فستیوال برف و یخ ساپورو
فستیوال برف و یخ ساپورو (Sapporo) هر سال در ماه فوریه در ساپورو، پایتخت هوکایدو (Hokkaido) برگزار می شود. این فستیوال توجه افراد زیادی را به خود جلب می کند. مجسمه هایی به شکل برج های یخی با ارتفاع ۱۵ متر، یکی از جذابیت های این فستیوال هستند. فستیوال برف و یخ ساپورو هر سال به مدت یک هفته برگزار می شود و یکی از محبوب ترین فستیوال های زمستانه ی ژاپن به شمار می رود. هرسال بیش از ۲ میلیون نفر برای تماشای آثار هنری هنرمندان به این فستیوال می آیند. مجسمه های یخی هنگام شب با نورهای زیبایی روشن می شوند و زیبایی خیره کننده ای را به وجود می آورند. این فستیوال برای اولین بار در سال ۱۹۵۰ برگزار شد. در آن زمان دانش آموزان با ساختن آدم برفی و مجسمه های ساده در محله ی اودوری پارک (Odori Park)، که امروزه محل برگزاری این فستیوال است، این رویداد را جشن می گرفتند. با گذشت زمان، فستیوال ساپورو به رویدادی بزرگ تبدیل شد که در دو محل دیگر هم برگزار می شود. در تسودومه (Tsudome)، یکی از محل های برگزاری این جشن سرگرمی های هیجان انگیزی مانند سرسره های یخی و رَفتینگ برگزار می شود. در سوسوکینو (Susukino) بیش از ۱۰۰ مجسمه ی یخی به نمایش گذاشته می شوند و به شکوه این مراسم می افزایند.
اومیزوتوری
اومیزوتوری (Omizutori) نام مجموعه ای از رویدادها است که در معبد تودایجی، یکی از معروف ترین معابد ژاپن در نارا (Nara)، یکی از شهرهای جنوبیِ کشور برگزار می شوند. این رویدادها مجموعه ای از آئین های توبه ی بودایی و یکی از جالب ترین فستیوال های سال است. از تاریخ ۱ تا ۱۴ مارس، هر روز عصر مشعل های بزرگی به بالای معبد برده و بالای سر جمعیت قرار داده می شوند. در این فستیوال مردم می توانند این مشعل ها و جرقه های آن ها را مانند مراسم آتش بازی تماشا کنند. در تاریکی شب، تماشای این مشعل ها بسیار زیبا و لذت بخش است و فرصت خوبی برای افرادی خواهد بود که دوست دارند با سنت های بودایی بیشتر آشنا شوند.
هانامی
هانامی (Hanami) در زبان ژاپنی به معنای «تماشای گل ها» و نام سنتی ژاپنی برای گرامی داشتن زیباییِ گل ها و شکوفه های ژاپن است. معروف ترین شکوفه ها در ژاپن ساکورا (Sakura) یا شکوفه های گیلاس هستند. در فصل بهار می توان شکوفه های گیلاس را در سراسر ژاپن مشاهده کرد. این شکوفه ها در میان مردم محلی و گردشگران محبوبیت زیادی دارند. در شهرهای بزرگ تر مانند توکیو، اوزاکا و کیوتو، فستیوال شکوفه های گیلاس در اواخر ماه مارس و اوایل ماه آوریل برگزار می شود. در روزهای فستیوال، هزاران نفر از مردم به مکان ها عمومی مانند پارک ها می روند تا از نزدیک شاهد زیباییِ وصف ناپذیرِ این شکوفه ها باشند. مردم به همراه خانواده های شان در پارک ها و زیر درختان صورتی، به پیک نیک و گردش، خوردنِ غذا و گوش دادن به موسیقی می پردازند. فستیوال شکوفه های گیلاس در ژاپن، از سال ۱۹۱۲، پس از این که شهردار توکیو، یوکیو اوزاکی (Yukio Ozaki)، حدود ۳۰۰۰ درخت شکوفه ی گیلاس در واشینگتون کاشت، دوستیِ میان ژاپن و آمریکا را جشن می گرفت. فستیوال هانامی از سال ۱۲۷ به شکل امروزیِ خود جشن گرفته می شود.
