شهرستان خواف 9797 متر مربع مساحت دارد، از شمال به شهرستان رشتخوار، از شرق به افغانستان و شهرستان تایباد، از جنوب به قائم، از سمت غرب به شهرستان های گناباد و تربت جیدریه وصل می شود. بر طبق آخرین تقسیمات کشوری که انجام شد، خواف به 5 شهر به نام رود خواف، سنگان، قاسم آباد، سلامی و نشتیفان تقسیم گردید. این شهر دارای 4 بخش و 8 دهستان است که مرکز آنها خواف می باشد. معدن سنگی که در سنگان قرار گرفته به عنوان بزرگترین معدن خاورمیانه شناخته شده است. کشوری و دامپروری از فعالیت های اقتصادی این شهر می باشد که از مهمترین محصولات کشاورزی آن می توان به گندم، پنبه، جو، پنبه و چغندر اشاره کرد. از محصولات لبنی این شهر می توان انواعی از فرآورده های لبنی مانند دوغ، ماست، پنیر، کرهو کشک اشاره کرد.
پیشینه تاریخی شهرستان خواف
خواف امروزی، وسعت یک دهم خواف قدیم را داراست. در گذشته بخشی از تربت حیدریه کنونی در خاک افغانستان بود که متعلق به شهرخواف می باشد. پیشینه تاریخی شهر خواف به زمان پارتیان باز می گردد که قدمتی چند هزار ساله دارد. خواف در عهد باستان و زمان حکومت اشکانیان و ساسانیان از شهر های پیشرو بوده است. همچنین حاکم آن زمان شهر خواف را کنارنگ می گفتند. شاعر فارسی زبان و پرنام ایرانی که در قرن ۸ – ۹ تاریخ زندگی کرده است، خواف را این گونه شرح داده است: خواف منطقه ای پر نام است که مردمان بسیار از آن جا رشد کرده اند. مکان های دیدنی خواف مربوط به مزارع بسیاری است که کانی های آهن را داراست. از رود های آب و درخت های انبوه آن جا ابریشم حاصل می شود که میوه های آن از همه نوع پنبه و انار می باشد. همچنین با توجه به مکان های دیدنی خواف می توان به قدمت و پیشینه این شهر پر رمز و راز پی برد.
موسیقی بلند آوازه شهرستان خواف
همان طور که گفته شد، شهرستان خواف دارای سابقه موسیقی می باشد که در سراسر ایران از آن نام برده می شود. موسیقی این شهر توسط رتبه هایی که گوش داده می شوند شکل گرفته و در طول زمان به ارتقا آن پرداخته شده است. مقام موسیقی شهر خواف تقریبا شبیه به شهر تربت جام می باشد. شهرستان خواف استادان و موسیقی دانان بسیاری را در دل خود جای داده است که اکثر آن ها را دو تار زن و دف زن تشکیل می دهد. استاد عثمان محمد پرست از استادان عالی رتبه شهرستان خواف می باشد. موسیقی در خواف تشکیل، رشد و گسترش یافت؛ ایرانیان این هنر زیبا را مدیون مردمان پر ذوق شهر خواف هستند.
جاذبه های طبیعی خواف
در سمت جنوب شرق استان خراسان رضوی و فاصله ی ۲۶۲ کیلومتری مشهد، یکی از جذاب ترین نقاط گردشگری این استان قرار دارد. شهرستان خواف تاریخی بسیار طولانی دارد و حتی در آثار سده های ابتدایی اسلام نیز از آن یاد شده است. اما تنها حسن این شهر به تاریخ آن نیست. وجود جاذبه های طبیعی در خواف باعث شده برای هر مسافری با ذائقه ی خاص خودش، باز هم این شهر جذاب باشد.اگر به ارتفاعات جنوبی شهر بروید به یکی از بهترین جاذبه های دیدنی خواف خواهید رسید. جدا از فضای ییلاقی منطقه و امکان گردش در آن، مقبره ای قدیمی نیز آن جا قرار دارد. این مقبره منسوب به یکی از نزدیکان امام حسن بوده و شامل دو آب انبار نیز می شود. تا دیر نشده به سراغ بحث خودمان برویم.
