مفاهیم کاربردی در بورس

گام اول در بورس آشنایی با زبان واصطلاحات مختص بورس می باشد این امر به شما کمک می کند تا اطلاعات مفیدی را در تابلوهایی بورسی به راحتی درک کنید، ودر خرید وفروش سهام از سود بالا بهره ببیرید و در مواقع لازم از زیان جلوگیری نمائید دانستن مفاهیم کاربردی بورس بسیار پراهمیت می باشد چرا که بعنوان زبان بورس تلقی می شود. در این متن به معرفی برخی از مفاهیم کمتر شناخته شده بورس می پردازیم.

در بورس سهام کدام شرکت ها را بخریم؟

کدال چیست؟

آدرس سایت سامانه جامع اطلاع رسانی ناشران www.codal.ir است که مرجع کامل اطلاعات شرکت های پذیرفته شده در بورس هست. لازم به ذکر است که کدال مخفف Comprehensive Database Of All Listed Companies است.

رایج ترین گزارش ها در سامانه کدال

در تاریخ تهیه این مقاله گزارش های متنوعی در سامانه کدال منتشر می گردد که هر کدام کاربردهای ویژه و خاصی دارد که در این متن به معرفی اولیه آن ها بسنده می کنیم:

الف) صورت های مالی میان دوره و پایان دوره

بر طبق الزامات سازمان بورس و اوراق بهادار با هدف کسب اطلاعات به موقع و شفاف از فعالیت ها، شرکت های بورسی ملزم هستند تا صورت های مالی خود را به همراه جزییات اطلاعات در بازه های زمانی ۳ ماهه منتشر نمایند

ب) گزارش های ماهیانه

از دیگر اطلاعات مهم و حیاتی که از سال ۱۳۹۵ توسط سازمان بورس برای تمامی شرکت ها الزامی گردید گزارش یک ماهه از فروش شرکت ها بوده است. در این گزارش شرکت ها آمار فروش خود و یا ارائه خدمات انجام شده طی یک ماه گذشته را همراه با حجم و نرخ فروش و در نهایت ارزش ریالی فروش کل، ارائه می کنند تا شفافیت اطلاعاتی از شرکت های بورسی افزایش پیدا نماید.

پ) گزارش فعالیت هیئت مدیره

هنگامی که شرکت ها گزارش اطلاعات و صورت های مالی ۱۲ ماهه خود را منتشر می کنند جهت برگزاری مجمع عمومی عادی ملزم هستند تا گزارش حسابرسی شده آن را در سامانه کدال منتشر نمایند. پس از انتشار این گزارش، اعضای هیئت مدیره شرکت با توجه به اتفاقات سال گذشته و وضعیت آتی، گزارش های مهم و حیاتی از وضعیت و جایگاه شرکت در زمان فعلی و آتی شرکت منتشر می کنند و تمامی این اطلاعات را در قالب گزارش فعالیت هیئت مدیره در سامانه کدال منتشر می کند و سهامداران از این طریق اطلاعات مهم و حیاتی را به دست می آورند

ت) گزارش اطلاعات بااهمیت گروه الف

تا قبل از بهمن ۱۳۹۶ شرکت های بورسی در صورت بروز اتفاقات مهم که بر روی سود هر سهم آن اثرگذار بود و اثر آن موجب تغییر بیش از ۲۰ درصدی در EPS شرکت می شد گزارشی تحت عنوان پیش بینی درآمد هر سهم سال مالی منتهی به ۱۳xx/xx/xx منتشر می کردند و در آن اطلاعاتی را منتشر می کردند. ولی از بهمن سال ۱۳۹۶ سازمان بورس این گزارش ها را حذف و به جای آن مصوب کرد تا شرکت ها اطلاعات مهم و اثرگذار بر سود هر سهم خود را در گزارشی تحت عنوان افشای اطلاعات بااهمیت گروه الف منتشر نمایند و در آن تغییرات سود هر سهم را گزارش کنند.