جشن تکلیف ژاپن
در دومین دوشنبه ( روز بعد از تعطیلات هفتگی) ماه ژانویه در هر سال جشن تکلیف ژاپن برای دختران و پسرانی که به ۲۰ سال رسیده اند، برگزار می شود. در این روز جوانان به طور رسمی رسیدن خود به سن بلوغ را اعلام می کنند و این روز را که در زبان ژاپنی سی جین نوهی(Sei jin no Hi) نامیده می شود، جشن می گیرند. در صبح این روز دختران ژاپنی با پوشیدن کیمونوهای گران قیمت و بسیار زیبا و پسران با پوشیدن لباس های رسمی ژاپن در مجامع عمومی حضور پیدا می کنند. در بعد از ظهر همان روز هم با همان لباس ها به معابد و مکان های مقدس میٰ روند و با انجام کارهای عبادی و نوشتن آرزوهای خود، از خداوند می خواهند که آنها را سعادتمند کند. در صورتی که در ایام نوروز در ژاپن حضور داشته باشید، حتماً در کوچه و خیابان یا معابد، این دختران و پسران به چشم شما خواهد خورد. در گذشته برداشتن بکارت دختران هم در این روز مرسوم بوده است ولی در حال حاضر این رسم خیلی جدی گرفته نمی شود.
شوگاتسو یا سال نو
سال نو همیشه در ژاپن جدی گرفته می شود. در اینجا به جشن سال نوی میلادی، شوگاتسو گفته می شود و تاریخ آن همزمان با ۱ ژانویه بر طبق تقویم میلادی است اما باید گفت که این جشن چند روز قبل و بعد از این تاریخ نیز ادامه دارد. شوگاتسو یکی از بزرگترین جشن های ژاپن به شمار می رود که در آن، انواع غذاهای سنتی و خوشمزه در دسترس هستند.
به هنگام سال نو در ژاپن، معابد بودایی ۱۰۸ مرتبه ناقوس را به صدا در می آورند که برابر با گناهان و امیال انسان ها است. همانند سال نوی چینی، مردم در این موقع از سال غذاهای خاصی را تدارک می بینند و به بچه ها نیز هدیه یا پول می دهند. خانواده ها نیز کنار هم جمع می شوند و اوقات خوشی را سپری می کنند.
ستسوبون یا پرتاب لوبیا
فستیوال ستسوبون بسیار سرگرم کننده و عجیب است و آغازگر فستیوال های بهاری به شمار می رود. این جشنواره، سنتی قدیمی است که در آن، صحنه های کوچکی در سراسر کشور و به خصوص در معابد برپا می شود و در آنجا، آبنبات و پول به میان جمعیت پرتاب می گردد. در داخل خانه ها نیز خانواده ها لوبیا یا سویا را پرتاب می کنند تا بدین شکل، ارواح خبیث را دور کنند. در این رویدادها نیز شخصی از خانواده ماسکی اهریمنی به صورت می زند و نقش این ارواح خبیث را به نمایش می گذارد و دیگر اعضای خانواده نیز با پرتاب لوبیا یا سویا او را دور می کنند. به همین دلیل نیز این فستیوال به عنوان جشنواره پرتاب لوبیا شهرت پیدا کرده است.
گلدن ویک
هفته طلایی (Golden Week) به عنوان شلوغ ترین زمان برای سفر به ژاپن شناخته می شود. در این موقع از سال که آب وهوای بهاری بسیار خوشایند است، چهار فستیوال متفاوت ژاپن پشت سرهم برگزار می شوند. خود ژاپنی ها نیز از این موقعیت استفاده می کنند و به تعطیلات می روند. به همین دلیل نیز هتل ها، پروازها و همچنین حمل و نقل عمومی بسیار شلوغ می شود و بسیاری از کسب وکارها نیز به مدت یک هفته تعطیل هستند و بسیاری از معابد و جاهای دیدنی کشور نیز بسیار شلوغ می شود.
