معرفی رمان محاکمه اثر فرانتس کافکا

درباره کتاب محاکمه

رمان محاکمه یکی از سه رمان نویسنده ی مشهور آلمانی فرانتس کافکا است که او آن را بین سال های 1914 و 1915 نوشته است. محاکمه مانند بیشتر آثار کافکا تمام نشده است البته فصلی دارد که سرانجامی برای داستان در آن آمده است. به عقیده ی منتقدان نمی توان این مسئله را به ناتوانی کافکا برای نوشتن پایان برای داستان هایش نسبت داد. مخصوصا که شواهدی وجود دارد که کافکا فصل های ابتدایی و پایانی محاکمه را قبل از سایر بخش های آن نوشته است.

رمان محاکمه که مشهورترین اثر کافکا به شمار می رود یک سال پس از مرگ او، سال 1925 اولین بار منتشر شد. رمان محاکمه اولین بار سال 1937 به انگلیسی برگردانده شد و در سال 1999 در لیست 100 رمان برتر قرن بیستم به انتخاب روزنامه ی لوموند فرانسه قرار گرفت. کافکا در نوشتن رمان محاکمه به شدت تحت تاثیر رمان های «جنایت و مکافات» و «برادران کارامازوف» نوشته ی نویسنده ی بزرگ قرن نوزدهم روسیه، فئودور داستایفسکی قرار داشت.

رمان محاکمه توجه منتقدان زیادی را به خود جلب کرده است. در طول سالیانی که از انتشار این کتاب گذشته است نقدهای زیادی بر آن نوشته شده است و از دیدگاه های مختلفی بررسی شده است.

از دیدگاه سیاست و جامعه شناسی منتقدان این کتاب را انتقادی از بوروکراسی خودمختار و غیر انسانی دولت ها و فقدان حقوق مدنی مناسب برای انسان ها دانسته اند .همچنین گروهی از منتقدان معتقدند این رمان در انتقاد به تنش های اجتماعی در امپراطوری اتریش- مجارستان پیش از جنگ جهانی اول نوشته شده است.

محاکمه از دیدگاه روانکاوی نیز بررسی شده است. افرادی که از این نگاه رمان را تفسیر کرده اند معتقدند دادگاه در رمان کافکا نماد نوعی پیش آگاهی و روند درونی است که در هر انسانی اتفاق می افتد.

به گفته ی دوستان کافکا، آن ها چندین بار دیده اند که او موقع خواندن محاکمه با صدای بلند می خندد، به نظر می رسد با وجود این که درونمایه ی محاکمه جدی و تلخ است رگه هایی از طنز نیز در آن وجود دارد. راینر استاخ، زندگی نامه نویس کافکا نیز به این نکته اشاره کرده است: «محاکمه در کل ناخوشایند است، اما جزئیات طنز آمیزی در خود دارد»

فیلم محاکمه؛ بازآفرینی اثر کافکا

محاکمه ی کافکا سینماگران زیادی را نیز به خود جلب کرده است. بر اساس این کتاب دو فیلم در تاریخ سینما ساخته شده است. اولین بار «اورسن ولز»کارگردان و نویسنده آمریکایی سال 1962 فیلم نامه ای بر اساس این رمان نوشت و خودش نیز نقش «آلبرت هستلر»، وکیل مدافع را در آن بازی کرد. اورسون ولز این فیلم را بهترین فیلمی که ساخته نامیده است.

سال 1993، در شبکه بی بی سی فیلم دیگری بر اساس محاکمه به همین نام ساخته شد. این فیلم را «دیوید جونز» کارگردانی کرده و «هارولد پینتر» فیلمنامه ی آن را نوشته است. «کایل مک لاکلن» بازیگر مشهور آمریکایی نقش جوزف.ک را در این فیلم بازی کرده است.

خلاصه داستان محاکمه

رمان گمشده درباره سرگذشت نوجوان فقیری به نام کارل رسمن است که والدینش او را به خاطر این که دختری خدمتکار اغوایش کرده و از او حامله شده، به آمریکا می فرستند. در کشتی مسافرتی، کارل با شخصی به اسم یاکوب که ادعا می کند دایی اش است، روبه رو می شود، او که مردی ثروتمند و مقتدر است، به کارل پیشنهاد می کند که در خانه ی او زندگی کند. کارل این پیشنهاد را می پذیرد و پا به دنیای اشراف می گذارد.

