معرفی فیلم در انتظار آدولف

«در انتظار آدولف» نمایشی ست بی ادعا، سرزنده، سرگرم کننده و پویا اما با کمی اشتباهات کوچک. اشتباهاتی که به چشم نمی آیند اما سرسری گرفتن شان نیز دور از عرف نقد صریح است. چرا که برطرف شدن این دست اضافات و گاه کاستی ها می تواند در پروراندن آثار بعدی کارگردان موثر واقع شود. بی چون و چرا می توان دغدغه ها و حضور پررنگ کوشک جلالی را در این اثر پیدا کرد. دغدغه ای با محوریت عریان کردن افراد تحصیل کرده (دانشگاه زده)، حراف و روشنفکرنما که تمام هم وغم شان اثبات خویشتنِ کپک زده ی خود به یکدیگر است. خویشتنی که در لایه هایی سطحی از تک جملات کانت، نیچه و ارسطو گیر افتاده و حفره هایش را با تمسخرهای سادیستیک از توده ی مردم پر می کند. حال اگر این نگاه با قالب کمدی پیاده شود، میزان تیزی و گزنده گی خود را چندین برابر کرده و صدالبته کوشک جلالی بر این ایده واقف است. اما چیزی که همیشه به عنوان هوش کارگردانی از آن یاد می شود، مجموعه اقداماتی ست که خالق اجرای اثر ضعف های احتمالی را با ترفندهایی موثر و بجا بپوشاند تا نمایش دچار لکنت نشده و یکدست به نظر آید. در واقع می توان گفت که کارگردان دست به ساخت قابی می زند که گاه بهتر از تصویر خودنمایی کرده و به آن صلابت می بخشد. حال هر چقدر کنش گران از پسِ نقش های خود برنیایند یا خودنمایی های بی مورد از آنها سر بزند، زیاد در ذوق مخاطب نمی خورد چرا که پادزهرش را پیش تر کارگردان در خودِ اثر جای داده است. اما پیش از آن که به این دست اقدامات کوشک جلالی که کم و بیش باعث موفقیت نمایش «در انتظار آدولف» شده است بپردازیم باید کار را با نمایشنامه شروع کنیم که هسته ی اصلی نمایش را تشکیل می دهد.عنوانی که نمایشنامه نویسان اثر (ماتیو دلاپورته و الکساندر دلتلیر) بر آن برگزیده اند، «اسم کوچک» بوده که کوشک جلالی در دراماتورژی خود نام اثر را به «در انتظار آدولف» تغییر داده است. درست است که شکنندگی دراماتیک اولیه ی نمایش بر سر نام آدولف فرزند وینسنت رخ می دهد اما فضای کلی اثر تاکید بر عنصر انتظار ندارد. اما اگر کمی عمیق تر به عنوان «در انتظار آدولف» نگاه بیاندازیم، متوجه خواهیم شد که این عنوان یادآور عنوان «در انتظار گودو» نوشته ساموئل بکت است. با توجه به تحلیل و برداشت کارگردان نمایش مبنی بر ابزوردیسمی بودن لحن کلی نمایشنامه، می توان این نتیجه را گرفت که این عنوان از منظر دراماتورژ می تواند پیوندی باشد با نمایشنامه ی نویسنده ای که ابزورد بودگی را به عنوان یک سبک نگارشی مدرن به تئاتر معاصر معرفی کرد. اگر این نکته درست باشد، یک اشکال کلی در تعریف صحیح از معنی ابزورد به وجود می آید چرا که هر بحث و دیالوگ بین دو کاراکتر که ظاهرا بی نتیجه خواهد بود دال بر ابزورد بودن ماهیت آن گفت وگو نیست. محل بحث ابزوردیست ها «چیزی است که در پوچی قرار دارد» و پاسخ این سوال که آن چه در پوچی هست چه نام دارد و از چه ماهیتی ست را خودِ بکت نیز به گفته خودش نمی داند. برای همین است که دشوار است بگوییم نمایش «در انتظار گودو » دقیقا درباره چیست و به طور شفاف در صدد طرح چه مساله ایست چرا که توانش را ندارد که جزئی نگر باشد. چرا که این مهم بخش موثری از نمایشنامه های ابزورد است. اما نمایش «در انتظار آدولف» به طور شفاف و واضح و حتی جزئی به روابط اعضا یک خانواده و یک دوست خانوادگی می پردازد و آن را حلاجی می کند. با این وصف پوستر نمایش بسیار درست و حساب شده طراحی شده است. تصویر معکوس یک نوزاد شبیه به تمثال آدولف هیتلر که از یک فیلتر قرمز رنگ دیده می شود. نوزادی که فرزند وینسنت (اشکان خطیبی) است و محکوم است که در پیش فرضهای پیر (حسین امیدی) و وینسنت قرار بگیرد. نوزادی که هنوز از راه نرسیده به یک جنایتکار تمام عیار تبدیل شده و به هیبت آن نیز درآمده است. او نیامده محکوم به سقوط است. در میان لایه های کمیک این اثر، دست گذاشتن طراح پوستر بر ستون تراژیک نمایشنامه بسیار هوشمندانه و خلاق است. (متاسفانه این پوستر به حاشیه بروشور رانده شده و جایش را به پوستری تجاری که عکسی است بی مایه و شلخته از کنش گران داده است.)نمایشنامه بر اساس یک محرک پیش برنده وارد جریان اصلی خود شده و مانند دومینو حوادث دیگری را می آفریند. در واقع روند شکل گیری و بسط نمایشنامه به صورت زیر است: حادثه ی محرک+ مشکلات فزاینده+ بحران+ نقطه ی اوج= گرهگشاییاما بر اساس ساختار مدرن نمایشنامه یک عنصر از معادله بالا حذف شده و بر عنصری دیگر تاکید می شود. به معنی دیگر الزاما داستان به مرحله گره گشایی نرسیده و نقطه اوج به توان خود می رسد.