درباره سوتلانا آلکسیویچ
سوتلانا الکسیویچ | Svetlana Alexievich (روسی: Светлана Александровна Алексиевич؛ اوکراینی: Світлана Олександрівна Алексієвич; ۳۱ مهٔ ۱۹۴۸ در ستانیسلاو ) نویسنده و روزنامه نگار اهل بلاروس است. وی در سال ۲۰۱۵ برندهٔ جایزه نوبل ادبیات شد. آکادمی سوئد وی را به دلیل روایات چندصدایی، که مظهر محنت و شجاعت در روزگار معاصر ماست، شایستهٔ جایزهٔ نوبل ادبیات دانستند. بدین ترتیب، آکادمی سلطنتی نوبل سوئد سوتلانا الکسیویچ را برندهٔ نوبل ادبیات ۲۰۱۵ میلادی اعلام کرد. وی نخستین نویسندهٔ بلاروس است که موفق به دریافت این جایزه شده است. وی همچنین در سال ۲۰۱۳ برندهٔ جوایزی همچون جایزه صلح کتاب فروشان آلمان و جایزه مدیسی شده است. منتقدان، آثار ادبی او را سرشار از بازتاب روحیهٔ شهروندان روسیه پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی می دانند.
در سال 2015 آلکسویچ، به دلیل روایت های چندصدایی که نشان دهنده ی شجاعت و رنج مردم معاصر است از طرف آکادمی سوئد، موفق به دریافت جایزه ی نوبل شد. از دیگر جوایز او می توان به جایزه ی «کورت توخولسکی» برای شجاعت و شرافت در نویسندگی اش و هم چنین جایزه ی «تریومف» اشاره کرد.
درباره کتاب صداهایی از چرنوبیل
برای اینکه مطالب این کتاب زیبا را متوجه شویم باید اندکی درباره فاجعه چرنوبیل بدانید. در 26 آوریل 1986 حادثه ای اتمی در نیروگاه چروبیل اتفاق افتاد. بر اساس آزمایشات صورت گرفته، میزان تشعشعات اتمی در بالاترین مقیاس و گروه شماری عدد 7 اندازه گیری شد! میزان تشعشعات این اتفاق، خبر از یک فاجعه انسانی می داد. در راکتور نوع آر.بی.ام.کی (RMBK) طی یک اشتباه انسانی بزرگ در آزمایش های ایمنی، یک واکنش زنجیره ای و کنترل نشده ای توسط مدیران عملیاتی چرنوبیل رخ داد. پس از این اتفاق، به مدت 9 روز آلاینده های رادیواکتیو در هوا رها شده بود. میزان انتشار گاز ها رادیواکتیو به حدی زیاد بود که تا غرب اروپا و حتی در آمریکا نیز مقداری آلاینده هسته ای ثبت شد. اما درباره کتاب؛ سوتلانا الکسیویچ (Svetlana Alexievich) که او را به نام راوی صدای مردم نیز می شناسند این کتاب را با سبک خاصی نوشت. این نویسنده بلاروس رمان های خود را با سبک خاص خود که نام آن «چند صدایی» یا «رمان جمعی» می نویسد. کتاب صداهایی از چرنوبیل نیز به این سبک نوشته شده؛ بدین شکل که سوتلانا الکسیویچ در طی ده سال با 500 نفر از افرادی که در بهتر کردن شرایط پس از فاجعه چرنوبیل یا قربانیان آن مصاحبه کرد و پس از آن این کتاب را منتشر کرد. معمولا نوبل ادبیات را به رمان ها و داستان های زیبا داده می شود اما در سال 2015، سوتلانا الکسیویچ توانست با سبک خاص خودش، نوبل ادبیات را دریافت کند.
موضوع اصلی کتاب صداهایی از چرنوبیل:
در حقیقت سوتلانا در این کتاب به چگونگی وقوع حادثه ی چرنوبیل نپرداخته، بلکه از چشمان آسیب دیدگان واقعه به ماجرا می نگرد و به شرح درد ها، زجر ها، عواطف و زندگی این افراد می پردازد. چرنوبیل حادثه ای ناگوار بود که در سال 1986 اتفاق افتاد و قربانیان زیادی گرفت. از کودکان گرفته تا افراد کهنسال، انسان های بسیاری بودند که آرزوها و اهدافشان در پی یک اشتباه فنی از بین رفت و به افرادی بیمار و افسرده مبدل شدند. چه بسیار والدینی که حتی فرزند مرده شان را نتوانستند برای آخرین بار در آغوش بگیرند و چه بسیار کودکانی که جایی به جز بیمارستان را نشناخته و ندیده بودند. اکنون پرسشی که شاید با مطالعه این کتاب در ذهن شما نقش بندد، این است که: آیا قربانی کردن میلیون ها انسان و حیوان در ازای پیشرفت در علوم هسته ای ارزشش را داشت؟ این پرسشی است که باید دانشمندان هسته ای جوابش را بدهند.
بخش از کتاب صداهایی از چرنوبیل
در دفترش می نویسد: «وقتی مردم، منو بسوزون، دلم نمی خواد بترسی.» شایعاتی بود که چرنوبیلی ها حتی بعد از مرگ هم رادیواکتیوی بودند. در جایی خوانده بودم که قبرهای آتش نشان های چرنوبیل که در بیمارستان مسکو مُردند و در گورستانی به نام میتینو، نزدیک مسکو به خاک سپرده شدند، هنوز هم آلوده به رادیواکتیو است و مردم از نزدیکش رد نمی شوند و خویشاوندان شان را هم آنجا دفن نمی کنند. حتی مُرده ها هم از مُرده های چرنوبیلی می ترسند؛ چون هیچ کس نمی داند چرنوبیل چیست.