درباره نویسنده کتاب محاکمه

فرانتس کافکا سال 1883 در پراگ، امپراطوری اتریش- مجارستان به دنیا آمد. خانواده ی کافکا یهودی و آلمانی زبان بودند. کافکا پدری بسیار مستبد داشت و هرگز نتوانست رابطه ی خوبی با او برقرار کند. سایه ی این نفرت در سراسر زندگی فرانتس کافکا کشیده شده است.

تحصیلات کافکا در رشته ی حقوق بود و همین تحصیلات باعث شد او فرصت کند از کلاس های ادبیات آلمانی و هنر نیز در دانشگاه استفاده کند. او سال 1906 دکترای حقوق گرفت و مدتی نیز کارمند دفتری دادگاه بود.دانشگاه دوستان خوبی هم به کافکا بخشید که مهم ترین آن ها ماکس برود بود که بعدها نیز کافکا تمام دست نوشته ها و آثارش را به او داد، هرچند کافکا از برود خواسته بود این دست نوشته ها را بسوزاند اما او این آثار را مرتب و منتشر کرد. ادبیات جهان برای این کار به ماکس برود مدیون است.

فرانتس کافکا مدتی هم در صنعت بیمه کار کرده است و البته مخترع کلاه ایمنی هم هست. او برای این مدال افتخار هم دریافت کرده است. کافکا زندگی احساسی و شخصی چندان موفقی هم نداشت. او در سراسر زندگیش شرایط روحی چندان خوبی را تجربه نکرد و از استرس و نگرانی های روانی رنج می برد.

فرانتس کافکا سال 1924، در 41 سالگی بر اثر بیماری سل در گذشت و در گورستان یهودیان پراگ به خاک سپرده شد.

قسمتی از کتاب محاکمه

کا. در کشوری قانون مدار زندگی می کرد، همه جا صلح و آرامش برقرار بود، قوانین پابرجا بودند، پس چه کسی جزئت کرده بود توی آپارتمان کا. به سراغش بیاید؟ (رمان محاکمه اثر کافکا – صفحه ۱۶)

تلفنی به کا. خبر داده بودند که یکشنبه ی آینده در ارتباط با پرونده ی او تحقیقات مختصری انجام خواهد گرفت. به او گوشزد کردند که تحقیقات مربوطه به طور منظم، اگر نه هر هفته، دست کن در فواصل زمانی بیش تر پیگیری خواهد شد، و این که از یک سو مصالح عمومی حکم می کند محاکمه ی او به سرعت به پایان برسد، اما از سوی دیگر تحقیقات باید از هر لحاظ با دقت انجام بگیرد و به خاطر فشار ناشی از آن، نباید هر بار بیش از حد به درازا بکشد. در نتیجه برای حل این مشکل مقرر شده است جلسات تحقیق سریع و پی درپی، اما کوتاه مدت برگزار شود. (رمان محاکمه اثر کافکا – صفحه ۴۱)

کا. آهسته به دنبال آن ها رفت و به نخستین شکست بی چون و چرای خود در برابر این آدم ها اذعان کرد. البته دلیلی نداشت که به علت این شکست ترس به خود راه بدهد. علت این شکست فقط مبارزه جویی او بود و بس. اگر خانه می ماند و زندگی عادی خود را پی می گرفت، از هریک از این آدم ها هزار بار برتر بود و می توانست هرکسی را با یک تیپا از سر راه خود کنار بزند. (رمان محاکمه اثر کافکا – صفحه ۶۵)

تو خیلی عوض شدی، پیش ترها ذهن روشنی داشتی، ولی حالا کندذهن شدی؟ می خوای بازنده محاکمه باشی؟ می دانی چنین چیزی چه مفهومی دارد؟ مفهوم آن این است که تو از دست می روی و همه ی قوم و خویش ها هم نابود می شوند، دست کم این که همه به خفت و خواری می افتند. یوزف، به خودت بیا. این بی اعتنایی تو مرا دیوانه می کند. آدم تو را که می بیند این ضرب المثل تقریبا باورش می شود: سروکار داشتن با این محاکمه همان و شکست خوردن همان. (رمان محاکمه اثر کافکا – صفحه ۱۰۰)

