زنان، به موجب نکاح دائم، دارای حقوق مالی مختلفی، از جمله، نفقه، مهریه و اجرت المثل می گردند. مهریه، از جمله حقوق مالی مشترک، میان نکاح دائم و نکاح موقت است و عدم تعیین آن، در عقد موقت، سبب بطلان عقد موقت خواهد شد. قانونی مدنی، در مواد خود، انواع مهریه و احکام آن را مشخص کرده است. بر اساس مقررات قانون مدنی، به محض اینکه عقد ازدواج میان دو نفر جاری شد، زن، مالک مهریه می شود و می تواند آن را مطالبه کند و مرد، ملزم به پرداخت آن است و در صورت عدم پرداخت، با تبعات حقوقی این استنکاف، روبرو خواهد شد. اما، در مهریه عندالاستطاعه، الزام به پرداخت مهریه، تابع شرایط و قوانین مخصوص به خود است و در برخی موارد، در صورت وجود شرایطی، می توان از پرداخت مهریه، خودداری کرد. از این رو، در این مقاله، قصد داریم، به بررسی این موضوع بپردازیم که معنی مهریه عندالاستطاعه چیست و انواع مهریه چه می باشد؛ سپس، تفاوت، مزایا، فواید و معایب مهریه عندالامطالبه و عندالاستطاعه را بگوییم و توضیح دهیم که آیا در مهریه عندالاستطاعه، امکان تقسیط یا گرفتن حکم جلب مرد و جود دارد یا خیر؟ چنانچه، پیرامون این موضوع، سوالاتی دارید، با ما همراه باشید.
انواع مهریه
یکی از حقوق مالی زنان که در فقه و قانون پیش بینی شده، مهریه است. زن، به محض وقوع عقد نکاح دائم یا موقت، مالک مهریه شده و می تواند، آن را مطالبه نماید و در صورتی که مرد، از پرداخت آن، استنکاف کند، با تبعاتی همچون، حکم جلب، توقیف اموال یا بسته شدن یک چهارم یا یک سوم فیش حقوقی اش، روبرو می گردد. در این قسمت، قصد داریم، در خصوص انواع مهریه صحبت کنیم و بر اساس قانون مدنی، انواع مهریه بر اساس زمان تعیین مهر و نحوه پرداخت آن را بگوییم که عبارتند از: انواع مهریه بر اساس زمان تعین آن:
- مهر المسمی: مالی است که در زمان عقد نکاح دایم، با توافق طرفین، به عنوان مهریه، تعیین می شود.
- مهر المثل: هنگامی که مهرالمسمی، مجهول باشد، مالیت نداشته باشد، ملک غیر باشد، مهریه، در حین نکاح دایم، ذکر نشده باشد یا شرط بر عدم مهریه شده باشد و در این شرایط، زوجین، قبل از تعیین مهریه، با یکدیگر نزدیکی داشته باشند، مهر المثل، تعیین می شود. این مهریه را کارشناس دادگاه، با در نظر گرفتن موقعیت خانوادگی، فردی، تحصیلی، شغلی و اجتماعی زن و با توجه به مهریه سایر اقارب و نزدیکان او، مشخص و تعیین می نماید.
- مهر المتعه: چنانچه مهریه زن، حین ازدواج دائم، مشخص نشده باشد و زوجین، بخواهند قبل از نزدیکی، از یکدیگر جدا شوند، این نوع از مهریه، با در نظر گرفتن وضعیت اقتصادی مرد، تعیین می گردد.
- مهر السنه: مهر السنه، مهریه حضرت فاطمه، می باشد و میزان آن، 500 درهم است. محاسبه مهرالسنه، به نرخ روز خواهد بود.
انواع مهریه بر اساس نحوه پرداخت آن:
- مهریه عند المطالبه: در این شرایط، مهریه، حال بوده و به محض مطالبه، باید، پرداخت شود. در صورت عدم استطاعت مالی مرد در پرداخت مهریه عند المطالبه، او، می تواند، با اثبات اعسار خود به دادگاه، اقدام به تقسیط مهریه و پرداخت آن، طی اقساط نماید.
- مهریه عند الاستطاعه: این مهریه، منوط بر استطاعت مالی مرد است و برای دریافت آن، زن باید استطاعت یا توانایی مرد، برای پرداخت مهریه را در دادگاه ثابت کند. چنانچه مرد، از توانایی مالی برخوردار نباشد، ملزم به پرداخت مهریه نیست.