حادثه محرک (نامگذاری فرزند وینسنت) + مشکلات فزاینده (ورود آنا و تمسخر نام فرزندان الیزابت و پیر) + بحران (افشای راز کلود و رابطه اش با مادر وینسنت + نقطه اوج (حمله وینسنت به کلود) + نقطه اوج (عصیان الیزابت نسبت به زندگی با پیر) + نقطه اوج (تنفر آنا نسبت به وینسنت) و ...همانطور که می بینید در این نمایش، حالت نهایی در سطحی از نقطه اوج باقی مانده اما خبری از گره گشایی و صدالبته پایان بندی نخواهد بود. حال این ساختار مدرن و تقطیع شده به افرادی مدرن و تکه تکه شده نیازمند است. در این آثار کاراکترها در ابتدا به شکل یک تیپ ظاهر می شوند اما رفته رفته تکه های پنهان آنها فاش شده، ذره ذره به یکدیگر می چسبند و در نهایت نه به کاراکتر بلکه به تیپ-کاراکترهای مجزا تبدیل می شوند (تصور کنید یک شخصیت مانند مجسمه ای خرد شود و بخواهیم با چسب زخم دوباره آن را احیا کنیم). به عنوان مثال به دکوری که داستان در آن رخ می دهد توجه کنید که تا چه اندازه بر اساس ساختار مدرن کاراکترها طراحی شده است. صحنه خانه پیر و الیزابت است که میزبانی مهمانی نیز به عهده آنهاست. پیر پروفسور ادبیات است و گوشه گوشه خانه اش را با کتاب تزیین کرده است. اما مکان مطالعه او در یک محیط خاص تعبیه نشده بلکه در جای جای صحنه تقسیم شده است. این مهم در مورد میزانسن الیزابت در شروع نمایشنامه به شهود می رسد. او با اینکه معلم است اما در اصل به خانه و فرزندان بیشتر رسیدگی می کند و مدام بین آشپزخانه و پذیرایی در رفت وآمد است. ماجرای کشتن سگ همسایه توسط پیر و خسیس بودن او از جمله تکه های دیگر این فرد است که کم کم او را از یک تیپ منفعل خارج می کند. عصیان الیزابت نیز تکه ای از وجود خشمگین او نسبت به پیر است که در پایان آشکار می شود. در واقع در ابتدای نمایش ما با زوجی آرام و خوشبخت روبه رو بودیم اما رفته رفته آنها رابطه سرد خود را چنان جار زدند که حتی مشکلات جنسی پیر نیز بر همگان آشکار شد. کوشک جلالی با دقت (با توجه به این که این نمایش بسیار از نظر مختصات دراماتیک نزدیک به نمایشنامه خدای کشتار نوشته یاسمینا رضا است و این اثر چندین بار توسط کوشک جلالی به روی صحنه رفته است) ریتم نمایش را با ضرباهنگی درست پیش برده است. وی آگاهانه ریتم و تمپویی بالا را برای شروع نمایش در دست کار قرار داده است. شاید گفت شروعی شادی بخش که در نهایت با یک شیب تند به تراژدی روابط بدل می شود و ریتم رفته رفته به کندی می گراید. کوشک جلالی مقدمه نمایش را با آهنگی از اسباب بازی هایی که با چرخاندن اهرم آنها، موزیکی ملایم پخش می کنند که بیشتر مناسب نوزادان است آغاز می کند. همان اسباب بازی بارها توسط پیر به صدا درمی آید اما کاملا بی هدف. این اسباب بازی که می توانست به یک پراپ دراماتیک در صحنه تبدیل شود، به حال خود رها شده و هیچ استفاده خلاقانه ای از آن صورت نمی گیرد. نکته ای دیگر که گروه کارگردانی شاید کمی ساده از کنارش گذشته اند انتخاب سالن بوده است که مناسب چنین نمایشی نیست.سالن بلک باکس و زاویه دید مخاطب از بالا به نمایش با درونمایه اثر بیشتر سازگاری دارد. چرا که اهمیت کار در حس مکاشفه زوایای پنهان شخصیت هاست که لحظه به لحظه بروز پیدا می کند و حال اگر نگاه مخاطب از بالا به نمایش می بود، این حس برای وی تشدید نمی شد؟! اشتباه ساختاری دیگری که می توان از آن یاد کرد نریشن های ابتدایی و انتهایی وینسنت است. این نریشن ها بی اختیار وینسنت را در مقام راوی و زاویه دید را اول شخص قرار داده است که به هیچ وجه مناسب چنین نمایشنامه ای نیست. اساسا کارگردانی کار به شکلی است که قصه فاقد شخصیت اصلی باشد. در ساختار مدرن ما تنها با یک زاویه اول شخص مواجه هستیم که در آن، فضای ذهنی و ناخودآگاه راوی نیز با فضای قصه دخیل شده باشد اما در این جا ما با چنین موقعیتی مواجه نیستیم. خلاصه کلام این است که این دو نریشن به مانند دو وصله ناجور به اثر چسبانده شده که از قدر و عزت آن نیز کاسته است. اما در رابطه با طراحی لباس باید گفت که آناهیتا درگاهی به خوبی رابطه ها و تضادهای شخصیت ها را در پس انتخاب رنگ ها و پوشش ها نشان داده است. تونالیته قرمز و سیاه در همه شخصیت ها و تضاد سیاه و سفید پیر و وینسنت از نمونه های آشکار این حسن سلیقه است. با این همه «در انتظار آدولف» در این روزهای خراب تئاتر ما نعمتی است و کوشک جلالی نعمتی فزون تر.

