به بازار بزرگ تهران می رویم؛ یکی از بازارهای تاریخی تهران که از آن با عنوان قلب اقتصادی کشور یاد می کنند. در این مطلب در مورد تاریخچه و ساختار این بازار برای تان می گوییم، نقشه بازار تهران را به شما ارائه می دهیم و مروری بر کالاهای پرفروش آن داریم. با ما همراه باشید تا بفهمید بازار بزرگ تهران کجاست و چگونه می توانید به آن برسید و چه تجربه هایی در آنجا انتظارتان را می کشد.
چرا باید از بازار تهران بازدید کنیم؟
- بازار تهران به عنوان یکی از بازارهای تاریخی و مهم کشور به شمار می رود.
- بازار تهران یکی از بزرگترین بازارهای ایران است.
- این بازار به عنوان یادگاری از دوران قاجار است.
- بازار تهران بناهای تاریخی و هنری زیادی را در خود جای داده است.
- دسترسی به این بازار از طریق وسایل حمل و نقل عمو می آسان است..
- بازار بزرگ تهران یکی از جاذبه های محبوب برای گردشگران داخلی و خارجی محسوب می شود و از بهترین مراکز خرید تهران است.
تاریخچه بازار بزرگ تهران
تاریخ ساخت بازار تهران به دوران قاجار بر می گردد، گرچه اختلاف نظر در مورد زمان ساخت آن وجود دارد. برخی ناصرالدین شاه را موسس بازار تهران می دانند و عده ای نیز تاسیس آن را به شاه طهماسب صفوی نسبت می دهند. به نظر می رسد که بازار در دوران صفوی، بازار روباز بوده و سپس در زمان ناصرالدین شاه مسقف شده است.
به علاوه بازار بین الحرمین در دوره محمدشاه قاجار و بازار کفاش ها و سرای امیر نیز در دوره ناصرالدین شاه بنا شده اند. در دوره پهلوی با ظهور مدرنیته و ساخت بازارچه ها، ساختار و کارکرد سنتی بازار در مسائل فرهنگی و اجتماعی، تا حدودی افت کرد.این بازار در دوران قاجار و پهلوی در تحولات فرهنگی، سیاسی و اجتماعی نقش به سزایی داشت. بازاری ها با حضور پررنگ خود در دوره مشروطیت علیه دولت ایستادگی کردند و با مردم همراه شدند.
معماری و ساختار بازار تهران
پیش از آنکه وارد بحث معماری بازار تهران شویم بد نیست به صورت کلی نگاهی گذرا به ساختار بازار داشته باشیم. به طور کلی عناصر اصلی ساختاری بازار عبارتند از:
- راسته یا گذرگاه اصلی و فرعی بازار که مسیری طولانی است و در دو طرف آن دکان ها قرار گرفته اند.
- سرا که یک حیاط میانی با حجره های به هم پیوسته در دور تا دور آن است. سراها از نظر شکل زمین، تعداد طبقات، نوع ایوان، رواق و راهروها با هم متفاوت هستند.
- تیمچه که فضاهای سرپوشیده و کوچکی برای عرضه یک نوع کالای خاص هستند و تزیینات چشمگیری نسبت به سایر بخش های بازار در آنها دیده می شود.
- چارسوق یا چهارسو یا چهارسوق که به محل تقاطع دو راسته اصلی گفته می شود که معماری متفاوت و تزیینات داخلی مفصلی دارد.
بازار تهران هم مانند هر بازار ایرانی دیگری مجموعه ای از راهروهای پیچ در پیچ، طاق های ضربی، گنبدها و ... است که هر یک با دقت زیادی ساخته شده اند. درست است که با گذشت زمان این بازار تغییرات زیادی به خود دیده اما هنوز هم بخش های قدیمی آن پابرجا هستند و زیبایی های زیادی دارند. قسمت های قدیمی بازار به صورت طاقی و گنبدی ساخته شده اند و سوراخ ها و روزنه های میان گنبدها نور فضای داخلی را تامین می کند. این روزنه ها نقش هواکش را هم برای بازار ایفا می کنند و موجب گردش هوا می شوند.
جزییات در ساختار بازار نشان می دهد که معمار و طراح این فضا ناشی نبوده و دست معماران خارجی و یا استادکاران داخلی ماهر در میان بوده است. از آنجا که معماری بازار، به یک دوره اختصاص ندارد و در طول دوران مختلف شکل گرفته است، نمی توان سبک دقیقی برای آن در نظر گرفت؛ اما بیشترین بخش آن نشانه های سبک معماری تهرانی را دارد.
