مجازات جعل اسناد در قانون چیست؟ 

جعل چیست؟

جعل از جمله جرایمی است که از قدیم الایام و از زمان پیدایش خط و اسناد در بسیاری از جوامع وجود داشته و اخیرا هم به دلیل روش های جدید ارتکاب جرم، گسترش چشمگیری داشته است.

ارکان جرم جعل :

ارکان جرم جعل عبارت است از:

1. رکن مادی: که یعنی باید آن اعمال و افعال که در تعریف جعل و ذکر مصادیق آن به عمل آمد توسط شخص، انجام شود تا رکن مادی تحقق یابد و البته همین رکن مادی شامل فعل و ترک فعل می شود.
2. رکن معنوی : به قصد انجام عمل مجرمانه و آگاهی و هوشیاری در حین انجام جعل تلقی می شود.
3. رکن قانونی : که در زمانی که قاضی و دادرس در حال رسیدگی با شکایت اشخاص ذینفع و یا گزارش مرجع انتظامی اداری دولتی مواجه می شود باید تشخیص دهد که عمل انجام شده توسط متهم با مواد قانونی مربوط به جعل در قانون مجازات اسلامی باشد.
4. رکن ضرری: یعنی عمل شخص جاعل باعث ایراد ضرر به شخص یا اشخاص یا جامعه شود.

برای آن که بتوان سند یا نوشته ای را مجعول دانست، لازم است پاره ای شرایط شکلی و محتوایی وجود داشته باشد:سند جعلی از لحاظ شکل و ظاهر باید شبیه و همانند سند اصلی باشد یعنی اگر سندی شکل خاصی دارد (مثل شناسنامه)؛ در سند جعلی نیز باید آن شکل خاص رعایت شود؛ بنابراین اگر یک نفر بر روی یک کاغذ سفید اطلاعات شخصی خودش را نوشته و بگوید این شناسنامه است، جرم جعل محقق نمی شود؛ چون همه می دانند که این نوشته دروغ است و واقعا شناسنامه نیست. شباهت و همانندی بین سند اصلی و جعلی باید آن قدر باشد که افراد را به اشتباه بیندازد و در شرایط عادی نتوانند نوشته اصلی را از جعلی تشخیص دهند. در صورتی هم که سند و نوشته شکل خاصی ندارد (مثل قول نامه دست نویس)، همانندی و تشابه عرفی کافی است، یعنی افراد جامعه قول نامه جعلی و اصلی را شبیه هم بدانند و از ظاهر آن نتوانند این دو را از هم تشخیص دهند. از لحاظ محتوایی لازم است که نوشته و سند اصلی و جعلی، هر دو دارای ارزش مفهومی و حقوقی باشند. یعنی هم دارای معنا و مفهوم بوده و هم دارای اعتبار باشد. مثلاً اگر فردی یک چک غیرواقعی درست کند و نام بانک صادرکننده آن را «بانک عشق و دوستی» بگذارد، عمل او جعل نیست، زیرا چنین چکی اصلاً اعتبار ندارد که بخواهد جعلی یا غیرجعلی باشد. منظور از اعتبار، صرفاً اعتبار زمانی نیست بلکه منظور از اعتبار، قابلیت استناد به سند در مراجع رسمی و امکان انتساب آن به شخص معین است. بدین معنا که اگر مثلاً آن نوشته به دادگاه ارائه شود، امکان نسبت دادن آن به فرد معین و گرفتن حکم از دادگاه بر اساس این سند وجود داشته باشد. مثلاً یک سند اجاره نامه که مهلت اجاره آن تمام شده، سندی معتبر است، چون می توان با آن در دادگاه علیه مستأجر شکایت کرد.

مرجع قضایی صالح به رسیدگی جرم جعل:

اگر قصد شکایت از شخصی که جعل را انجام داده است را دارید باید به مرجع قضایی صالح به رسیدگی جرم جعل مراجعه نمایید . مرجع صالح برای تنظیم شکایت کیفری از جرم جعل دادسرای عمومی و انقلاب است که جعل در آن حوزه صورت پذیرفته است. زیرا اصل بر صلاحیت محل وقوع جرم می باشد اما اگر محل وقوع جرم مشخص نباشد دادگاه محل دستگیری به موضوع رسیدگی و حکم مقتضی را صادر می کند .

مراحل شکایت کیفری جعل:

برای طرح شکایت کیفری جعل با در دست داشتن مدارک احراز هویت، دلایل مستندات و سایر مدارکی که می تواند در اثبات وقوع جرم مورد نظر موثر واقع شود به دفاتر خدمات قضایی می­توان مراجعه کرد و شکایت خود را از طریق سامانه ثنا که متعلق به قوه قضاییه می­باشد ثبت نمود. باید به این نکته توجه داشت که برای طرح شکایت باید متن شکایت مورد نظر خود را که خلاصه ای از شرح ماوقع است آماده داشته باشید.

مجازات جعل چیست؟

بر اساس ماده ۵۳۶ قانون مجازات اسلامی هر شخصی در اسناد و نوشته های غیررسمی جعل کند یا از سند مجعول استفاده کند؛ علاوه بر جبران خسارت به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال یا پرداخت ۳ تا ۱۲ میلیون ریال جزای نقدی محکوم خواهد شد. همچنین بر اساس مواد ۵۳۲-۵۳۴ قانون مجازات اسلامی اگر کارمند دولت در اجرای وظیفه و امور مربوط به کار خود مرتکب جعل در سند رسمی شود، به یک تا ۵ سال حبس یا به پرداخت ۶ تا ۳۰ میلیون ریال جزای نقدی محکوم می شود و اگر کسی که در سند و نوشته رسمی جعل می کند، کارمند دولت نباشد، مجازات وی ۶ ماه تا ۳ سال حبس یا جزای نقدی از ۳ تا ۱۸ میلیون ریال است.