معرفی فیلم سرکوب

خلاصه داستان سرکوب

سعید مرد چهل و چهار ساله ای که همسرش را سال ها پیش در یک سانحه از دست داده با دختر دوازده ساله اش نبات زندگی آرام و شیرینی را در تهران سپری می کند. با ورود ناگهانی زنی به زندگی نبات، سرنوشت همه آن ها دستخوش تغییراتی می شود...

نکاتی درباره فیلم سرکوب

فیلم سینمایی «سرکوب» اولین فیلم بلند رضا گوران است که کارگردانی چندین نمایش و ساخت یک فیلم کوتاه را در کارنامه دارد. در واقع گوران هم به مجموعه کارگردان هایی پیوسته که در سال های اخیر از فضای تئاتر وارد فضای سینما شده اند.

گرچه فیلم نام کارگردانی را بر پیشانی دارد که در حوزه سینما بی تجربه است اما یک مجموعه از بازیگران نام آشنا دارد. باران کوثری، الهام کردا، سارا بهرامی، پردیس احمدیه و رویا افشار بازیگران اصلی سرکوب اند و جمشید هاشم پور هم در فیلم حضوری کوتاه دارد.

سرکوب درباره خانواده ای است که گذشته ای تلخ را تحت فشار پدر تجربه کرده اند. فیلم ظاهرا قصد دارد در غیاب پدر تاریخچه این سرکوب و تاثیر آن بر زندگی اعضای خانواده را نمایش دهد. خانواده فیلم از یک مادر گرفتار بیماری آلزایمر و سه دختر تشکیل شده. پدر و تنها پسر خانواده غایب اند و پرستار مادر (با بازی باران کوثری) نیز در کنار مادر و ۳ دختر، حلقه اصلی شخصیت ها را تشکیل می دهند.

دست کم تا جایی که به روایت فیلم مربوط می شود انتظار داریم پدر در غیابش شخصیت پردازی شود. فیلم ساز در روایت از بازگشت به عقب استفاده نمی کند پس مجبور است که این وظیفه را روی دوش دیالوگ ها و چند نمای محدود از اتاق پدر بار کند. این تلاش در مجموع ناکام است. آنچه درباره پدر می دانیم به این محدود می ماند: نامش پرویز بوده. دخترها از او متنفرند. ارتباط بدی با دخترهایش داشته.

احتمالا بپرسید که این داده های خام چه کمکی به درکی ملموس و عینی از شخصیت یک پدر سرکوبگر می کنند و اساسا فیلم جز همین عبارت ها که در سطح دیالوگ ساخته می شوند چه تمهیدی برای ساختن شخصیت پدر داشته. جوابش این است که هیچ تمهیدی.

در حالی که پدر به عنوان کلید بحران ها صرفا یک شبح بی شخصیت است، باقی اعضا هم وضع بهتری ندارند. در واقع همه آن ها حتی نه در حد تیپ های سینمایی بلکه چیزی از این هم سطحی ترند. آدم هایی که هر کدام با یک خط توضیح، عمده زمان فیلم را به سبک فیلم های آپارتمانی ایرانی صرف دعوا و تنش های تقلبی می کنند.

پس تا اینجا با فیلمی طرفیم که نتوانسته عوامل درگیر در بحرانش را شخصیت پردازی کند. اما سوای شخصیت ها، آیا قصه ای در کار است؟ سرکوب فیلمی قصه گو هم نیست (گرچه لزوما داستان گویی فضیلت یک فیلم نیست). پس یک داستان یک خطی داریم که در کل طول فیلم کش آمده و به شکلی خام دستانه چند تکه از آن پنهان مانده است و ۵ کاراکتر با توضیحات نیم خطی بدون هیچ نوع برهم کنش سازنده در یک آپارتمان.

در کل طول فیلم به هیچ یک از شخصیت ها نزدیک نمی شویم و طبیعتا نمی دانیم چه زخم های عینی و مشخصی کار را به اینجا کشانده. نه می دانیم این پدر سرکوبگر دقیقا چه کیفیاتی داشته و نه می دانیم این کیفیات چطور کار خانواده را به اینجا کشانده. مهم تر از این ها، در سینما قرار است این ها را ببینیم و در تجربه حسی خفقان آورشان سهیم شویم.

در هیچ کجای فیلم خبری از این تجربه نیست. تنها تعدادی جمله داریم از اینکه پدر یک بار تلفن را به سوی یکی از دخترها پرت کرده، سر یکی دیگر داد زده و با شمال رفتن آن دیگری مشکل داشته. در واقع برای سهیم شدن در داستان، برای ارتباط گرفتن با شخصیت ها، برای هم ذات پنداری کردن، ما نیاز داریم فرایندها، برهم کنش ها و چگونگی ها را ببینیم؛ اما آنچه می بینیم تعدادی آدم آسیب دیده اند که مشتی حرف های کلی و بی خاصیت از حال بدشان تحویل می دهند.

