معرفی فیلم نرگس مست

پنجشنبه، 23 اردیبهشت 1400 زمان مطالعه 7 دقیقه

نرگس مست فیلمی به کارگردانی و نویسندگی سید جلال‌الدین دری و تهیه‌کنندگی عبدالله اسفندیاری محصول سال ۱۳۹۵ است. این فیلم برندهٔ جایزه بهترین فیلم تکنیکی و هنری از منظر داوران جشنوارهٔ ایندین فست آمریکا شد.

خلاصه داستان نرگس مست

فیلم داستان یک سازنده قدیمی تار است که در خانه اش با گروه جوانی که تمرین موسیقی می کنند، مراوده دارد. او در فضای ذهنی خودش استادان موسیقی ایران را گاه به جای آن ها تصور می کند و...

نکاتی درباره فیلم نرگس مست

«نرگس مست» ایده جالبی دارد که می توانست با پرداختی بهتر و فیلمنامه ای مناسب تر و منسجم تر اثری متفاوت تر از نسخه کنونی باشد. بزرگترین مشکل فیلم «نرگس مست» روایت گنگ و البته ایستایی است که جمال الدین دری عامدانه آن را انتخاب کرده است.

فیلم پر است از پلان هایی با کات های عجولانه و اشتباه که حتی بی توجه به بیان شدن کامل دیالوگ ها توسط شخصیت ها، تماشاگرش را در تدوینی نامنظم و پراکنده در سیر حرکت فیلم سر در گم کرده است.

«نرگس مست» دلش میخواهد یک نمونه فاخر از سینمای پست مدرنی باشد که در فضای رویایی و خیالی خود با سینمای کلاسیک شوخی کند و از سینمای مدرن فاصله بگیرد و در این میان کمی انتقاد هنری را نیز در خود بگنجاند. اما مسئله اینجاست که به هیچ وجه سید جمال الدین دری از پس اجرای آن چه که در ذهنش خطور کرده بر نیامده است.

شاید اگر سید جمال الدین دری اندکی توجه به اصول روایت داستان و جذابیت آن در پرداخت موقعیت ها میکرد، با همین موضوع و ایده جذاب، میتوانست آغاز گر نگاهی نو به عرصه تاریخ موسیقی در سینمای ایران باشد. اما متاسفانه کارگردان در فیلم، آنچنان آشکارا از سرعت دادن به ریتم داستان اجتناب میکند و روایت گنگش را در فضایی سوررئال ادامه میدهد تا اینکه تماشاگر در میانه نمایش فیلم کاملا حوصله اش سر می رود و دنبال کردن ادامه اثر به شدت برای او دشوار می شود.

با اینکه فیلم «نرگس مست» با متن و شرحی مختصر از معرفی علی اکبر شیدا (یکی از پایه گذاران تصنیف)، عارف قزوینی (شاعر)، فرخی یزدی (روشنفکر و آزاد اندیش) و بانو قمرالملوک وزیری (اولین خواننده زن ایران) کار خودش را آغاز میکند و در آخر کارگردان، فیلم خودش را به بزرگان موسیقی و ادب ایران زمین تقدیم میکند، اما در سراسر فیلم تنها شمایلی کاریکاتوری از تیپ این اساطیر ادب، آنهم بدون هیچ توضیح و تفسیری به نمایش در می آید که نتیجه آن چیزی جز ابهام در فهم ارتباط این اساطیر با هم، چه در عرصه هنر و چه در روابط گاها عاشقانه آنها در دوران زندگانی پر فراز و نشیب شان نیست.

فیلم با چند پلان از دستان زمخت و زحمت کشیده موسیو خاچیک با بازی سعید پور صمیمی بر روی کنده درخت خشکیده ای داستانش را از سر میگیرد. گویی این پیرمرد کهنه کار، دستانش و مهمتر از آن عمرش را در ساخت دستگاه های موسیقی سنتی ایران زمین گذاشته باشد.

با اینکه کاراکتر موسیو خاچیک، نقطه محوری داستان است، اما در حقیقت شخصیت اول فیلم «نرگس مست» همان خانه قدیمی و پر خاطره موسیو است و نه خود او. خانه به مثابه ایران و فراز و نشیب آن در هنر و موسیقی این سرزمین.

به واقع تمام اینها ایده های جالبی است که سید جمال الدین دری برای نشان دادن سیر تلخ موسیقی کشورش برگزیده است، وقایعی که هنوز هم سایه سنگین و بازدارنده آن بر سر هنر این سرزمین، حال شاید اندکی بیش و کم ولی همچنان ادامه پیدا کرده است. اما براستی این ایده و اندیشه خلاق کارگردان به تنهای میتواند کافی باشد، قطعا نه زیرا سینما پیش از هر چیز اصول و قوانین مُعَیَن خودش را دارد که اگر به هر ترتیبی رعایت نشود، تحمل تماشای فیلم را به شدت دشوار میکند.