آبشار کفتر دره سده
آبشار کفتر دره سده دراستان خراسان رضوی واقع است. در بخش شمالی خواف وجود ارتفاعات طویل بصورت دیواره ای عظیم شهرستان خواف را از همسایگان شمالی ( تایباد و زاوه ) جداکرده است و باعث می شود بخشی از توده های باران زای مرطوب غربی در دامنه های این ارتاعات ماندگار شده و نعمت ارزشمند الهی و مایه ی حیات هر موجودی را کریمانه فرو ریزد . بارش باران و برف و تگرگ بر صخره های غیر قابل نفوذ این ارتفاعات در برخی نقاط چشم اندازهای بسیارزیبایی بوجود می آورد . جار شدن روان آبها بر روی صخره ها و اختلاف ارتفاع در مسیر حرکت آب ، آبشارها و آبشر هایی بوجود می آورد و حوضچه ها و سنگابهای بزرگ حاصل از تلاش سالیان متمادی آب بر روی سنگ این زیبایی را دوچندان می کند . جمع شدن آب در این حوضچه ها و رطوبت حاصل از پراکنده شدن ذرات آب و تبخیر میکروکلیمای اطراف منابع آب را متمایل به مناطق معتدل کرده و باعث رشد و نمو گونه های مختلف گیاهی از نوع بوته ای مثل آویشن ، سریش ، پونه وحشی ، شیرین بیان ، درختچه ای مثل بادامشک و گز و درختی از انواع سرخ ولیک ، پسته وحشی ، گردوی وحشی ، انجیر وحشی ، زالزالک شده است .
روستای رزداب خواف
اگر هوسِ میل یک غذای سالم و طبیعی در منطقه ای خوش آب وهوا را کرده اید، حتماً بازدید از روستای رزداب را در برنامه بگذارید. دیدنی های خواف با داشتن طبیعتی زنده و پویا توان از بین بردن تمامی خستگی های شما را خواهند داشت. این روستا نیز از این حکم مستثنی نیست. اقلیم کوهستانی روستای رزداب و مراتع سرسبز فرصت پرورش دام را فراهم آورده. همچنین این روستا آبشاری خروشان دارد که منتظر شما است.
روستای نیازآباد خواف
در این روستا شغل اکثر مردم کشاورزی بوده و به همین دلیل است که در نواحی مختلف روستا باغ هایی پوشیده از درختان پسته به چشم می خورد . همچنین بافت روستایی قدیمی که در این روستا خود را نشان می دهد زیبایی بیشتری به این روستای گردشگری داده است . از دیگر مناطق گردشگری روستای تاریخی نیازآباد می توان تپه ای به نام قلعه شاپور ، آرامگاه مجد ماضی ، محوطه های تاریخی خودی روستا ، سقاوه و مسجد تاریخی را نام برد.
جاذبه های تاریخی خواف
در سفر به خواف، بازدید از مساجد، اماکن مذهبی و عمارت های زیبا را نباید از دست دهید.چراکه خواف یکی از بهترین شهرهای تاریخی کشور است و بخش قابل توجهی از جاذبه های گردشگری استان خراستان رضوی را تشکیل داده است.در ادامه معرفی جاهای دیدنی خواف نوبت به آثار تاریخی این منطقه می رسد. با وجود پشتوانه ی تاریخی محکم طبیعی است در آن جا شاهد بناهای دیرینه ی فراوانی باشیم. بیش از این شما را معطل نکنیم و سراغ اصل بحث برویم.
باغ و کوشک سلامه
از مهم ترین جاذبه های گردشگری خواف که قرن ها فراموش شده بود، کوشک سلامه است. این بنا در سال ۱۳۲۶ هنگام خاک برداری مجدداً کشف و روند مرمت آن شروع شد. طبق اطلاعات به دست آمده این جاذبه گردشگری در دوران سلجوقی ساخته و هم اکنون در سه طبقه بازسازی شده است. بازدید از اتاق های آن می تواند شما را یاد معماری دوران صفوی نیز بیاندازد، اما این بنای آجری بیش از این ها تاریخ دارد.