مهریه عندالاستطاعه چیست؟
در قسمت قبل، در خصوص انواع مهریه، توضیح دادیم و گفتیم که مهریه، یکی از انواع حقوق مالی زنان است که به محض وقوع عقد نکاح، مالک آن می شوند. همچنین، ذکر کردیم که عدم پرداخت مهریه از جانب مردان، در صورتی که زن، مطالبه مهریه کند، مرد را با تبعات حقوقی عدم پرداخت مهریه، مواجه خواهد کرد، مگر اینکه در خصوص پرداخت، ترتیب دیگری مقرر کرده باشند. در این قسمت، قصد داریم به بررسی این موضوع بپردازیم که معنی مهریه عندالاستطاعه چیست و تبعات عدم پرداخت این مهریه چه می باشد. به موجب ماده 10 قانون مدنی، تمامی قراردادهای خصوصی که بین افراد تنظیم می شوند، در صورتی که خلاف قانون نباشد، معتبر هستند. یکی از مواردی که در این خصوص، مطرح می گردد، توافق میان زن و مرد، در مورد پرداخت مهریه است. بدین صورت که هنگام تعیین مهریه، پرداخت مهریه را منوط به استطاعت مالی مرد می کنند و به موجب آن، زن می پذیرد که مرد، مهریه اش را در صورتی بپردازد که از توانایی مالی، برای پرداخت مهریه، بر خوردار باشد. به این نوع مهریه که پرداخت آن، منوط به استطاعت مالی مرد گردیده، مهریه عندالاستطاعه گفته می شود. به لحاظ عرفی، استطاعت، یعنی توانایی مالی و منظور از مهریه عندالاستطاعه، مهریه ای است که مرد، در شرایطی موظف به پرداخت آن خواهد بود که توانایی پرداخت مهریه به همسر خود را داشته باشد و در غیر این صورت، الزامی به پرداخت، وجود ندارد. بار اثبات توان مالی مرد یا معرفی مال از او، جهت اخذ مهریه از محل آن، بر عهده زن است.
مهریه عندالاستطاعه چیست؟
همانطور که عنوان کردیم مهریه حق زن است و زن مالک مهریه خواهد بود و هر زمان که زن بخواهد می تواند مهریه را از زوج خود مطالبه نماید. مهریه الاستطاعه زمانی در قانون ازدواج مطرح شد که مهریه های سنگینی بر عهده مرد گذاشته می شد بدون آنکه مرد از عهده پرداخت آن بر بیاید. پس در این شرایط این نوع از مطالبه مهریه مطرح شد که پرداخت مهریه به شرط استطاعت مالی مرد باشد. قبول آن در اختیار دختر در حین عقد است چنانچه در مطالبه حق قانونی خود این گزینه را انتخاب نماید بایستی به شرایط حقوقی و قانونی آن نیز آگاهی کامل داشته باشد. تفاوت این نوع از مطالبه مهریه با مهریه عندالمطالبه این است که مهریه عندالمطالبه به شرط نکاح دائم زن هر زمان که وی طلب کند باید مهریه زن توسط مرد پرداخت شود و کاری به توان و استطاعت مالی مرد نخواهد داشت. در صورت عدم پرداخت مهریه توسط مرد زن حق دارد از شوهر خود شکایت کرده و او را به زندان بیاندازد اما در مهریه عندالاستطاعه اینگونه نیست و زن حق شکایت علیه مرد را ندارد. اما در ادامه به تفصیل شرایط قانونی این نوع مهریه خواهیم پرداخت.
قانون جدید مهریه عند الاستطاعه و عندالمطالبه
در بخشنامه جدید در خصوص مهریه باید گفت که در عقد نکاح و در مورد مهریه اصل بر دین زوج نسبت به زوجه در مهریه و عندالمطالبه بودن آن است و در صورت مطالبه مهریه باید زوج اقدام به پرداخت آن نماید و در غیر این صورت، با بی اعتنایی به پرداخت و یا نداشتن دلایل کافی به زندان می رود و مرد باید درخواست حکم اعسار نمایدو تحویل دادگاه نماید و عدم توانایی زوج برای پرداخت مهریه از جانب دادگاه ثابت شود. در این حالت بسیاری از مردها برای جلوگیری از انتقال اموال آن ها به زوجه و دادن مهریه به آن ها سعی در انتقال اموال و یا مخفی کردن اموال می نمایند که زن باید در این شرایط توانایی مالی مرد برای پرداخت مهریه را ثابت کند تا امکان پرداخت مهریه وجود داشته باشد.