گفتیم در فیلم «نرگس مست» سعید پور صمیمی نقش محوری داستان را به دوش میکشد، او مرکز اتصال هنرمندان پیشین و هنرمندان جویای نام امروزی است. پس موسیو خاچیک بعنوان شخصیت اساسی و محوری داستان می بایست به درستی معرفی گردد تا تماشاگر تمام و کمال حس و حال او را درک کند، اما فیلم ابدا هویت او را تشریح نمیکند، در نتیجه نه تنها در حین بلکه حتی تا پایان نیز چیزی از گذشته، دغدغه، عشق و احوالات پریشان او برای مخاطب روشن و قابل فهم نمیشود.

با اینکه بازی پورصمیمی با آن لهجه شیرین ارمنی مثل همیشه یک بازی عالی و بی نقصی است اما متاسفانه همه چیز در حد یک تیپ باقی میماند و مخاطب نمی توان کاراکتر او را به عنوان سازنده ای تاثیرگذار و کهنه کار باور کند، شاید به دلیل اینکه در سراسر فیلم حتی یک پلان از نواختن موسیو با دستگاه هایی که ظاهرا با دستان خود ساخته است وجود ندارد.

جدایی از کلیت، یکی از ویژگی های مثبت و درخور توجه فیلم، لذت شنیدن موسیقی اصیل ایرانی آنهم با نغمه و آواز خوانندگان برجسته موسیقی سنتی است که اتفاقا در سراسر فیلم هم جریان دارد و روح و روان انسان را سر کیف می آورد، اما مسئله مهم چگونگی قرار گرفتن این موسیقی ها در قالب یک اثر منسجم است. اینکه مهدی پاکدل، میترا حجار، متین ستوده و … دور هم بنشینند و به یکباره مهدی پاکدل آهنگی را که بارها از زبان خواننده اصلی آن شنیده ایم و با آن خاطره داریم را مشابه آثار هندی به ناشیانه ترین شکل ممکن لب بزند، خوب معلوم است که حاصل آن قطعا چیزی جز خنده مخاطب نیست. البته این ایراد، بسیار محسوس تر در صدای به شدت مردانه و زمخت سیامک صفری و کاراکتر او توی ذوق میزند و آنجا هم کارکردی کمدی دارد.

متاسفانه در فیلم «نرگس مست» به دلیل نداشتن قصه و داستان تا دلتان بخواهد شخصیت های باطل و بی کاربرد و خرده داستان های اضافه وجود دارد که تنها کارکردشان پر کردن زمان اثر است. پیش کشیدن موضوع اجاره خانه رضا (مهدی پاکدل) و ریختن وسایل خانه به خیابان و یا حضور بیهوده برادر او با بازی امیرحسین مدرس در نقش یک روحانی و یا حضور رضا فیاضی بعنوان دلال و حتی مرگ شاطر نانوایی و غیره… همگی از این دست شخصیت ها و خرده داستان های سردرگم فیلم هستند.

پایان بندی هم که باید در گره گشایی آنچه که به مخاطب نشان داده شده است قدمی بردارد با گریم فاجعه و مضحک نگار عابدی در نقش قمرالملوک، نه تنها آدم را به جوابی قانع کننده و تاثیرگذار نمیرساند بلکه خنده دار تر از آنچه که فکر میکنید کارش را تمام میکند و تیتراژ پایانی را به پرده نمایش میکشاند.

نکات مثبت فیلم

بهرحال مبلغی برای ساخت فیلم هزینه شده و اقتصاد برخی خانواده ها چرخیده؛ در چنین وضعیت اقتصادی، این موضوع نکته مثبتی محسوب می شود!

نکات منفی فیلم

« نرگس مست » در تمامی بخش ها یک ناامیدی کامل به شمار می رود. فیلمنامه یک ویرانه تمام عیار است که در آن سینما به طور کامل کنار گذاشته شده و هرآچه که سازنده دوست داشته و به فرمت سینما تبدیل نشده، به تصویر کشیده شده است.

ارتباط چندانی میان موسیقی و سنت و مدرنیته و باقی موارد نیست. چنین مواردی در ذهن نویسنده شکل گرفته اما آنچه که در فیلم به نمایش در می آید، مجموعه ای از سکانس های بی ربط و شلخته است که پیوستگی خاصی ندارند.

دیالوگ های فیلم به حدی عجیب و غریب و پر اشتباه هستند که حتی تماشاگری که با ادبیات فارسی آشنایی چندانی ندارد نیز متوجه برخی واژه ها که در ایران قدیم وجود نداشته می شوند!

طراحی صحنه نیز به بدترین شکل ممکن صورت گرفته است. استفاده از لباس های قدیمی به تنهایی نمی تواند ایران قدیم را زنده کند.

بازی بازیگران در « نرگس مست » می تواند به تامی وایزو در فیلم « اتاق » طعنه بزند!