مسجد ملک زوزن
در میان جاذبه های دیدنی خواف مسجد ملک بخشِ جلگه زوزن، از قدمت بیشتری برخوردار است. این بنا متعلق به قرن هفتم هجری است و به رغم تمام رخدادهای طبیعی قرن ها پابرجا مانده است. اگر چه تنها دو ایوان شرقی و غرب این مسجد باقی مانده اند، اما باقی مانده های کاشی کاری آن جا می تواند حس آرامش را به شما برگرداند. علت نام گذاری مسجد ملک زوزن نیز به ابوبکر بن علی زوزنی بر می گردد که حاکم این منطقه بود. جهت احترام به او، سازندگان این مسجد نام آن حکمران را روی این بنا گذاشته اند. از دیگر ویژگی های مسجد نیز می توان به وجود کتیبه ای با خط کوفی، آجرکاری و استفاده از اشکال طبیعی اشاره کرد.
مدرسه غیاثیه خرگرد
از دیگر جاهای دیدنی این شهر زیبا، مدرسه غیاثیه است که یکی از بناهای مهم اواخر دوران تیموری به حساب می آید. این بنا در روستای خرگرد و فاصله ی ۵ کیلومتری شهر خواف قرار گرفته است. معماری بنا به سبک چهار ایوانی و از جنس آجر است. زمان ساخت مدرسه غیاثیه نیز به دوران حکم فرمانی شاهرخ میرزا برمی گردد. حجره های مدرسه به قدری دل انگیز هستند که می توانید حس و حال طلاب آن عصر را درک کنید. همچنین کاشی کاری ها و کتبیه های ساختمان به شما احساس رهایی وسبکی خواهد داد.
بند سلامی
این بنای تاریخی در ۶ کیلومتری شمال شرق روستای سلامی قرار دارد و مقارن با نظام الملک خوافی وزیر سلطان حسین بایقرا در اواخر سده نهم هجری بنیان گردید و از مناطق گردشگری خواف است. دیواره بند از مصالح سنگ و ساروج ساخته و طول آن بیش از ۳۰۰ متر و عرض تاج آن حدود ۴ متر است. ساختار این سازه در مسیر کالی بنا شده که آب های ارتفاعات جنوبی کردیال را از طریق خیرآباد به دشت سلامی می رساند. اما آب سد از طریق یک کانال انحرافی تأمین می گردد. امروزه این مکان به دلیل آب فراوان، خاک حاصل خیز و آب و هوای مطلوب به عنوان یک تفرجگاه آبی در خواف مشتاقان طبیعت را به سوی خود جلب می کند.
مسجد جامع سنگان
مسجد جامع سنگان خواف متعلق به دوره خوارزمشاهی شناخته می شود و در کوچه ای به نام آب می توانید آن را بیابید. این بنای باشکوه شامل حیاطی ورودی است که با وارد شدن به آن، خود را در وسط حیاطی باابهت می بینید که چشم ها را به خود خیره می کند. دو ایوان شرقی و غربی نیز از دیگر ارکان مسجد جامع قدیم سنگان خواف شمرده می شوند که در کنار آن ها می توان رواق هایی دید که پناهگاهی امن برای راز و نیاز نمازگزاران محسوب می شوند. معماران این مکان مذهبی جذاب، تمام سعی خود را کرده اند تا با کاشی کاری هایی هنرمندانه، زیبایی را به مسجد جامع قدیم سنگان تقدیم کرده و نام آن را جاوادانه کنند. در طراحی گنبد نیز از کتیبه هایی مختلف استفاده شده که در عین ظرافت در کنار گچ بری های زیبا چشم هر بازدیدکننده ای را نوازش می دهند.
آرامگاه حافظ ابرو
شهاب الدین عبدالله بن زین الدین لطف الله بن عبدالرشید ملقب به (حافظ ابرو) در زمره مشاهیر مورخان ایران در عصر تیموری است. وی در جوانی به خدمت امیر تیمور راه یافت اما شهرت او در عصر سلطنت شاهرخ به اوج خود رسید. از وی تألیفات ارزشمندی چون زبده التواریخ، جغرافیای تاریخ خراسان، تاریخ ملکوت کرت و… برجای مانده است. مزار وی داخل شهر خواف و در محوطه ای به وسعت ۵/۱ هکتار قرار دارد و از مناطق گردشگری خواف است . اطراف تربتش با نیم دیواری کوتاه محصور شده است. در کنار این قسمت مسجدی شامل: یک ایوان کوچک، محراب و تزئینات آن دیده می شود. بنای مزبور منتسب به دوران قاجار است.
معرفی جاهای دیدنی گنبد کاووس