اولین تعطیلات هفته طلایی، روز شووا (Showa Day) در تاریخ 29 آوریل است که سالروز تولد امپراتور هیروهیتو است. روز یادبود قانون اساسی (Constitution Memorial Day) در تاریخ 3 ماه مه قرار دارد و پس از آن نیز روز فضای سبز (Greenery Day) در ۴ ماه مه و روز کودکان (Children’s Day) در ۵ ماه مه هستند.
اوبون
جشن اوبون (Obon) به عنوان تعطیلات ملی رسمی شناخته نمی شود اما در سراسر کشور در طول فصل تابستان جشن گرفته می شود. این جشن سه روز طول می کشد و در طی این مدت نیز ارواح اجداد به خانه باز می گردند تا استراحت کنند. مردم از معابد، زیارتگاه ها و قبرستان ها دیدن می کنند. در جلوی خانه ها نیز آتش یا فانوسی روشن می شود تا ارواح را هدایت کنند. این جشن در میان خانواده ها از ارزش بسیار زیادی برخوردار است و بسیاری از افراد نیز برای برگزاری این جشن به خانه اجدادی خود باز می گردند و همین نیز باعث می شود تا حمل و نقل عمومی بسیار شلوغ و همراه با تاخیر باشد.
سالروز تولد امپراتور
امپراتور ژاپن به نام آکیهیتو در تاریخ ۲۳ دسامبر سال ۱۹۳۳ میلادی به دنیا آمده است و در سال ۱۹۴۸ میلادی نیز سالروز تولد او به عنوان تعطیلاتی رسمی انتخاب شد. در این تعطیلات نیز افراد بسیار زیادی به کاخ سلطنتی می آیند تا از درون این کاخ دیدن کنند و همچنین شاهد حضور امپراتور باشند. لازم به ذکر است که سالروز تولد امپراتور با تغییر حاکم این کشور تغییر می کند. در سال ۲۰۱۹ میلادی نیز امپراتور آکیهیتو از دنیا رفت و فرزند بزرگ او یعنی ناروهیتو جایگزین او شد. او در تاریخ ۲۳ فوریه به دنیا آمده و حالا از این به بعد جشن سالروز تولد امپراتور در این تاریخ برگزار خواهد شد.
مراسم آتش بازی
در خیلی از کشورها مراسم آتش بازی انجام می شود. حتماً می دانید که این مراسم در ایران به نام چهارشنبه سوری معروف است. متأسفانه در ایران این کار به زیبایی که در کشورهایی مانند ژاپن هست، انجام نمی شود. در فصل تابستان در ژاپن جشنواره های آتش بازی زیادی برگزار می شود که صحنه های خیره کننده ای رقم می زند. حضور در جشنواره های آتش بازی در فستیوال های ژاپن، یک پیشنهاد بسیار جذاب است.
آتش بازی رود سومیدا، آتش بازی خلیج توکیو و آتش بازی جینگوگایئن سه آتش بازی بزرگ توکیو هستند.
مراسم شوکاتسو؛ آماده مرگ باش
در حالی که اکثر آدم ها از مرگ هراس دارند و تمایلی ندارند که درباره آن فکر کنند، ژاپنی ها هر ساله مراسمی به نام شوکاتسو (Shukatsu) را برگزار می کنند که همه چی آن درباره مرگ است. در این مراسم افرادی پیرامون مرگ صحبت کرده و به دیگران آموزش می دهند که چگونه برای آن روز آماده شوند. این آموزش شامل آمادگی روانی و حتی امتحان کردن تابوت ها می شود، به این صورت که داوطلبان می توانند با انتخاب مدل مو و آرایش دلخواه شان در تابوت قرار گرفته و مدتی را در مکانی که قرار است روزی به خانه ابدی شان تبدیل شود سپری کنند.
