مفهوم سلفژ در موسیقی چیست؟

آیا تا به حال این اتفاق برای شما پیش امده که ملودی را بسازید و در عین حال در همان لحظه آن را از یاد ببرید! و چیزی به کمک شما برای یاد آوری آن وجود نداشته باشد. ممکن است که شما ملودی های زیبایی را در ذهن خود می سازید اما آن ها را به سرعت از خاطر برده باشید اما خوشبختانه صد ها سال پیش سیستمی به نام سلفژ ساخته شده تا به موزیسین ها کمک کند تا این افکار و ملودی ها را شناخته و به نوشتار تبدیل کنند.

سلفژ چیست ؟

سلفژ که شاید نام کامل تر آن سرایش باشد در حقیقت تکنیکی در آواز است که در آن خواننده نام هر نت را بر اساس نت موسیقایی آن می خواند نت های موسیقی که شامل هفت نت می شوند و در موقعیت های زیر و بمی خاصی در هر مرحله ادا می گردند.

تکنیک سلفژ ادای منظم و پیوسته تعدادی از نت ها به ترتیب است که البته در این میان بایستی به زمان بندی ها نیز تسلط یافت و ادای نت ها هم در جای خود و هم با زمان درست خود مد نظر است ، سکوت ها نیز که در موسیقی بسیار اهمیت دارند و در کنار نت ها هر یک معنا و زمان مشخص خود را دارد ، در سلفژ نیز به درستی رعایت می گردد.

در سلفژ یاد می گیریم که چگونه نت ها را از لحاط صدایی و از لحاظ زمانی با حنجره تولید کنیم.

سلفژ یک روش برای نام گذاری بر بسامد آوا ها است. بدین گونه که یک سیلابل به هر نت از گام موسیقی اختصاص داده می شود که بدین ترتیب می توان به جای گفتن گام C ماژور به عنوان C D E F G A B C آن را “دو ر می فا سول لا سی دو” نامید. این روش سیلابل گذاری یک مزیت مهم دارد، زیرا سیلابل ها در خواندن راحت تر هستند. برای مثال گام C ماژور را در یک پیانو یا سازی دیگر بنوازید و همزمان با آن بخوانید

بهتر از همه اینکه سلفژ با هر گامی قابل تطبیق است و مختص به گام ماژور نیست. با اندکی تغییر شما می تواند آن را برای بازخوانی گام های سنتی و مینور نیز استفاده کنید. اما برای حال بزارید بر سیلابل های ” دو ر می فا سول لا سی” تمرکز کنیم و اینکه چگونه آن ها با درجات گام ماژور ارتباط پیدا می کنند.

دو سیستم سلفژ “دو” قابل جابه جایی و “دو” ثابت

در آنچه که سیستم “دو” قابل جابه جایی گفته می شود “دو” همواره تونیک بدون در نظر گرفتن گام هستش و “دو” به عنوان اولین درجه گام در نظر گرفته می شود در زیر گام E ماژور آورده شده که E به عنوان “دو” تونیک در نظر گرفته می شود.

در سیستم ثابت “دو” ، “دو” هموار C هستش “ر” همواره D و باقی ماجرا، در نگاه اول بنظر این سیستم آسان است اما سیستم “دو” قابل جابه جایی مزایای بیشتری دارد که یکی از آنها نمایش هر گام ماژوری با “دو ر می فا سول لا سی” است

چه مواردی در کلاس سلفژ کار می شود؟

سلفژ تاکید زیادی در خواندن دارد و آموزش اصولی و علمی خواندن نت ها در موسیقی می باشد. سلفژ دارای زیر مجموعه هایی است که با دانستن و دنبال کردن هر کدام از این زیر مجموعه ها می توان سلفژ را به طور کامل شناخت و آموزش دید. در زیر به معرفی هر یک از این زیر مجموعه ها می پردازیم.

صدا خوانی یا کانتاتی

در سلفژ صدا خوانی یا کانتاتی ابتدا آموزش داده می شود. کانتاتی طرز صحیح و درست خواندن نت ها و چگونگی خواندن نت های مختلف در جای درست خود می باشد. صداخوانی اصولا روی سازی مثل پیانو آموزش داده می شود که فراگیری خواندن درست نت ها با تمرین های زیاد امکان پذیر می باشد.

وزن خوانی یا پارلاتی

از دیگر بخش های سلفژ پارلاتی یا وزن خوانی می باشد. پارلاتی زمان بندی درست نت ها می باشد که هر نت در چه زمانی باید خوانده شود. از آن جایی که زمان در موسیقی نقش مهمی دارد و بدون زمان موسیقی دارای مبنای خاصی نیست پس اجرای درست و صحیح زمان در خواندن نت و سکوت در بخش های کوچک و بزرگ از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

دیکته موسیقی

از دیگر بخش های سلفژ دیکته ی موسیقی می باشد که بیشتر تاکید بر ساختار موسیقی دارد و باعث تسلط در این بخش می شود.در دیکته ی موسیقی می آموزیم که چگونه شنیده های خود را به نت های موسیقی به صورت صحیح و دقیق تبدیل کنیم. لازم به ذکر است که در این بخش ابتدا باید تئوری موسیقی را به صورت درست و اصولی آموزش دید و سپس به فراگیری دیکته ی موسیقی پرداخت.

