مقبره بیبی مریم از مکان های دیدنی قشم در روستای تم سنیتی است و قدمت آن به سدهی هشت هجری قمری بازمیگردد. برخی این بقعه را با نام «Tomb Saint» که اسپانیاییها به آن دادهاند، میخوانند و با گویش محلی از آن تم سنیتی یاد میکنند. در بنا میتوان ویژگیهای معماری سلجوقی را مشاهده کرد. جنس گنبد از مرجانهای دریایی است و داخلش را نیز با آهک صدفی پوشش دادهاند. درب کوتاه بقعه نیز به گورستانی وسیع باز میشود که روی مزارهای آن گلهای کاکتوس کاشتهاند.
بی بی مریم در قرآن در عمان وجود دارد که به آن مقبره بی بی مریم قشم می گویند، مقبره اش دست کمی از مقبره های سنتی که از زبان اسپانیایی ها باقی مانده است ندارد و ظاهر آن کم و بیش شبیه به آنهاست.
مریم بختیاری که به آن بی بی مریم می گویند در این جا خاک شده است و به همین دلیل است که نامه این مقبره را بی بی مریم گذاشته اند اما او از شیر زنان چهارمحال و بختیاری بود که انگلیسی ها و روس ها را در زیر شمشیر از پا درآورد و سر صورتشان را در جنگ جهانی اول به زمین ریخت بی بی مریم از فعالان حقوق زنان و مبارزان قدرتمند دوره مشروطه بود،
که بعد از مبارزاتی در تخت فولاد اصفهان دفن شده اند با این که نمیدانیم دقیقا چه ارتباطی میان بی بی مریم بختیاری و بی مریم قشم هست اما مردم اعتقاد دارند که این آرامگاه محل دفن بانویی بزرگ است که هنوز نامش پابرجا مانده است.
اگر سرتان را بچرخانید و به دور تا دور این مقبره زیبا دقت کنید خمره های سفالی خواهید دید که قدمتشان به سلسله صفویه قاجار و حتی دوره ایلخانیان برمی گردد چیز قابل توجهی از تاریخ این آرامگاه ثبت نشده است.
اما خطوط درستی از زبان عربی و فارسی کتاب شکل تلسکوپی بر روی قبرستان و حکاکی شده است که بعد از اسلام نشأت میگیرد از طرفی اگر در اطراف این مقبره نگاهی بیندازید قطعه سفال شکل را از زمان قاجار ایرانیان و صفویه به دست خواهید آورد.
در تاریخ در رابطه با این مقبره نوشته نشده است و به صورت مبهم باقی مانده است اما محققان ایرانی در زمینه میگویند که تاریخ ساخت آن به دوره قبل از اسلام بر می گردد ولی شواهد نشان میدهد که تاریخ ساخت این مقبره به قرن 5 تا 8 قبلی برمیگردد و در قرن 9 تا 11 به زیارتگاه تبدیل شده است.
با اینکه کار از کار گذشته مقبره خراب شده است، اما کسانی بودند که در 27 دی 1377 آن را ثبت آثار ملی ایران کردند یک مقبره بی مریم دیگر هم در کشور عمان وجود دارد که البته باید بگویم آن مقبره به لحاظ رسیدگی جلوتر از بی بی مریم ما ایرانی ها است. مقبره بی بی مریم قشم یکی از حیرت انگیز ترین مکان های قشم به شمار می اید.
در رابطه با قدمت مقبره بی بی مریم قشم می توان گفت که سابقه قبرهای حجاری شده اطراف این زیارتگاه از قرن نهم تا یازدهم قمری تخمین زده شده است و در اینجا دقیقاً تاریخ دقیق و مشخصی وجود ندارد .
مقبره بی بی مریم قشم که از همان معماری های بسیار برگزیده و ناب دوره سلجوقی به گنبدهای آهک صدفی و مرجانی شکلش به گونهای بنا شده بود که اسپانیایی ها توانسته اند آن را تخریب کنند و در همان ابتدا آن را ویرانه ساختند خرابی گنبدش به خاطر سختی روزگاری بوده است که آن را از پای درآورده است با دارا بودن پایه های هشت ضلعی که خارج از مقبره هستند در داخل به حالت چهار ضلعی به نظر می رسد و دقیقا شکل رصدخانه های دوره سلجوقی را در پیش چشم ما نمایان می سازند.
اگر خانه های شمال با تمام سختی های قرمز و خانه های سنگی کردستان با طبقات و خانه های خشتی یزد را دیده باشید و از دیدن آنها به وجد آمده باشید حتماً با دیدن گنبد مقبره بی بی مریم قشم هم شگفت زده خواهید شد در جاهای دیدنی قشم سنگریزه ها و سنگ های رنگارنگ دیده میشود اما بنا کردن یک آرامگاه با سنگ ریزه های خاک و خاکستر و همچنین سنگ های رنگی کار سختی به نظر نمیرسد.
بیرون گنبد از تمامی سنگ های مرجانی و از دانه های آبکی ساخته شده است و به همین دلیل است که این مقبره برای خود را به شکل ساختمانی کاملاً طبیعی و مطابق با مصالح مرتبط در آب و خاک قشم تبدیل کرده است.بیرون زیارتگاه به سادگی اطرافش نخواهد بود هیچ نوشته و کتیبه در خودش نیز اما جای خالی کاشی های مینیاتوری در دیواری داخلیاش به وفور حس می شود.
درب مقبره بی بی مریم همین درب های کوچک چوبی و خانه های روستایی هستند که موقع وارد شدن به آنها باید خودتان را مطابق با ابعاد چهارچوب در در بیاورید و به گونه ای وارد شوید که خاکی نشوید.
جزیره قشم را که میدانید کجاست! بعد از واردشدن به این بزرگترین جزیره ایران، با اتوبوس و تاکسیهای جزیره قشم به مجاور روستای توریان، سپس به روستای تم سنیتی بروید.
همینمان مانده که از فرسنگها و ژرفا زیر خلیجفارس، شهر یا تمدن باستانی پیدا شود که همه را مسحور کند. البته این کار را خیلی وقت پیش کرده و همین جزایر خلیجفارس بودند که چشم اسپانیاییها را گرفته بود و نام روستای قشم را به زبان خودشان درآوردند.
جزیره قشم یکی از مکانهای گردشگری استان هرمزگان است که عنوان بزرگترین جزیره خلیج فارس را دارد. به دلیل طبیعت زیبا و قدمت بسیار آن، سالانه میزبان توریستها و گردشگران زیادی است. قشم علاوه بر جاذبههای طبیعی دارای اماکن تفریحی و تاریخی بسیاری را شامل میشود. یکی از اماکن تاریخی این جزیره مقبره بیبی مریم واقع در روستای تم سنیتی است که قدمت آن به قرن هشتم هجری باز میگردد.