جشن پاییزی ساپورو
پاییز در ژاپن فصل غذاهای اشتهابرانگیز و خوشمزه است و برای امتحان کردن این غذاها و طعم ها هیچ جایی بهتر از شهر ساپورو نیست. یکی از مشهورترین جشنواره های پاییزی ژاپن در حقیقت فستیوالی مختص غذاست که در جزیره هوکایدو برگزار می شود. در این جشنواره طیف متنوعی از محصولات کشاورزی و ارگانیک، غذاهای دریایی تازه و باکیفیت و غذاهای خوشمزه و لذیذ به بازدیدکنندگان ارائه می شود. اگر در سفر به ژاپن دوست دارید با آشپزی و غذاهای محلی ژاپن آشنا شوید پیشنهاد می کنیم حتما سری به جزیره هوکایدو و جشنواره غذای ساپورو بزنید.
فستیوال پانتو؛ شهر ارواح
گویی ترساندن کودکان در مراسم ژاپنی تمامی ندارد! پانتو (Paantu) یکی دیگر از فستیوال های عجیب و مشهور ژاپنی است که در آن مردها بدن خود را با گل و لای آغشته می کنند، با برگ درختان آن را می پوشانند، یک ماسک چوبی ویژه روی صورتشان می گذارند و در شهر شروع به راه رفتن می کنند. هدف از این کار همانند فستیوال شوکاتسو دور کردن ارواح خبیثه و به ارمغان آوردن خوشبختی عنوان شده است. البته این فستیوال که در جزیره بزرگ میاکو جیما برگزار می شود کارهای دیگری هم انجام می شود که یکی از آن ها دنبال کردن کودکان و افرادی است که خود را به شکل پانتو درنیاورده اند.
جشن دختران
جشن عروسک ها یا جشن دختران با نام ژاپنی هیناماتسوری هر ساله در روز سوم ماه مارس برگزار می شود و مردم به شکر گزاری برای رشد سلامتی دخترانشان می پردازند. سابقه این جشن به قرن ۱۱ میلادی می رسد که در دوره امپراطوری ژاپن هر خانواده ای که دختر داشتُ عروسکهای خاص و زیبایی تهیه می کرد و آنها را در یک پلکان هفت تایی قرار می دادند. در بالاترین پلهُ دو عروسک از امپراطور و ملکهُ در پله بعدی سه خدمتکار خانم، در طبقه بعد پنج مرد موسیقیدان برای شاد کردن امپراطور و ملکه، در طبقه بعدی دو وزیر برای انجام امور مختلف قرار می گرفت. این پلکان مدتی مانده به روز سوم ماه میلادی در گوشه هر خانه برپا می شود.
جشنواره تننو
جشنوارۀ تننو در ماه ژوئن و در شهر تسوشیما برگزار می شود. در این جشنواره قایق ها را با فانوس ها تزئین می کنند و این قایق ها طول رودخانه تننو را می پیمایند. این جشن سابقه ای ۶۰۰ ساله دارد و در دو روز متوالی چراغانی شبانه انجام می شود. در این جشن دوازده قایق به همراه ۴۰۰ فانوس کاغذی زیبا به سمت رود تننو در پارک تننو کاوا می روند.
جشن سانجا
شهر توکیو پایتخت ژاپن، هر ساله در سومین جمعه، شنبه و یکشنبه ماه می میلادی برگزار می شود و دسته های نمایشی به ارائه هنر خود در معبد آساکوسا می پردازند. هر ساله صحنه های زیبا و جالبی از این جشن در خبرگزاری های جهان مخابره می شود که در آن زنان و مردان هنرمند با نظمی دقیق و جالب به ارائه هنرهای نمایشی می پردازند.