اهمیت یادگیری سلفژ

یکی از عوامل موفقیت فردی که در زمینه موسیقی فعالیت دارد یادگیری سلفژ است. برای اینکه در موسیقی فردی حرفه ای شوید نیاز است نت ها را به خوبی و با دقت بالا بخوانید و این امر توسط یادگیری سلفژ میسر میشود همچنین یادگیری آن ابزاری ارزشمند برای درک و فهم مفاهیم پایه ای در علم موسیقی است. یادگیری سلفژ به فعالان موسیقی چه نوازندگان، خوانندگان و ترانه سرایان در موارد زیر کمک می کند:

• شناسایی الگوهای تناوبی در موسیقی

درست است که هر قطعه از موسیقی منحصر به فرد است اما تعداد محدودی از تناوب ها (یا همان فاصله میان نت ها) وجود دارند. سلفژ به شما کمک می کند تا این تناوب ها را در آهنگ ها تشخیص داده و در نهایت شما قادر خواهید بود تناوب ها را در یک سری تشخیص دهید (یعنی همان ملودی ها). شما قادر خواهید بود که تشخیص دهید که چه زمانی بسامد ها کم یا زیاد می شوند بسته به اینکه در گام ماژور سلفژ کجا قرار می گیرند.این نوع از شناخت به درک عمیق تری از ملودی ها، روند آکورد ها و ساختار آهنگ ها منجر می شود.

• بهبود نت خوانی و بازخوانی آن

تصور کنید که به شما یک برگه نت داده شود و بتوانید بدون این که نیاز داشته باشید که آهنگ را برایتان پخش کنند، نت هایی که بر روی پنج خط حامل وجود دارد را به راحتی بخوانید!

شاید با خود بگویید که این کار، کمی سخت است و حتی نشدنی است. اما باید بدانید که تنها با کمی زمان و تمرین، می توانید به راحتی سلفژ را یاد بگیرید. و هنگامی که سلفژ را به بهترین شکل ممکن یاد بگیرید و تمرینات خود را انجام دهید، می توانید بدون آن که درباره نت هایی که بر روی پنج خط حامل وجود دارد، فکر کنید، نت های مورد نظر را بخوانید.

همچنین از دیگر مزیت های یاد گرفتن سلفژ می توانیم به این موضوع اشاره کنیم که می توانید به راحتی تنها با استفاده از برگه نت و ۵ خط حامل، ایده ای کلی از موسیقی ای که می خواهید آن را تمرین کنید داشته باشید. سلفژ باعث پیشرفت تکنیکی می شود که به آن Relative Pitch گفته می شود. این تکنیک به این معناست که شما می توانید تنها با شنیدن یک صدا، نت آن ها را حدس بزنید.

بنابراین درک دقیق تر صداها در موسیقی باعث ایجاد مهارت در نت نویسی، آهنگ سازی و حتی نوازندگی است. در واقع نوازندگانی که به طور آکادمیک و علمی با سلفژ آشنا هستند اصولی تر ساز می نوازند.

کلاس سلفژ برای چه کسانی لازم است ؟

آموزش سلفژ برای تمامی نوازندگان مهم و ضروری است؛ اما برخی از سرفصل های تخصصی سلفژ برای هنرجویان لازم نیست و ممکن است برایشان جذابیتی نداشته باشد به همین علت اساتید باید برخی مطالب مهم و کارآمد سلفژ را آموزش دهند و از آموزش بخش هایی که ضروری نیست چشم پوشی کنند دانستن و فراگیری سلفژ برای آهنگسازان و کسانی که می خواهند آواز را به صورت جدی و حرفه ای آموزش ببینند امری بسیار مهم است. همچنین سلفژ برای نوازندگان سازهای مختلف به خصوص ویولن مهم و ضروری است به علت که در ویولن نت ها جای مشخصی ندارند و نوازنده باید از طریق شنیدن، جای درست نت ها را پیدا کند از این رو سلفژ می تواند آن ها را در پیدا کردن نت ها کمک کند.

صداسازی یا سلفژ

حتما برای شما اتفاق افتاده است که برای دوستان خود آواز بخوانید و به شما پیشنهاد دهند که “به کلاس سلفژ برو تا صدایت خوب شود. چرا سر نت نمیخوانی؟ ، چرا فالش میخوانی؟ چرا ویبره نداری؟ چرا تحریر بلد نیستی؟ مسلما وقتی سلفژ نمیتواند کمکی به صدا و حنجرمان بکند باید یک راه دیگری وجود داشته باشد و آن چیزی نیست جز صداسازی . در صداسازی راه و روش خواندن نت های مختلف با حجم های متفاوت و استفاده آن ها در آواز بیان میشود. در صداسازی به شما نحوه استفاده از تکنیک های مختلف آوازی اعم از تحریر ( چهچه ) ، ویبره و … یاد داده میشود. در صداسازی شما محدوده های مختلف صدایی مثلوکال فرای ، صدای سینه ، صدای میکس ( میانی ) و صدای سر و نحوه ی اجرای آن ها را یاد میگیرید. پس صداسازی یعنی پرورش صدا و حنجره به بهترین نحو ممکن که بتوان بهترین بازده را از صدای هر فرد انجام داد. پس اگه این بار کسی برای پرورش صدایتان کلاس سلفژ را به شما پیشنهاد داد اطلاعات خود را راجع به تفاوت صداسازی و سلفژ با او در میان بگذارید تا او هم از این گمراهی در بیاید.

آشنایی با مفهوم صداسازی در خوانندگی