ساعدنیوز
ساعدنیوز

معرفی جاذبه های موزه ابوالحسن صبا در تهران

  سه شنبه، 14 تیر 1401   زمان مطالعه 9 دقیقه
معرفی جاذبه های موزه ابوالحسن صبا در تهران
موزهٔ صبا، یکی از موزه‌های استان تهران و مربوط به ابوالحسن صبا، هنرمندِ برجستهٔ موسیقی ایرانی است. ابوالحسن صبا علاوه بر نوازندگی، دستی نیز بر آهنگسازی داشت و همچنین آشنایی خوبی با ادبیات کلاسیک ایران داشت.

یکی از استادان نامی ایران در صنعت موسیقی، استاد ابوالحسن صبا است که یک موسیقی دان و آهنگ ساز بزرگ در ایران بوده و ساز زیبای ویولن را به خدمت موسیقی ایران درآورده است. وی از هنرمندان برجسته موسیقی در نیمه قرن اول می باشد و شاگردان موفق و با استعداد بسیاری را در صنعت موسیقی ایران پرورش داده است. استاد صبا روش هایی که در نواختن سازهای ایرانی به کار گرفت، نوازندگان نسل های بعدی را بسیار تحت تأثیر قرار داد که در این مطلب به بازدید خانه موزه صبا از موزه های تهران می پردازیم.