اقتباسی از حادثه چرنوبیل در کانال HBO
در سال 2019 شبکه ی اچ. بی. او، یکی از پرمخاطب ترین شبکه های تلویزیونی در آمریکا و کمپانی «اسکای بریتانیا» اقدام به تولید سریال چرنوبیل مبتنی بر مستند چرنوبیل کردند. سریال به کارگردانی «یوهان رنک» و نویسندگی «کریگ مازن» تولید شد. سازندگان سریال سعی کرده اند تا روایت های کم تر پرداخت شده ی چرنوبیل را مدنظر قرار دهند و براساس داستان آن ها سریال را تولید کنند. از جمله روایت های کمتر شنیده شده می توان به داستان کمک های «آلکسی آناتنکو»، «والری بیسپالوف» و «بوریس بارانوف» اشاره کرد که از فجیع تر شدن واقعه جلوگیری کردند. از آن جایی که سریال را سازندگانی آمریکایی تولید کردند، حکومت روسیه آن را خلاف واقع دانست و اعلام کرد نسخه ی روسی آن را در آینده خواهد ساخت. با توجه به پاک سازی گسترده ای که روس ها در زمان وقوع حادثه انجام دادند، نارضایتی آن ها از ساخت سریالی درباره ی بزرگ ترین فاجعه ی تکنولوژیکی قرن بیستم که به دست آن ها رقم خورد، چندان دور از ذهن نیست. سوتلانا آلکسویچ سریال را اثری براساس خاطرات مردم «پریپیات» توصیف کرده است. «چرنوبیل» در سراسر جهان طرفداران زیادی پیدا کرد؛ طوری که با انتشار قسمت سوم، توانست به صدر برترین سریال های تاریخ از نگاه مردم در سایت IMDB برسد.
نقد و بررسی کتاب صداهایی از چرنوبیل
از زمان پیدایش انسان ها روی کره ی زمین، سرعت تخریب طبیعت بسیار شتاب گرفته است. آلودگی های فسیلی، قطع بی رویه ی درختان و آلوده کردن منابع آب تنها بخشی از آسیب های بشر به محیط زیست بوده است. رفته رفته صدمات بشر به حدی افزایش یافت که تهدیدی برای خود انسان ها شد. به واقع اگر انسان را بزرگترین تهدید برای طبیعت بنامیم پر بی راه نگفته ایم. یکی از بزرگترین فجایعی که بشر در آن دست داشته و منجر به نابودی طبیعت و هزاران نفر شده است، حادثه ی چرنوبیل است. فاجعه ی چرنوبیل باعث تخریب جنگل ها، زمین های کشاورزی و آلوده شدن منابع آب شد و جان میلیون ها انسان را به خطر انداخت. سوتلانا آلکسویچ در کتاب صداهایی از چرنوبیل به صورت مستند حادثه ی چرنوبیل را از زبان شاهدان و حاضرین در صحنه روایت کرده است.
ترجمه و انتشار کتاب در ایران
شهرت سوتلانا آلکسویچ پس از کسب جایزه ی نوبل جهانی شد. پس از آن کتاب های او با ترجمه ی فارسی در ایران به چاپ رسید. «حدیث حسینی» کتاب صداهایی از چرنوبیل را در سال 1394 به فارسی برگرداند و نشر «كوله پشتي» انتشار آن را برعهده گرفت. در سال 1395 نشر «نیستان» این اثر را با عنوان «زمزمه های چرنوبیل» و با ترجمه ی «شهرام همت زاده» منتشر کرد. «نازلی اصغرزاده» نام کتاب را «صداهایی از چرنوبیل، تاریخ شفاهی یک فاجعه ی اتمی» ترجمه کرده است. این ترجمه از سوی انتشارات «مروارید» روانه ی بازار نشر ایران شد. نشر «چشمه» در سال 1397 کتاب آلکسویچ را با عنوان «نیایش چرنوبیل، رویدادنامه ی آینده» منتشر کرد. «الهام کامرانی» متن نسخه ی اصلی کتاب به زبان روسی را به فارسی ترجمه کرده است. «کامرانی» در مقدمه ی کتاب نوشته است: «الکسیویچ قصه نویس نیست، مستندنویس تاریخ شفاهی است، به همین خاطر اعطای جایزه نوبل به او نه تنها برای روس زبان ها که برای تاریخ ادبیات جهان حائز اهمیت است. نوشته های الکسیویچ صدای مردم عادی است که از میان تاریخ های رسمی و خشک، حقایق و نام سیاستمداران بیرون افتاده است.»
شناسنامه کتاب صداهایی از چرنوبیل
- نویسنده: سوتلانا آلکساندرونا الکسیویچ
- مترجم: حدیث حسینی
- زبان: فارسی
- ناشر چاپی: نشر کوله پشتی
- تعداد صفحات:_
- موضوع کتاب:کتاب های داستان و رمان خارجی
- نسخه الکترونیکی:دارد
- نسخه صوتی : دارد
امیدوارم از محتوای معرفی کتاب نهایت لذت را برده باشید و برای کسانی که کتاب دوست هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش فرهنگ و هنر ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم.