شهرستان سقز یکی از شهرستان های استان کردستان از نظر جغرافیایی در 46 درجه و 16 دقیقه ی درازای خاوری و 36 درجه و 14 دقیقه ی پهنای شمالی و در ارتفاع 1500 متری از سطح دریا واقع است. شهرستان سقز از شمال به تکاب، شاهین دژ و بوکان (آذربایجان غربی)، از خاور به دیواندره، از باختر به بانه و از جنوب به مریوان محدود می گردد.
سقز در نقاط کوهستانی واقع شده که هوای آن در زمستان بسیار سرد و در تابستان گرم می باشد. در زمستان گاهی برف های سنگین می بارد و در پاییز و بهار ریزش باران اغلب چندین روز متوالی ادامه دارد. شهر سقز مرکز شهرستان در سر سه راهی سنندج ـ میاندوآب و بانه واقع شده است.
وجه تسمیه و پیشینه تاریخی سقز
در نخستین اتحاد ماد، شهر سقز با نام ‹‹ایزیرتا›› پایتخت مادها بود، فرماندهان ماد در اطراف شهر استحکامات ‹‹زیویه›› و ‹‹قپلانتوی›› کنونی (آدامائیت) را برای خود بنا کردند. در این زمان سارگن دوم - پادشاه آشور - به سرزمین ماد تاخته و آن ها را شکست داد و «ایزیرتا»، «زیویه» و «آدامائیت» را ویران ساخت. پس از آن سکاها (سکه) به تجدید بنای این شهر پرداخته و سقز را به نام «اسکیت» (ساکز، سکز) بعنوان پایتخت خود انتخاب کردند .
شهر سقز سابقا در دشتی در جنوب باختری شهر فعلی قرار داشت، که اکنون به «کهنه سقز» یا «سقز کهنه» معروف است. شهر فعلی ابتدا در اطراف بازار به وجود آمد از این رو قدیمی ترین محله شهر، محله بازار است که بعدها در اثر ارتباط تبریز، سنندج و بانه طرفین جاده های آن آباد شد . در حال حاضر، موقعیت طبیعی و نحوه استقرار شهر در دامنه ارتفاعات و گذر رودخانه از کنار آن، این شهر را به یکی از زیباترین شهرهای استان کردستان تبدیل کرده است
استان کردستان به مرکزیت سنندج به لحاظ تاریخ و قدمت طولانی و جغرافیای خاص خود از مکان های تاریخی و طبیعی با ارزشی برخوردار است که در مناطق مختلف استان پراکنده شده اند. جنگل های بلوط، آبشارها و رودخانه های خروشان، چشمه های طبیعی و کوه های سر به فلک کشیده؛ طبیعت زیبا و چشم نواز استان کردستان را رقم زده و یکی از زیباترین جلوه های گردشگری طبیعی ایران را در دامنه های زاگرس به وجود آورده است.
بازار قدیمی سقز
سقز شهری کردنشین در شمال غربی ایران است که با وجود مکان های دیدنی بسیار همچون بازار قدیمی سقز و حمام حاج صالح گردشگرانی را در قالب تور کردستان به سوی خود جذب می کند. اگر قصد سفر به این سرزمین را دارید، می توانید به نظاره جاذبه های سقز بروید تا لحظاتی متفاوت را تجربه کنید. یکی از این جاهای دیدنی بازار قدیمی سقز است که در قلب این شهر قرار دارد. بازاری قدیمی که با مشاهده آثار به جای مانده از کاروانسرای تاجوانشیر می توان به اهمیت این بازار در روزگاران گذشته پی بُرد. ناگفته نماند با توجه به اینکه مراکز تجاری فراوانی در اطراف بازار قدیمی سقز وجود دارد، این مجموعه بازار به عنوان یکی از مراکز تجاری اصلی شهر سقز شناخته می شود. گردشگران تور کردستان اورامان سنندج بانه به هنگام بازدید از بازار قدیم سقز، راسته بازارهایی را می بینند که از معماری قدیمی برخوردار است. حین قدم زدن در این بازار کالاهای متنوعی را می بینید که می تواند ساعت ها شما را مشغول کند. در کنار بهره مند شدن از اجناسی متنوع این امکان در اختیارتان قرار می گیرد که از غرفه های صنایع دستی بازار قدیمی سقز دیدن کنید و سوغاتی را به رسم یادگار برای نزدیکانتان خریداری نمائید. در ادامه گشتی که در بازار قدیمی سقز زدید، برای استراحتی کوتاه به سمت یکی از رستوران های اطراف بازار بروید و غذایی لذیذ نوش جان کنید. از دیگر جاذبه های دیدنی شهر سقز، می توان به روستای تاریخی ترجان اشاره کرد که چشم اندازی زیبا از کوه و تپه هایی سرسبز دارد.