خانه موزه ابوالحسن صبا

درباره استاد ابوالحسن صبا

طبق روایات استاد ابوالحسن صبا در سال ۱۲۸۱ و یا چهارم فروردین ماه سال ۱۲۸۲ چشم به جهان گشوده است. وی در محله ظهیرالسلام تهران و در یک خانواده موسقی و هنر دوست متولد شده بود. ابوالقاسم خان کمال السلطنه، پدرش از خاندان فضل و هنر و نوه ملک الشعرای دربار فتح علی شاه قاجار، محمود خان صبا بود. صبا، نام جد بزرگ این خاندان بود و بعدها به عنوان نام خانوادگی برگزیده شد. ابوالحسن صبا از همان دوران کودکی به موسیقی علاقه مند بود. ابوالقاسم خان، پدر استاد صبا که خود در صنعت موسیقی فعالیت داشت و بدان بسیار علاقه داشت، صبا را از سن شش سالگی برای آموزش نوازندگی نزد دوستان موسیقی دان و استاد خود می برد. صبا با آغاز موسیقی در دوران کودکی، در دوران جوانی دیگر شیفته موسیقی شده بود و زمانی که به مدرسه می رفت، در زنگ های تفریح برای هم کلاسی هایش سه تار می نواخت.
صبا چندین ساز ایرانی را می توانست هنرمندانه بنوازد و تمام آموزش ها را نزد استادان برجسته عصر خود دیده بود. استاد ویولن وی حسن خان هنگ آفرین، استاد تار و سه تار میرزا عبدالله و درویش خان، استاد سنتور علی اکبر شاهی، استاد کمانچه حسین خان و استاد تنبک حاجی خان ضربی بودند. از آن جایی که علاقه و اشتیاق صبا به موسیقی ستودنی بود، وی از رفتن به کالج آمریکایی صرف نظر کرد و مدرسه عالی موسیقی را ترجیح داد. علی نقی وزیری، یکی از نوازندگان برجسته تار در ایران بود که در سال ۱۳۰۲ یک مدرسه عال موسیقی تأسیس کرد و صبا هم در آن جا تحصیلاتش را ادامه داد. ابوالحسن صبا توانست در این مدرسه سبک جدیدی را در نواختن ویولن به وجود بیاورد و تأثیر شگفتی در نواختن این ساز در دنیای موسیقی ایران بیافریند. صبا معتقد بود تا قبل از او، ویولن در ایران با تقلید از کمانچه به شکل مخشوش و نالایقی نواخته می شد.
ابوالحسن صبا توانست در سن ۲۲ سالگی دانشجوی ممتاز مدرسه عالی موسیقی شود و احترام و تشویق اساتید موسیقی را به دست آورد. "قطعه زرد ملیجه"، نخستین اثر ضبط شده صبا بود که در سال ۱۳۰۶ در میان دو بند سرود "ای وطن" با صدای روح انگیز با ویولن نواخته شده بود. این قطعه در زمان خود توجهات زیادی را به خود جلب کرد. در سال ۱۳۰۶ استاد صبا با یاری و حمایت استاد علی نقی وزیری مدرسه موسیقی در رشت تأسیس کرد و دو سا در رشت اقامت گزید. وی در این مدت علاوه بر تدریس موسیقی به روستاها و کوهپایه های اطراف رشت می رفت و با گوش سپردن به نغمه ها و آهنگ های محلی سعی در جمع آوری آن ها داشت.
صبا تمام آن چه را که از نی و ساز و آواز چوپانان گوش می داد، به روی کاغذ با دقت می نوشت و سپس آن ها را برای مردم می نواخت. به اعتقاد وی نغمه ها و آهنگ های محلی سرچشمه اصلی موسیقی سنتی ایرانی هستند. بنا به گفته های دکتر تقی تفضیلی، موسیقی شناس و نویسنده ایرانی درباره استاد صبا، وی مدام نگران ادعاهایی مبنی بر غم انگیز و پر درد بودن موسیقی ایرانی بود. به همین سبب او سعی داشت تا موسیقی نشاط انگیز اصیل ایرانی را بیابد تا مبادا با ورود موسیقی غیرایرانی صدمه ای به موسیقی ایران وارد شود. استاد صبا را به دلیل حفظ سنت موسیقی ایرانی، از افتخارات موسیقی ایران می نامند.
ارمغان هایی که صبا در این دو سال از گیلان حاصل کرده بود شامل قطعات بسیار زیبای دیلمان، رقص چوبی قاسم آبادی، امیری و کوهستانی مازندرانی هستند. صبا با زندگی در رشت روح معلمی خود را پرورش داده بود و پس از بازگشت به تهران در دو اتاق از خانه پدری اش که بزرگ هم بودند، کلاس های موسیقی برپا می کرد.
صبا در سال ۱۳۱۱ با دخترعموی نیما یوشیج به نام منتخب اسفندیاری که یکی از شاگردانش هم بود، ازدواج کرد و صاحب سه فرزند با نام های غزال، ژاله و رکسانا شد. صبا به تشویق دخترانش به موسیقی چندان تمایلی نداشت و بنا به گفته دخترش غزاله که از زبان پدرش شنیده بود، صبا از نسل خود موسیقی دان نمی خواست. صبا به دلیل تحصیل در مدرسه موسیقیريال به عنوان موسیقی دان شناخته شده بود تا که در سال ۱۳۱۸ "رادیو تهران" صدای ساز و آواز او را پخش کرد و از آن پس به عنوان یگانه استاد ویولن ایران نامیده شد.
صبا در کنار ویولن سازهای دیگر را نیز با استفاده از تجارب و مهارت های خود تعلیم می داد و به دنبال روش های غربی نمی رفت. او بیشتر زمانش را حتی تا دیروقت صرف تدریس موسیقی می کرد و از هنرجویانی که وضعیت مالی خوبی نداشتند، مبلغی دریافت نمی کرد. علی تجویدی، فرامرز پایور، رحمت الله بدیعی، منوچهر جهانبگلو، امیر همایون خرم و ملکه برومند ازجمله هنرمندانی هستند که حاصل تلاش های استاد صبا بوده و در سایه او به عرصه موسیقی پا گذاشته بودند.

آثار مکتوب استاد صبا نیز عبارت اند از:

بهارمست، زنگ شتر، در قفس، به یاد گذشته، چهار مضراب های گوناگون.
هنرها و استعدادهای استاد صبا در موسیقی خلاصه نمی شدند و او در دوران جوانی در مدرسه کمال الملک هنر نقاشی را نیز آموخته بود و همچنین، با ادبیات کلاسیک و جدید ایران و زبان انگلیسی آشنایی کامل داشت. وی در خلوت تنهایی اش سه تار می نواخت و معتقد بود سه تار بهترین سازی است که می توان با نواختن آن احساسات را بیان کرد. وی از شاعران معاصر با نیما یوشیج و شهریار رابطه نزدیکی داشت. استاد صبا تمام عمر برای تعلیم موسیقی تلاش کرد و سرانجام در سن پنجاه و پنج سالگی بر اثر ناراحتی قلبی در ۲۹ م آذر ماه سال ۱۳۳۶ در تهران درگذشت. پیکر وی با مراسم تشییع باشکوه در گورستان ظهیرالدوله تهران (خیابان دربند) به خاک سپرده شد.