ث) گزارش اطلاعات بااهمیت گروه ب

هم چنین اطلاعات بااهمیت دیگر را که مستقیماً موجب تغییر سود هر سهم نمی شوند ولی جزو اطلاعاتی است که سهامداران باید نسبت به آن آگاهی داشته باشند در گزارشی تحت عنوان افشای اطلاعات بااهمیت گروه ب منتشر می گردد(برای مثال برنده شدن یک شرکت تولیدی در یک مناقصه و …).و پس از تائید توسط این دو، گزارشی تحت عنوان اظهارنظر حسابرس و بازرس قانونی در خصوص افزایش سرمایه در کدال درج می گردد و گزارش مزبور برای سازمان بورس ارسال می گردد. نظر سازمان بورس در گزارشی با عنوان مدارک و مستندات درخواست افزایش سرمایه در سامانه درج می گردد. پس از طی تمامی مراحل شرکت موظف است طی ۶۰ روز مجمع فوق العاده را برگزار نماید.

بتا

بتا یا ضریب بتا یکی از مفاهیم بورس و معیاری است که رابطه بین قیمت یک سهم و حرکت کل بازار را نشان می دهد. به عنوان مثال، اگر بتای سهام «الف» ۱٫۵ است، یعنی به ازای هر ۱ واحد حرکت بازار، سهام «الف» به اندازه ۱٫۵ واحد حرکت می کند و بالعکس.

آربیتراژ

آربیتراژ به معنای کسب سود از اختلاف قیمت اوراق بهادار در بازارهای مختلف است. برای مثال، قیمت سهام در بازار «الف» ۱۰۰ تومان است و در بازار «ب» با قیمت ۱۱۰ تومان معامله می شود. معامله گر می تواند در بازار «الف» تعدادی سهم با قیمت ۱۰۰ تومان بخرد و در بازار ۱۱۰تومانی بفروشد. با این کار، ۱۰ تومان سود کسب می کند.

سهام بلوچیپ

به سهام شرکت های بزرگی که در صنعت مربوط به خودشان پیشرو هستند سهام بلوچیپ می گویند. این شرکت ها سودهای سهام قابل توجهی پرداخت می کنند و به خاطر مدیریت مالی سالمی که دارند به شهرت زیادی رسیده اند.

شاخص

شاخص معیاری است که معامله گران و مدیران سبد سهام از آن به عنوان نشانگر مرجع استفاده می کنند. برای نمونه، اگر در شرایطی ۱۰ درصد سود به دست آورده باشید و فکر می کنید خیلی خوب است، آن را با شاخص بازار مقایسه کنید. اگر به عنوان مثال شاخص بازار ۱۲ درصد را نشان می دهد، یعنی خوب عمل نکرده اید. به جای این کار می توانستید در یک صندوق مبتنی بر شاخص(index fund) سرمایه گذاری کنید و سبد سهام تان را با شاخص تعیین شده انطباق دهید. یکی از شاخص های مهم بازار سهام، میانگین صنعتی داو جونز (Dow Jones Industrial Average) است که وال استریت ژورنال آن را منتشر می کند و دیگری استاندارد اند پورز ۵۰۰ (Standard & Poor’s 500) است که فهرستی متشکل از ۵۰۰ مورد از برترین سهام ها در بازار بورس نیویورک و نزدک است.

مارجین

معاملات مارجین معاملاتی هستند که در شرایطی انجام می شوند که معامله به روش های معمول امکان پذیر نیست. در معاملهٔ مارجین می توانید مبلغی را از کارگزار قرض بگیرید (در اصل، شبیه وام گرفتن است) و با آن سهام یا اوراق بهادار را بخرید؛ سپس با فروش آن سهام یا اوراق بهادار به قیمت بالاتر، سود خودتان را برمی دارید و قرض تان را به کارگزار پس می دهید. اختلاف بین مبلغ قرض گرفته شده و قیمت اوراق بهادار خریداری شده مارجین نامیده می شود. دو نوع اصلی معاملات مارجین «فروش استقراضی» و «اهرم» هستند.

یادتان باشد برای معاملات مارجین باید جهت حرکت قیمت سهام (یعنی بالا یا پایین رفتن آن) را درست پیش بینی کنید. اگر اشتباه کنید، ممکن است مبلغ قابل توجهی ضرر کنید؛ به همین دلیل، معاملات مارجین می توانند خطرناک باشند.

