معرفی فیلم بیدار شو آرزو

دوشنبه، 08 شهریور 1400 زمان مطالعه 6 دقیقه

بیدار شو آرزو فیلمی به کارگردانی و نویسندگی کیانوش عیاری محصول سال ۱۳۸۳ است.این فیلم که با موضوع زلزلهٔ بم مقابل دوربین رفت، با وجود گذشت ۱۳ سال از تولید آن فرصت اکران عمومی پیدا نکرده بود. تا اینکه در آذر ماه ۱۳۹۶ با مشارکت بنیاد سینمایی فارابی در گروه «هنر و تجربه» اکران خود را روی پرده سینما آغاز کرد.

خلاصه داستان فیلم بیدار شو آرزو

فیلم «بیدارشو آرزو» داستان آموزگار جوان روستایی در حاشیه شهر بم را روایت می کند که پس از بیرون آمدن از زیر آوار پی می برد همکارش جان سپرده است، او به سوی شهر راه می افتد تا برای اهالی کمک بیاورد، اما با رسیدن به شهر ناباورانه درمی یابد که فاجعه اصلی در آنجا روی داده و از هر گوشه و کناری فریاد شیون و زاری و درخواست کمک بلند است؛ وی در بیمارستان ویران و پر از مجروح و کشته به روحانی برمی خورد و به توصیه و راهنمایی او به گورستان شهر رفته و به کار غسل دادن زن ها و دفن آن ها می پردازد. مردی زندانی که در اثر ویرانی زندان خود را به شهر رسانده، برای غسل دادن زن، مادر و فرزندش «آرزو» از او کمک می خواهد.

نکاتی درباره فیلم بیدار شو آرزو

تنها داخل یک چادر دراز کشیده و نظاره گر سایه هایی ست که با هراس و اضطراب به این سو و آن سو می روند. این سرنوشت مردی ست که فریاد می زد «بیدار شو آرزو!» همین یک نما کافی ست تا بفهمیم زلزله هرچه مردنش ساده و سریع است، زنده ماندنش به یک عذاب می ماند که در هر لحظه تا بی نهایت منبسط می شود. «بیدار شو آرزو» تلخ ترین شاهکار سینمای ایران است که هنوز هم چیزی از گزندگی اش کم نشده، هنوز هم ردپای خود را بر گوشت و پوست مخاطب می گذارد و هنوز هم نمی گذارد «آب خوش از گلوی مسئولان پایین برود».

زندگی بد، خوب زیسته نخواهد شد

کیانوش عیاری مشمول یک اصل بسیار خطرناک تاریخی شده است. روان شناسان و مشاوران به ما می گویند ذهنت را درگیر مسائل تلخ نکن که این کار باعث توقف زندگی ات می شود. سویه دیگر این تجویز «زندگی کردن به هر قیمت و کیفیتی «ست. در این بازار آشفته فروش و تجویز «زندگی به هر قیمت» هستند کسانی که گام بعدی زندگی را مشروط به ثبت و ضبط این لحظات تلخ و تبدیل آن ها به زخم هایی می دانند که فانوس راه خواهند شد و چیزی را برای ما رقم می زنند که به آن «آینده» می گوییم. ما بسیار خوشبختیم که تبار این دسته افراد نه با کیانوش عیاری آغاز شده و نه به کیانوش عیاری ختم می شود. گرچه این انسان ها در روزگار «شادابی» و «بهروزی» و «موفقیت» و «فال» و «طالع بینی» و دیگر صور «متوسط الحالی» تنها در شب ها و در سکوت به چشم می آیند، اما دودمانشان با سقراط آغاز می شود که می گفت «زندگی اگر در ترازوی خرد سنجیده نشود، ارزش زیستن ندارد» و به کیانوش عیاری می رسد که گفت «نساختم که اکران شود، ساختم که آب خوش از گلویتان پایین نرود».می دانیم که بهرحال «آب خوش» از گلوی همه شان پایین رفت و از رودبار و بم تا ورزقان و کرمانشاه، نه تنها آب که «چلو ماهیچه» هم به سفره هایشان اضافه و داستان نخ نمای «کی بود؟ کی بود؟ من نبودم!» تبدیل شد به شاه روایت تاریخ معاصر ایران. اما آیا این ها یعنی کیانوش عیاری شکست خورده است؟ ابدا به این معنا نیست. کیانوش عیاری شکست نخورده بلکه مشمول یک اصل خطرناک تاریخی شده است. اصلی که می گوید «خواهی نشوی رسوا، هم رنگ جماعت شو!» و کیانوش عیاری را تبدیل می کند به یک «خاطره تلخ» که باید حذفش کنیم که خدای نکرده «زندگیمان» دچار نقصان نشود. چنین هم کردند و کیانوش عیاری را کم کم به کناری گذاشتند. اما او هنوز هم فریاد می زند که «زندگی بد را نمی توان خوب زیست» و دقیقا از خلال جای خالی اش در سینمای ایران بدل به معیاری می شود برای تمییز و تشخیص «زندگی به هر قیمت» و «آزاده زیستن».عیاری واقع گراست در همان چارچوب معروف که می گفت «واقع گرا باشید! امر محال را طلب کنید!» امر محالی که عیاری طلب می کند همان پایین نرفتن آب خوش از گلوی «بیخیالان» این دنیاست و دقیقا از همین رهگذر است که درک کردنِ خود عیاری تبدیل به امری محال برای واقعیت جاری می شود. سینمای عیاری –که البته او در این راه تنها نیست- لحظه ای نادر است که در آن واقعیت به دو نیم می شود که نیمی رو به جلو است و می خواهد حرکت کند و نیمی دیگر نگاهش به عقب است و در همان نقطه جا خوش کرده.