در برابر این دادگاه ایستادگی ممکن نیست، باید اعتراف کرد. (رمان محاکمه اثر کافکا – صفحه ۱۱۱)

فقط سعی کن جلب توجه نکنی! آرام باش، حتی اگر با عقل جور درنیاید! باید به خود بقبولانی که این سازمان عریض و طویل قضایی عملا تا ابد به حال تعادل می ماند و احیاناً اگر متهم در نقطه ای که ایستاده است مستقلاً چیزی را تغییر دهد، فقط زیر پای خود را خالی کرده است و این خود اوست که احتمالاً سقوط می کند، در حالی که سازمان عریض و طویل در مقابل هر مزاحمت کوچکی به آسانی در نقطه ای دیگر – چون همه چیز با هم در ارتباط است – جایگزینی می تراشد و خود از هر تغییری مصون می ماند، البته اگر منسجم تر، هوشیارتر، سختگیرتر و شرورتر نشود. (رمان محاکمه اثر کافکا – صفحه ۱۲۲)

چه نوع تبرئه ای هستید. سه امکان وجود دارد: تبرئه ی واقعی، تبرئه ی صوری و تعویق. مسلماً تبرئه ی واقعی از همه بهتر است، ولی من در این زمینه هیچ اعمال نفوذی نمی توانم بکنم. به نظر من اصولاً هیچ کس نمی تواند در زمینه ی تبرئه ی واقعی اعمال نفوذ کند. در این گونه موارد احتمالاً فقط بی گناهی متهم تعیین کننده است. (رمان محاکمه اثر کافکا – صفحه ۱۵۰)

دسته جمعی نمی شود در برابر دادگاه کاری از پیش برد. پرونده ها تک به تک بررسی می شوند. این دادگاه دقیق ترین دادگاه ممکن است، بنابراین نمی شود دسته جمعی کاری از پیش برد. فقط گاهی کسانی به عنوان تک نفر پنهانی به نتیجه ای می رسند. دیگران تازه پس از حصول نتیجه از آن باخبر می شوند. کسی هم نمی فهمد چه طور چنین چیزی ممکن شده است. (رمان محاکمه اثر کافکا – صفحه ۱۷۱)

من گناهکار نیستم. اشتباه می کنند. اصلا چه طور ممکن است آدمیزاد گناهکار باشد؟ (رمان محاکمه اثر کافکا – صفحه ۲۰۵)

دادگاه از تو چیزی نمی خواهد. اگر بیایی، تو را می پذیرد، و وقتی بروی، مرخصت می کند. (رمان محاکمه اثر کافکا – صفحه ۲۱۴)

تنها کاری که در این لحظه از دستم برمی آید این است که تا آخر کار شعور آرام و نظم دهنده ی خود را حفظ کنم. همیشه می خواستم با بیست دست به دنیا چنگ بزنم، آن هم به قصدی ناصواب. این کار نادرست بود. آیا بجاست که نشان دهم از این محاکمه ی یک ساله هم درسی نگرفته ام؟ بجاست که کارم به عنوان انسانی کودن به پایان برسد؟ بجاست به حق درباره ام بگویند که می خواستم محاکمه را در آغاز به پایان برسانم، و حالا در پایان می خواهم آن را از نو شروع کنم؟ نمی خواهم درباره ام چنین چیزی گفته شود. ممنون ام از این که این آقایانِ تقریبا لال و نفهم را در این راه همراهم کرده اند و بیان گفتنی ها را به خودم واگذاشته اند. (رمان محاکمه اثر کافکا – صفحه ۲۱۷)

منطق به راستی تزلزل ناپذیر است، اما در برابر انسانی که می خواهد زندگی کند، تاب مقاومت ندارد. (رمان محاکمه اثر کافکا – صفحه ۲۲۰)

شناسنامه کتاب محاکمه

نویسنده: فرانتس کافکا

ترجمه: علی اصغر حداد

انتشارات: ماهی

تعداد صفحات: ۲۷۲

معرفی رمان مرگ قسطی اثر لوئی فردینان سلین