مظنه

به اطلاعاتی که درباره آخرین قیمت معاملاتی سهام وجود دارد مظنه می گویند. برای اطلاع از مظنه باید از پلتفرم معاملاتی کارگزاری استفاده کنید.

پرتفوی (Portfolio)

پرتفوی یک واژه فرانسوی و به ظاهر خیلی پیچیده است، اما مفهوم کاملاً واضحی در بورس داشته و به مجموعه یا سبدی از دارایی های مالی گفته می شود. به بیان دیگر پرتفوی ترکیبی مناسب از سهام یا سایر دارایی هاست که یک سرمایه گذار آن ها را خریداری کرده است. هدف از تشکیل پرتفوی سهام یا سبد سهام، کاهش ریسک غیرسیستماتیک سرمایه گذاری است؛ بدین ترتیب، سود یک سهم می تواند ضرر سهام دیگر را جبران کند. پرتفوی به صورت مستقیم توسط سرمایه گذاران نگهداری شده یا به وسیله سبدگردان های حرفه ای مدیریت می شود. بازده سرمایه گذاری در پرتفوی معادل بازده متوسط آن پرتفوی خواهد بود؛ اما ريسك پرتفوی به دلیل کاهش ریسک غیرسیستماتیک در غالب موارد كمتر از متوسط ريسك سهام داخل سبد است.

ارزش خالص دارایی NAV

مفهوم ارزش خالص دارایی (Net Asset Value)در واقع ارزش روز همه دارایی ها شامل سهام، مطالبات سود سهام، ملک، اوراق با درآمد ثابت و... پس از کسر ارزش روز بدهی ها می باشد. اصطلاح NAV معمولا درباره ارزش خالص دارایی شرکت های سرمایه گذاری، صندوق های سرمایه گذاری مشترک، صندوق های شاخصی، ETFها و سبدهای اختصاصی به کار می رود.

عرضه اولیه

عرضه اولیه (IPO)به زمانی گفته می شود که سهام یک شرکت خصوصی برای اولین بار به عموم مردم عرضه می شود. عرضه های اولیه معمولاً توسط شرکت های کوچک و جوان که به دنبال سرمایه برای گسترش هستند انجام می شود، همچنین شرکت های بزرگ خصوصی نیز که به دنبال تبدیل شدن به سهامی عام هستند، عرضه عمومی اولیه انجام می دهند. جزئیات سهامی که عرضه می شود، در امیدنامه به اطلاع سرمایه گذاران بالقوه می رسد. از مزایای عرضه اولیه در بورس دستیابی ارزان تر به سرمایه، افزایش سرمایه، شفافیت اطلاعاتی و معافیت مالیاتی را می توان نام برد. از معایب این کار هزینه های قانونی، حقوقی و بازاریابی عرضه اولیه، الزام به افشای اطلاعات مالی، کاهش کنترل و افزایش ریسک دعاوی حقوقی است.

سهام شناور آزاد

یکی از کلماتی که معمولا اشتباه فهمیده می شود، سهم شناور آزاد (public float or free float) است. عددی که معمولا به صورت درصد گزارش می شود.بخشی از سهم شرکت (به صورت locked-in) در اختیار اشخاص حقیقی یا حقوقی است که با نگه داری آن می خواهند در اداره شرکت فعالیت کنند. بخش دیگری از سهام در بازار حضور دارد و توسط افراد حقیقی و حقوقی معامله می شود. مقدار سهمی که در بازار خریدوفروش می شود، سهام شناور آزاد است.

برای مثال یک بانک، سهامدارانی مثل دولت، سازمان تامین اجتماعی، یک شرکت سهامی خاص، یک شرکت سرمایه گذاری و صندوق تامین آتیه کارکنان دارد. این سهام داران قصد دارند سهم خود را نگه دارند. اما 30 درصد از سهام این شرکت در بازار معامله می شود. توجه کنید که اگر شما سهام این بانک را به نیت نگهداری بخرید، باز هم در آمار سهام شناور به حساب می آیید، چرا که در مدیریت شرکت دخالتی ندارید و بالاخره سهم خود را در بازار می فروشید.