این فضا در طول زمان با گسترش و توسعه مواجه شده و تغییرات زیادی به خود دیده است و بخش های جدید و بازسازی شده معماری قابل توجهی ندارند. در زمانی، بخش هایی از بازار به دلیل گرمای تابستان مسقف شدند و در زمانی دیگر فضاهای خدماتی مانند قهوه خانه ،زورخانه، حمام، مسجد، سقاخانه و حسینیه های بسیار در آن شکل گرفتند. راسته ها یکی یکی به بازار اضافه شدند و هر یک به فروش کالای به خصوصی اختصاص یافتند. این بخش ها هر کدام دارای تکیه، مسجد، حمام و برنامه های ویژه خود بودند و در اعیاد و عزاداری ها، در برگزاری مراسم برای جلب توجه مردم با دیگر راسته ها به رقابت می پرداختند.
بخش های مختلف بازار بزرگ تهران
بازار بزرگ تهران دارای قسمت های مختلفی است، مانند تیمچه، بازار، راسته، پاساژ، مغازه، رستوران، مسجد، تکیه. بازار تهران دارای راسته و بازارچه های زیادی در درون خود است که هرکدامشان در حرفه خاصی فعالیت دارند. در ادامه می خواهیم این قسمت ها را برایتان معرفی کنیم تا معنی این کلمات واضح شوند: راسته به گذرگاه اصلی و فرعی گفته می شود که مسیری طولانی است و در هر دو طرف مغازه ها واقع شده اند. سرا در واقع یک حیاط میانی با حجره هایی دور تا دور است که دارای شکل، تعداد طبفات، رواق و ایوان متفاوتی است. تیمچه نیز به فضای سرپوشیده ای گفته می شود که یک کالای خاص عرضه می کنند. چهارسوق به محل تقاطع دو راسته اصلی گفته می شود و این قسمت دارای معماری و تزئینات متفاوتی است. در طول سال ها، معماری این بازار تغییرات زیادی داشته است و با بازسازی ها و اضافه شدن بخش های جدید به طور جدی در معماری این بازار تغییر ایجاد گردیده است. از بازارهای معروف می توان به بازار امیر، بازار آهنگران، بازار بزرگ، بازار بین الحرمین، بازار پردیس، بازار خیاط ها، بازار پرسپولیس، بازار دروازه نو، بازار زرگرها، بازار رضا، بازار کفاش ها، بازار طوسی، بازار کیش، بازار مسگرها، بازار لوازم التحریر، بازار نجارها و بازار قیصریه اشاره کرد. همچنین چند مورد سرا نیز در بازار تهران وجود دارند، مانند سرای احمدی، سرای افراشته، سرای حاج حسن، سرای عباسی، سرای مشکات، سرای وزیری و سرای نقالخانه، در ادامه به تیمچه ها دسترسی خواهید داشت که اسامی تیمچه ها نیز عبارتند از تیمچه حاجب الدوله، تیمچه ابوتراب و تیمچه باوفا.
یکی از جاهای زیبا و پر رفت و آمد در بازار تهران چهار سوق است که در نزدیکی مسجد جامع قرار دارد و مکانی هشت ضلعی با سقفی کوتاه و گچ بری های بسیار زیبایی است، همچنین این بازار با معماری و بافت قدیمی خود جزو آثار ملی به شمار می رود. سبزه میدان یکی از میدان های معروف در بازار است و این بخش در دوره صفویه ساخته شده و در زمان قاجار مورد بازسازی قرار گرفته است. مسجد امام خمینی یا مسجد جامع یا مسجد شاه با قدمتی بیش از ۲ قرن به ثبت ملی رسیده است. در کنار مسجد جامع، تیمچه ای به نام حاجب الدوله وجود دارد که با معماری بی نظیر خود یادگاری از دوره ناصر الدین شاه است و در سال ۱۳۵۶ نیز به ثبت ملی رسیده است.
تیمچه مهدیه نیز در جنوب و نزدیک سبزه میدان واقع شده و با معماری گنبدی خود زیبایی منحصر بفردی به این بازار بخشیده است. بازار امیر نیز در سال ۱۲۲۹ ساخته شده و یکی از قدی می های بازار تهران به شمار می رود. بازار بین الحرمین یا بازار لوازم التحریر یکی از بازارهای اصلی به شمار می رود و همچنین یکی دیگر از بخش های بازار بزرگ، پاساژ رضا است و در زمینه پوشاک هرچه بخواهید در این پاساژ ۵ طبقه یافت می شود. در حالت کلی، قیمت اجناس در این بازار نسبت به مناطق دیگر در تهران یا حتی شهرهای دیگر بسیار پایین بوده و مقرون به صرفه خواهد بود.
