ثبت شرکت ها نزد سازمان بورس و اوراق بهادار، مدارک ارائه شده از جانب شرکت ها در کمیته عرضه فرابورس مورد بررسی قرار می گیرد و سپس در فهرست نرخ های با زار پایه فرابورس درج می شوند. لازم به ذکر است این شرکت ها فرایند پذیرش را طی نمی کنند. شرکت های درج شده در بازار پایه در سه دسته طبقه بندی می گردد: شرکت هایی که درخواستی مبنی بر پذیرش ندارند و به دلیل الزام قانونی طبق ماده ۹۹ برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران بایستی در این بازار درج گردند. مطابق با ماده ۹۹ قانون برنامه پنجم توسعه جمهوری اسلامی ایران به منظور ارتقاء جایگاه بازار سرمایه در اقتصاد کشور و ساماندهی بازار متشکل اوراق بهادار کلیه اشخاصی که تاکنون نسبت به انتشار اوراق بهادار اقدام کرده اند مکلفند نسبت به ثبت آن نزد سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام نمایند و عدم ثبت، تخلف محسوب می شود. شرکت هایی که نزد سازمان بورس ثبت شده اند، اما شرایط پذیرش در بازار بورس را ندارند.رکت هایی که به دلیل از دست دادن شرایط بازارهای بورس یا فرابورس از بازار مربوطه لغو پذیرش می شوند، در باز ار پایه درج می گردد. مقررات ارائه اطلاعات در این بازار به مراتب ساده تر از بازار اول و دوم است. با توجه به شرایط شرکت معاملات با زار پایه به شکل عادی (دارای دامنه نوسان و در عملیات عادی بازار) یا توافقی (فاقد دامنه نوسان و بر اساس توافق خریدار و فروشنده) انجام می شود.
معامله گری در بازار پایه چگونه است؟
تمامی معاملات در بازار پایه به دو روش صورت می گیرد:
- حراج پیوسته
- حراج تک قیمتی
روش حراج پیوسته، همانند بازار اول و دوم فرابورس خرید و فروش به صورت مستمر و فراگیر در مدت زمان جلسه معاملاتی صورت خواهد گرفت.روش حراج تک قیمتی اکثرا در سهام شرکت هایی با نقدشوندگی پایین اجرا میشود و برخلاف روش حراج پیوسته معامله سهام فقط در یک بازه زمانی خاص در مدت زمان جلسه معاملاتی و بعد از تجزیه و تحلیل قیمت های وارد شده صورت خواهد گرفت.
نحوه معامله در تابلوی زرد نارنجی قرمز چگونه است؟
- نحوه معاملات در تابلو زرد به صورت دو روز در هفته حراج ناپیوسته و سه روز در هفته با دامنه نوسان یک ریالی
- نحوه معاملات در تابلو نارنجی به صورت یک روز در هفته حراج ناپیوسته و چهار روز در هفته با دامنه نوسان یک ریالی
- نحوه معاملات در تابلو قرمز به صورت یک روز در ماه حراج ناپیوسته و در بقیه روزها با دامنه نوسان یک ریالی
دامنه روزانه و دامنه حراج پایانی در سه تابلو زرد نارنجی و قرمز:
قوانین جدید بازار پایه
جالب است بدانید که تقریباً یک سوم ارزش فرابورس به بازار پایه تعلق دارد. پیش تر، دامنه نوسان بالای این بازار، سرمایه گذاران را به سرمایه گذاری در این بازار جذب می کرد. البته، از طرف دیگر برخی سودجویان با همین نوسان بالا افراد و سهامداران مختلف را فریب می دادند و ضرر و زیان فراوانی را بر سهامداران خرد وارد می کردند. به همین دلیل، مسئولان فرابوس تصمیم به تغییرات اساسی در بازار پایه گرفتند.
همان طور که گفتیم، بازار پایه قبلاً شامل سه تابلوی الف، ب و ج بود. در قانون جدید، تابلوها به سه رنگ زرد، نارنجی و قرمز دسته بندی شده اند. دامنه نوسان در تابلوی زرد سه درصد، در تابلوی نارنجی دو درصد و در تابلوی قرمز یک درصد است. بر اساس تغییرات جدید، روزهای دوشنبه قیمت پایانی تعیین و تا دوشنبه هفته بعد، همان قیمت به عنوان قیمت پایانی در نظر گرفته می شد. اما این قوانین تا حدی جذابیت بازار پایه را برای سرمایه گذاران کاهش می داد. بنابراین، قوانین مذکور مجدداً اصلاح شد.
جدیدترین تغییرات در قوانین بازار پایه به شرح زیر است
- اگر صف خرید و فروش در سه روز متوالی و در یک جهت برقرار باشد و در پایان هر جلسه معاملاتی حداقل دو ده هزارم تعداد سهام شرکت معامله شود، در روز بعدی، دامنه نوسان تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز، به ترتیب، به ۵، ۴ و ۲ درصد افزایش خواهد یافت (این دامنه نوسان در حالت عادی برای تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز، به ترتیب، ۳، ۲ و ۱ درصد است). پس از آن، دامنه نوسان به شرایط پیشین باز می گردد.
- صندوق های سرمایه گذاری مختلط و سهام مجازند تا ۱۰ درصد از دارایی های تحت مدیریتشان را در بازار پایه سرمایه گذاری کنند.
- در صورتی که ارائه اطلاعات ناشران بازار پایه قابل اتکا بوده و به موقع منتشر شود، فرابورس می تواند پیشنهاد افزایش سرمایه گذاری صندوق ها را در بازار پایه ارائه کند.