بم عشق من

طبق معمول با داستان پیچیده ای روبرو نیستیم. زلزله ای آمده و مرحله به مرحله گره های کوچکی طراحی می شوند و همگی به نتیجه هایی نسبتا ساده می رسند. باز هم با سینمایی روبروییم که در آن تکنیک به حداقل رخ نمایی و جلوه گری می رسد ولی دقت به جزئیات تا حدی ست که گویی اتفاقات در برابر چشم های ما به وقوع می پیوندند. تنها به صدا و لهجه بهناز جعفری وقتی که فریاد می زد «رعنا جان! مینا جان!» دقت کنید، یا زمانی که مهران رجبی به جنازه دخترش خیره مانده بود و می گفت «آرزو! بیدار شو دختر!»هنر عیاری در این جا نهفته است که علیرغم توجه مبسوط به جزئیات، فیلمش اسیر جزئیات نشده و توانایی ساختن کلیتی منسجم را دارد. این کلیت چیست؟ تکمیل رسالت شریف یک معلم و رستگاری یک زندانی. این رستگاری اما چیزی نیست که در انتهای یک غار یا در کنج خلوت یک کلبه چوبی در میان کتاب ها و طبیعت برآورده شود، بلکه فرایندی مرارت بار است که دقیقا در همین جهان و همین شهرها و انسان ها رخ می دهد. این طور نیست که اگر از یک خانه مخروبه بیرون آمدیم و جنازه هایی دیدیم که بر زمین ریخته اند برویم و در گوشه ای در باب «مرگ و زندگی» تعمق کنیم تا شاید به جایی برسیم. عیاری به ما می گوید که راه رستگاری یعنی بیرون کشیدن جنازه از زیر آوار، یعنی دفن کردن مردگان، یعنی کمک به بدحالان؛ عیاری به ما می گوید رستگاری چیزی نیست که در پس ذهن ما اتفاق بیافتد بلکه باید با دست بر روی خاک مسیرش را هموار کنیم. رستگاری این نیست که غم و تلخی از دست دادن همسر و فرزند و مادر را فراموش کنیم و پس از گذشت سال ها باز هم به زندگی «عادت کنیم» بلکه دیدنِ «همسر و فرزند و مادر» درگذشته در بدن های انسان هایی زنده است که هم اکنون نیازمند داشتن انسانی در کنار خود هستند.ژیل دلوز، فیلسوف شهیر فرانسوی، ادعا می کرد که هر فیلم ساز با ساختن یک فیلم نه به جهان درون دوربین، بلکه به جهان خارج از کادر نظم بخشیده و آن را بازآفرینی می کند و من فکر می کنم که عیاری در این کار بسیار موفق بوده است، چون «بیدار شو آرزو» شاید خانه و کاشانه ای ایمن برای مردم بم و کرمانشاه و رودبار و طبس و ورزقان نشد، اما به خوبی به تک تک ما فهماند که در این جهان کجا ایستاده ایم.

کارگردان فیلم بیدار شو آرزو

کیانوش عیاری متولد 23 اردیبهشت 1330 در اهواز، کارگردان، تهیه کننده و فیلمنامه نویس ایرانی است.او مدرک دیپلم دارد. وی فعالیت سینمایی را با ساخت فیلم های کوتاه در سینمای آزاد اهواز آغاز کرد. عیاری سینمای حرفه ای را با نگارش فیلمنامه و کارگردانی فیلم «تنوره دیو» تجربه کرد. او برادر داریوش عیاری (فیلمبردار) است.

کیانوش عیاری