انتقال اموال زوج پس از مطالبه مهریه
در صورت انتقال مال از جانب مرد زوجه مجبور به تعقیب گشته و اثبات این موضوع برعهده ی اوست. به دلیل ماهیت مهریه عند الاستطاعه بودن فرصت زیادی برای انتقال اموال مرد وجود دارد و امکان اثبات پرداخت مهریه و داشتن توانایی مالی برای زن سخت و دارای مشکلات فراوانی خواهد بود مخصوصاً زمانی که مرد از کشور خارج شود و اموال خود را به دیگری انتقال دهد همین امر موجب به وجود آمدن دعوای حقوقی از جانب زن می شود. در صورت شکایت زن از زوج و به وجود آمدن دعوای حقوقی علیه مرد هزینه دادرسی از سوی خواهان که همان زن می باشد باید پرداخت شود اما استثنایی دارد و آن زمانی است که درصورتی که زن توانایی پرداخت هزینه دادرسی را نداشته باشد باید درخواست اظهار نماید و چنانچه اعسار از طرف زن اثبات و پذیرفته شود پرداخت هزینه دادرسی برعهده ی مرد خواهد بود.
چگونه می توان مهریه عندالاستطاعه را از مراجع دادخواست کرد؟
زمانی که زوجه در نکاح خود و شرط ضمن عقد قبول کرده است تا پرداخت مهریه وی عندالاستطاعه باشد باید تمامی جوانب را در نظر بگیرد. گفتیم که مهریه یا ملک و اموال است و یا سکه و وجه نقد می باشد. زمانی که زن شرط مطالبه حق خود را به شرط توان مالی مرد قبول کرده است و اگر در صورت اختلاف میانشان زن بخواهد مهریه خود را طلب نماید و مرد از پرداخت آن سر باز زند زوجه می تواند با حکم اجرای ثبت در اداره ثبت اسناد املاک مرد را شناسایی کرده و از طریق مراجع قانونی مهریه خود را از اموال مرد مطالبه و دریافت کند که این روند مراحل خاص خود را دارد و اگر مرد هیچ مال و املاکی نداشت زن حق شکایت از مرد را برای مطالبه مهریه را ندارد.
تفاوت مهریه عندالمطالبه و مهریه عندالاستطاعه
در قسمت قبل، توضیح دادیم که معنی مهریه عندالاستطاعه چیست و گفتیم، از آنجا که پرداخت این مهریه، منوط بر توان مالی مرد است، در صورت عدم استطاعت مالی، ملزم به پرداخت مهریه عندالاستطاعه نخواهد بود. پس از پاسخ به این پرسش که معنی مهریه عندالاستطاعه چیست، در این قسمت، قصد داریم، در خصوص تفاوت مهریه عندالاستطاعه و عندالامطالبه صحبت کنیم. تفاوت های مهریه عندالاستطاعه و عندالامطالبه، عبارتند از: در مهریه عندالمطالبه، پرداخت مهریه، منوط به اثبات استطاعت مالی مرد نیست و در هر حال، او، ملزم به پرداخت مهریه است. در مهریه عندالستطاعه، پرداخت و گرفتن مهریه، منوط به توان مالی مرد است و در صورت عدم استطاعت، مکلف به پرداخت مهریه نیست. در مهریه عندالمطالبه، امکان گرفتن حکم جلب مرد، در صورت عدم پرداخت مهریه یا اقساط آن، فراهم است؛ ولی در مهریه عندالاستطاعه، چنین امکانی فراهم نیست. در مهریه عندالمطالبه، امکان تقسیط مهریه، در صورت اثبات اعسار، از طرف مرد، وجود دارد؛ ولی در مهریه عندالاستطاعه، تقسیط بی معنا است و بار اثبات استطاعت مالی مرد، جهت پرداخت مهریه، با زن بوده و نیازی نیست که مرد، جهت تقسیط، دادخواست اعسار از پرداخت مهریه بدهد. پس از صحبت در خصوص تفاوت مهریه عندالاستطاعه و عندالمطالبه، در ادامه، قصد داریم، درباره فواید و معایب این نوع از مهریه توضیح دهیم.