کارگردان فیلم در انتظار آدولف

نویسنده، کارگردان تاتر، کارگردان فیلم کوتاه، کارگردان تله تاتر ،مترجم، محقق، مدرس، بازیگر. دیپلم ریاضی تهران؛1376‏-دوره کارگردانی و بازیگری در هنرکده آناهیتا زیر نظر مصطفی اسکوئی و مهدی فتحی 3-1980 ‏-‏ مسافرت به آلمان برای ادامه تحصیل؛ 1984‏-دوره بازیگری در کرفلد، آلمان، پایان نامه بازیگری - لیسانس 1991-1987‏-دوره کارگردانی و دراماتورژی در تائتر دولتی شهرهای کلن ، بن ، هاگن 3-1991 ‏-

بازیگران فیلم در انتظار آدولف

اشکان خطیبی، آناهیتا درگاهی، حسین امیدی، آوا شریفی، رضا مولایی

سایر عوامل فیلم در انتظار آدولف

مترجم، دراماتورژ و کارگردان: علیرضا کوشک جلالیطراح صحنه و دکور: امیرحسین دوانی طراح لباس: آناهیتا درگاهی مدیر هنری طراحی: سهیل دانش اشراقی طراح صدا: روزبه خورزنی دستیار کارگردان و منشی صحنه: شکوفه داوودی طراح گرافیک: حامد حکیمی عکاس: مصطفی پیرهادی مدیر روابط عمومی و مشاور رسانه ای و تبلیغات: سارا حدادی( مکث) دستیار تهیه و مدیر صحنه: مهرداد تقوی دستیار صحنه: مهسا اسلامی، سجاد طاهری دستیار تولید: سجاد بشکار دستیار روابط عمومی: حنیف سلطانی دستیاران طراح صحنه: میثم سلیمانی، نگین سلیمانی، محمد غضنفری، سوزان عظیمی ساخت دکور: امیرحسین باباییان، احمد باباییان، محمد حسن درباغی، هوراد باباییان ساخت سردیس: میلاد صالحی خدمات: محمد حق گو

​​​​مشخصات فیلم در انتظار آدولف