بازار سقز در مرکز شهر سقز قرار دارد و علیرغم قدمت زیادش، همچنان به عنوان یکی از مراکز تجاری اصلی شهر در نظر گرفته می شود. متاسفانه امروزه نمی توان اثری از بازار اصلی و کهن سقز یافت؛ ولی با توجه به آثار باقیمانده از کاروانسرای تاجوانشیر، می توان به ارزش و اهمیت این بازار در دوران پیشین، پی برد. راسته های بازار، تنها میراث برجای مانده از این مجموعه ی تجاری است که در ده سال اخیر، از لحاظ معماری تغییراتی کلی را در خود دیده است و جزو جاهای دیدنی سقز به شمار می رود.
تاریخچه بازار قدیمی سقز
بازار سقز از جمله اماکن تاریخی این شهر است که با توجه به بناهای باقیمانده از کاروانسراها و راسته بازارها مانند کاروانسرای تاجوانچی و راسته بازار یهودیان، به زمان زندیه بر می گردد که در دوران صفویه و قاجار نیز رونق داشته و مرمت شده است و در حال حاضر احیای مراکز تاریخی بازار همچون حمام حاج صالح، مسجد دومناره و کاروانسراها و احداث موزه تاریخی در دست مطالعه و انجام می باشد.
ساختار بازار قدیمی سقز
این بازار از دو بخش اصلی میان قلعه و بازار سرپچه تشکیل شده است که رودخانه سرپوشیده ولی خان (خیابان فخررازی کنونی) آنها را از هم منفک و جدا کرده است. بازار سقز از چندین بازار کوچکتر تشکیل شده که براساس کالاهای عرضه شده و فروشندگان تقسیم بندی شده اند. از میان این بازارها می توان به «بازار بالا» که محل عرضهٔ کالاهای لوکس است، همچنین «بازار پایین» که محل عرضهٔ کالاهای سنتی مانند پارچه، لوازم عروسی و اقلام کشاورزی است اشاره کرد. بازارهای دیگری نیز وجود دارد مانند بازار یهودی ها که هم اکنون محل کار خیاطی ها و تولیدی های پوشاک است و نیز بازار قازاخانه که امروزه به طور گسترده ای مورد بازدید مسافران قرار می گیرد
خصوصیات بازار قدیمی سقز
بازار سقز با توجه تعداد زیاد مغازه ها و بازرگانان پارچه و پوشاک به عنوان قطب پارچه ایران شناخته شده است و این بازار به عنوان یکی از مراکز اصلی توزیع پارچه و پوشاک در منطقه و ایران مطرح است و بیش از ۵۰۰ مغازه و پاساژ پارچه و پوشاک فروشی به ویژه پارچه لباس کردی زنانه در مجموعه مغازه ها و پاساژهای گذر ابریشم، پشت بازار روز (قزاق خانه)، راسته اردلان، بازار بالا و زیرگذر آزادی مشغول فعالیتند.
معرفی بازارها و مراکز خرید و دیدنی جلفا