مزایا و معایب مهریه عندالمطالبه
اولین فایده از فواید تعیین مهریه عندالمطالبه، این است که دریافت آن، برای زنان، منوط به اثبات توان مالی مرد نیست و در هر حال، از مهریه، برخوردار خواهند بود. حتی در صورت عدم توان مالی مرد، او ملزم است، طی اقساط، مهریه همسر خود را بپردازد و زن می تواند در صورت عدم پرداخت، حکم جلب مرد را بگیرد. از معایب این نوع از مهریه، برای مردان، می توان به این اشاره کرد که مردان، در هر حال، ملزم به پرداخت بوده و راه گریزی از آن نیست. همچنین، امکان صدور حکم جلب آن ها، در صورت عدم پرداخت، وجود دارد. اولین فایده از مزایا و فواید مهریه عندالاستطاعه، برای مردان، این است که صرفا، در صورت توان مالی، مکلف به پرداخت مهریه هستند و در صورت عدم توان مالی، نیاز به پرداخت مهریه نیست. همچنین امکان گرفتن حکم جلب آن ها وجود ندارد. از معایب مهریه عندالاستطاعه، برای زنان، می توان به این موضوع اشاره کرد که در صورتی که همسرشان، استطاعت مالی نداشته باشد، از مهریه، برخوردار نخواهند شد و مهریه ای دریافت نخواهند نمود.
آیا مهریه عندالاستطاعه قسط بندی می شود
در این قسمت، قصد داریم، در خصوص این موضوع صحبت کنیم، که آیا مهریه عندالاستطاعه، قسط بندی می شود یا خیر؟ در خصوص امکان قسط بندی مهریه عندالاستطاعه، باید گفت: بر خلاف مهریه عندالمطالبه، از آنجا که پرداخت این نوع از مهریه، منوط به اثبات توان مالی مرد است و چنانچه توان مالی کافی نداشته باشد، الزامی به پرداخت نخواهد داشت، صحبت از تقسیط بی معناست. بنابراین، صرفا، در صورتی که زن، بتواند، مالی از مرد به دادگاه معرفی کند یا استطاعت مالی مرد را اثبات کند، می تواند از مهریه عندالاستطاعه خود، برخوردار شود. اما، در مهریه عندالامطالبه، گریزی از پرداخت مهریه نیست، و در صورت عدم استطاعت، مرد صرفا می تواند، با اثبات اعسار از مهریه، آن را تقسیط کند.
آیا مهریه عندالاستطاعه حکم جلب دارد
در قسمت های قبل، در توضیح تفاوت های مهریه عندالاستطاعه و مهریه عندالمطالبه، گفتیم که در مهریه عندالمطالبه، در صورت استنکاف مرد، از پرداخت مهریه یا اقساط مهریه، زن، می تواند با مراجعه به اجرای احکام کیفری، تقاضای صدور حکم جلب مرد را داشته باشد؛ چراکه پرداخت مهریه عندالمطالبه، تکلیف مرد بوده و دینی است که ملزم به پرداخت آن گردیده است. در این قسمت، قصد داریم، بررسی کنیم، آیا مهریه عندالاستطاعه نیز حکم جلب دارد یا خیر؟ برای پاسخ به این پرسش، لازم است یک بار دیگر، ماهیت مهریه عندالاستطاعه را بررسی کنیم. در توضیح اینکه معنی مهریه عندالاستطاعه چیست، گفتیم که این مهریه، یکی از انواع مهریه، از جهت نحوه پرداخت آن است که در آن، شرط پرداخت مهریه، استطاعت مالی مرد، لحاظ شده است. بنابراین، در این نوع از مهریه، نوعی مصالحه و توافق وجود دارد و فشار زیادی، بر مرد نیست. صحبت از حکم جلب، در این نوع از مهریه، همانند بحث تقسیط مهریه، جایگاهی ندارد و دریافت مهریه، از جانب زن، صرفا، منوط به معرفی مال یا اثبات توان مالی مرد است.
امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
بخشیدن مهریه چه عواقبی برای زن دارد؟