از بخش های جالب این بازار می توان به تکیه دولت اشاره کرد که در جنوب شرقی کاخ گلستان و در مقابل مسجد جامع قرار داشته و این تکیه محلی برای اجرای تئاتر و نمایش بوده است که با ظرفیت ۲۰ هزار نفری به عنوان بزرگترین سالن نمایش در ایران به شمار می رفت. این تکیه ساختمانی سه طبقه و از جنس آجر داشته که نمای بیرونی آن به شکل هشت ضلعی بوده و دارای سه ورودی، بیست اتاق و یک ایوان سلطنتی بوده است. سال ها بعد در زمان حکومت قاجار و پهلوی به عنوان محلی برای تعزیه خوانی و مراسم مذهبی استفاده می شده است و در حال حاضر نیز چنین جایی اصلا وجود ندارد، زیرا در سال ۱۳۲۵ تخریب گردید و بانک ملی به جای تکیه دولت ساخته شد.
راهنمای خرید از بازار بزرگ تهران
در بازار بزرگ از مراکز خرید تهران، هرآنچه را که بخواهید می توانید پیدا کنید. از آنجا که بازار بسیار بزرگ است، پیدا کردن مغازه ها مشکل خواهد بود، بنابراین در هر قسمت از بازار، گروه خاصی از کالاها را می توانید پیدا کنید. این دسته بندی، کار شما را راحت تر می کند. برای اینکه بدانید برای تهیه کالای مورد نظر خود، به کدام قسمت بازار بروید، لیستی تهیه شده است که به شما کمک خواهد کرد.
برای خرید آجیل، به بازار چهارسوق بروید. یکی از قسمت های قدیمی بازار بزرگ تهران ، بازار چهارسوق است که معماری و بافت قدیمی آن، آثار ملی محسوب می شود. این بازار که در نزدیکی مسجد جامع و در خیابان 15 خرداد واقع شده، در سال 1185 خورشیدی ساخته شد. بازار چهارسوق سقفی کوتاه با گچ بری های زیبا و متعدد دارد.
لباس های زنانه مانند شال، روسری، دستکش، کلاه و غیره را در بازار جعفری پیدا خواهید کرد.برای خرید طلا و جواهر، بازار زرگرها مکان مناسبی است که اجرت ساخت پایینی نسبت به سایر فروشگاه های طلا ارائه می دهد.لوازم خانگی را در بازار حاجب الدوله می توانید با قیمت های بسیار مناسب تهیه کنید. تیمچه حاجب الدوله نیز در مجاورت مسجد جامع قرار گرفته است معماری این بازار بسیار زیباست. تیمچه توسط حاج علی خان حاجب الدوله در دوران ناصر الدین شاه قاجار ساخته شد. در سال ۱۳۵۶ خورشیدی این تیمچه توانست در لیست آثار ملی قرار بگیرد.
سرای مشیر خلوت مرکز فروش کیف، کوله پشتی و چمدان است. این مساله را به یاد داشته باشید که اکثر فروشگاه های این بخش عمده فروش هستند؛ اما به احتمال زیاد بتوانید خرید جزئی خود را نیز انجام دهید.
لوازم التحریر را می توانید از بازار بین الحرمین تهیه کنید. بازار بین الحرمین یکی از بازارهای اصلی است که به آن بازار لوازم التحریر هم می گویند. انواع خودکار، روان نویس، دفتر، مداد رنگی و سایر لوازم التحریر مورد نیاز را با قیمت بسیار مناسب تر از سطح شهر، می شود از این بازار خریداری کرد.
بازار بزرگ تهران کجاست؟
بازار بزرگ تهران، یکی از بزرگترین بازارهای ایران، در پایتخت و در منطقه ۱۲ واقع شده است. وسعت این بازار به بیش از یک کیلومتر مربع می رسد. شمال و جنوب بازار به خیابان پانزده خرداد و خیابان مولوی محدود می شود و شرق و غرب آن را خیابان مصطفی خمینی و خیابان خیام احاطه کرده اند.در تقاطع این خیابان ها، چهارراه مولوی، میدان محمدیه و چهارراه سیروس قرار گرفته است.
روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۸:۳۰ صبح تا ۱۷، می توانید از بازار تهران دیدن کنید. مغازه های بیرونی بازار تا ساعت ۲۰ نیز دایر هستند. ساعت کاری مغازه های داخل بازار در روزهای پنجشنبه تا ۱۴ و مغازه های بیرون بازار تا ۱۷ است. روزهای جمعه و ایام تعطیل، بازار بسته است اما برخی از پاساژهای اطراف بازار در این روزها باز هستند. ساعات اولیه صبح که بازار خلوت تر است، زمان مناسبی برای بازدید خواهد بود.
بازار تجریش تهران کجاست؟