جشنواره کونچی ناگازاکی
یکی از مشهورترین جشنواره های پاییزی ژاپن در شهر ناگازاکی برگزار می شود. این جشنواره رنگارنگ و زیبا هر ساله بین ۷-۹ اکتبر برگزار می شود. جالب است بدانید که در این فستیوال ردپای سنت های چینی و هلندی را هم به وضوح می توان مشاهده کرد؛ چرا که این دو کشور تاثیرات فرهنگی زیادی بر ژاپن داشته اند. یکی از بارزترین نمادهای این جشنواره که احتمالا بارها تصاویرش را دیده اید حرکت مواج اژدهایی به نام جا اودوری (Ja Odori) در بین جمعیت است که این نمایش به رقص اژدها یا مار هم شهرت پیدا کرده است.
اعداد نحس؛ یک، دو، سه، مرگ، پنج !
تنها فستیوال ها نیستند که میزبان عقاید جالب و گاها عجیب ژاپنی ها می شود ، بلکه همانند اکثر کشورها در زندگی روزمره هم باورهای خاصی وجود دارد. در این عنوان نگاهی به اعداد نحس در فرهنگ ژاپنی می اندازیم. در ژاپن شش عدد نحس تلقی می شوند که در صدر آن ها هم عدد 4 قرار دارد. 4 در زبان ژاپنی شی (shi) تلفظ می شود که درست همانند تلفظ واژه مرگ است! بنابراین افرادی وجود دارند که از به کار بردن این عدد در زندگی روزمره خود داری کرده و از واژه جایگزین یون (به معنای عدد 4) استفاده می کنند، در بعضی از بیمارستان و هتل ها اتاقی به شماره 4 وجود ندارد و حتی خانه هایی هم هستند که پلاکی به رقم 4 ندارند!
البته تنها 4 نیست که در ژاپن نحس تلقی شده و ارقام 9، 43، 13، 49 و 42 پنج عدد دیگری هستند که به دلایل زیر نحس پنداشته می شوند، تلفظ 9 در ژاپنی همانند کلمه شکنجه است، تلفظ 43 همانند مرده زایی است و در اتاق زنان و زایمان شماره گذاری نمی شود، عدد 13 با تاثیرپذیری از دیگر فرهنگ ها در ژاپن نیز نحس شناخته می شود، 49 که شینی تلفظ می شود به معنای به قتل رساندن است و در آخر 42 هم به این دلیل نحس شناخته می شود که تلفظ آن (شیکو) به معنای زیر کردن است.
ذلت در ژاپن جایی ندارد
یکی از سوال هایی که جواب آن نیاز به توضیحات جامعه شناسان و پزشکان دارد این است که چرا انقدر ژاپنی ها خودکشی می کنند؟ مشکل از کجاست؟ فقط در ماه اکتبر 2020 حدود 2150 ژاپنی خودکشی کردند که رقمش از مجموع جانباختگان کرونایی این کشورهم (تا آن زمان) بیشتر بود! خب بررسی این موضوع از حیطه ما خارج است اما بد نیست نگاهی به فرهنگ خودشکی در ژاپن داشته باشیم.
سپوکو (Seppuku) که با نام هاراکیری (Harakiri) نیز شناخته می شود نوعی خودکشی تشریفاتی است که در گذشته و فرهنگ ژاپنی ها وجود داشته است. این سبک از خودکشی که نخستین بار از سامورایی ها ریشه می گیرد نوعی مرگ با شرافت و شجاعانه تلقی می شود که ژاپنی ها در مواجه با شرایط غیر ممکن اجرایش می کردند. البته اجرای هاراکیری از سال 1876 در ژاپن ممنوع اعلام شد.
سخن آخر
ژاپن از آن دست کشورهایی است که به دلیل فرهنگ منحصر به فردش، بسیاری را مجذوب خود کرده است و بسیاری هم علاقه دارند که دست کم یکبار به این کشور سفر کنند تا حضوری و ملوس تر افسانه هایی که از دل این کشور بیرون آماده است را مشاهده کنند.