در این میان مادر مبتلا به آلزایمر به ترتیبی بی نهایت مصنوعی و تحمیلی تک تک با دخترها دیدار می کند و فیلم ساز تلاش می کند از تقابل دخترها و جملات ِ مادر بیمار، اشک و آهی از بیننده بگیرد. در اینجا فیلم که قادر به حرکت در مسیری سازنده نیست به سطح یک اثر زرد و کم مایه سقوط می کند.

در بسیاری از صحنه ها تلاش شده با استفاده از موسیقی حجیم، صحنه ای که سر سوزنی احساسات برانگیز نیست موثر جلوه کند. این استفاده بیش از حد نه تنها باعث ایجاد احساس نمی شود بلکه به سرعت موسیقی را هم از کار می اندازد.

دوربین فیلم از همان آغاز خودش را به رخ می کشد. حرکات خاص دوربین در ابتدا مخاطب را به سوی برخی گمانه ها هدایت می کند. اینکه دوربین دقیقا نظرگاه چه کس/کسانی است و قرار است چه کارکردی داشته باشد. اما صرفا گذر چند دقیقه کافی است تا متوجه شوید دوربین برنامه خاصی ندارد یا دست کم طرح فیلم ساز هر چه که بوده از طریق این دوربین قابل انتقال نیست.

صحنه های بسیاری را می شود مثال زد که دورشدن، نزدیک شدن، چرخش و حرکت روی دست دوربین در آن ها به کل بی معنا است. احتمالا اینجا هم با همان بیماری آشنای سینمای ایران طرفیم: این خیال خام که دوربین لرزان و الکی به هر سو چرخان می تواند فضاسازی کند و تنش درونی بازیگرانِ شخصیت پردازی نشده را به مخاطب انتقال دهد که صد البته نمی دهد و نمی تواند. عجیب است که در تمام طول تاریخ سینما بزرگ ترین فیلم سازان با دوربین ساکن توانسته اند درونی ترین التهاب ها را عینیت بخشند اما فیلم ساز فیلم اولی ایرانی کشف کرده باید دوربین در محیط کوچک آشپزخانه بی دلیل دور خودش بچرخد تا فیلم تاثیرگذار از کار در بیاید.

نهایتا سرکوب در کنار همه این مشکلات یک گرفتاری بزرگ دیگر هم دارد. قرار است فیلمی اجتماعی باشد و حرف های بزرگ و مهم سیاسی-اجتماعی هم بزند. رضا گوران در مصاحبه ای درباره فیلم می گوید: «این فیلم برای جامعه ایران، جامعه زنان و بعد برای جامعه مردان ایران ساخته شده است… آیا حواس مان هست که خانواده ها ممکن است چه آسیب هایی از جریان ها و نزاع های سیاسی بخورند؟»

گوران برای این کار – برای ساختن فیلمی با مضامین اجتماعی و سیاسی – مثل عموم این جنس فیلم ها به دیالوگ پناه می برد. در اینجا و آنجا از زبان دخترها چند نیش و کنایه سیاسی مطرح می شود و گاهی شاهد حرف های کلی زدن از زبان شخصیت ها هستیم؛ ظاهرا قرار است این جمله ها فیلم را سیاسی کنند. هم زمان گاهی چند میزانسن کلیشه ای هم به کار نمادپردازی می آیند؛ همان قصه ی نخ نمای ِ فلان چیز نماد زندان است و بهمان چیز نماد امید. نمادهای بی خاصیت برای فرار از بار سنگینِ فیلمِ خوب ساختن.

فیلم ساز نمی داند یا از یاد برده است که شخصیت در ابتدا باید بتواند به اندازه یک “من”ِ کاملا ملموس و اثرگذار نقش ایفا کند تا بعد و در لایه های زیرین تفسیر بتواند ذره ای نماینده یک “ما” باشد. فیلم گوران فرسنگ ها عقب تر از ساخت همان “من” است، پس حرف های مثلا سیاسی-اجتماعی فیلم هم بیشتر به شوخی شبیه است.

بازیگران و عوامل فیلم سرکوب

باران کوثری سارا بهرامی الهام کردا پردیس احمدیه رویا افشارجمشید هاشم پور

کارگردان و فیلمنامه: رضا گوران تهیه کننده: حبیب اسماعیلی مدیر فیلمبرداری: علی تبریزی طراح صحنه: سید مهدی موسوی طراح لباس: ملودی اسماعیلی طراح گریم: عباس عباسی مدیر صدابرداری: امین میرشکاری مدیرتولید: رضا نوروزی سرمایه گذار: محمدصادق رنجکشان

مشخصات فیلم سرکوب

ژانر : اجتماعی

زبان : فارسی

معرفی فیلم نبات