 استاد ابوالحسن صبا

بخش های خانه موزه ابوالحسن صبا

این خانه دارای پنج اتاق، زیر زمین و حیاطی کوچک است. به مجرد ورود به موزه، حوض پر از آب کوچکی را می توان دید که وسط حیاط خودنمایی می کند. سمت راست، دالانی است که در اصل، موزه از آنجا و با عبور از مقابل اتاقک نگهبانی آغاز می شود.

بخشی از موزه به تصاویر، لوازم شخصی استاد و اسناد و نامه های اداری و مکاتبات شخصی او اختصاص یافته است. قسمت دوم نیز مشتمل بر مجموعه سازهای موزه است که از منظر قدمت و ارزش، کم نظیر هستند. قسمت سوم و پایانی موزه نیز به مجموعه یادگارهای خانم اسفندیاری کوه نور، همسر استاد صبا، تعلق دارد.

زیرزمینی که بیشتر به حوضخانه های قدیمی شبیه است، طی سال های گذشته محلی برای تدریس استادان بزرگی چون علی اکبر شهنازی، غلامحسین بنان، علی تجویدی، فرامرز پایور، علی اصغر بهاری، احمد عبادی و... بوده است.

خانه موزه ابوالحسن صبا

آثار موجود در موزه ابوالحسن صبا

در ابتدای سالن، ویترینی قرار دارد که مجموعه ای زیبا از وسایل شخصی صبا مانند دفتر یادداشت های شخصی او و شعرهایی را به نمایش می گذارد که به خط خوش استاد بر سینه کاغذ نقش بسته اند. لکه های زرد روی دفتر یادداشت و ناخوانایی برخی شعرها و نوشته ها حکایت از گذر ایام عمر دارد. عینک و قلم و دوات، بنچاق قدیمی (۱۳۱۶ قمری) منزل استاد، کت و شلوار رسمی او و یک ماسک گچی از صورت این هنرمند، برخی دیگر از وسایل این موزه را تشکیل داده اند. در میانه سالن، عکس هایی از دوره های مختلف زندگی ابوالحسن خان صبا در معرض دید گذاشته شده اند. این عکس ها که از دوره کودکی و نوجوانی تا بزرگسالی وی را در برگرفته اند، در واقع برش هایی از برهه های متفاوت و پر فراز و نشیب زندگی استاد را رقم زده اند.

با نگاه به مجموعه یادگارهای باقی مانده از خانم صبا می توان دریافت که او تنها همسر یک هنرمند نبوده و خود نیز در حیطه هنر فعالیت های بسیاری داشته است. خانم صبا اولین زنی است که در ایران به نگارش دستور صنایع دستی و خیاطی پرداخت و هنرهای دستی از جمله خیاطی و گلدوزی را علاوه بر تدوین در قالب کتاب، تدریس نیز می کرد. بخش مجموعه خانم صبا به ۹۰ عروسک اختصاص دارد که لباس اقوام مختلف ایران را پوشیده اند؛ لباس هایی که بر اساس تحقیق و تفحص این خانم پژوهشگر و به وسیله خود او بر تن این عروسک ها دوخته شده است. لباس ها به مردم مناطق گوناگون کشور از جمله خراسان، قم، یزد، بندرعباس، گیلان، کردستان، ترکمن صحرا و... تعلق دارد. به گفته شبابی، مجموعه خانم صبا به نوعی اولین مجموعه کامل مردم شناسی در ایران به شمار می رود.

خانه موزه ابوالحسن صبا

آدرس موزه استاد صبا

  • آدرس موزه استاد صبا : تهران، میدان بهارستان، خیابان ظهير الاسلام، شماره ۹۰
  • ساعت کار موزه صبا: ساعات بازدید از خانه موزه ابوالحسن صبا، در روزهای شنبه تا چهارشنبه از ساعت ۸ تا ۱۴ است. در صورت بسته بودن در، کافی است زنگ در را بزنید. یکی از ویژگی های مثبت این موزه این است که برای ورود به آن نیازمند پرداخت هیچ هزینه ای نخواهید بود و بازدید از این مجموعه فرهنگی کاملا رایگان است.
  • دسترسی به موزه از طریق حمل و نقل عمومی: نزدیک ترین ایستگاه مترو به خانه موزه ابوالحسن صبا، ایستگاه بهارستان است که با استفاده از خط دو (فرهنگسرا-صادقیه) می توانید خود را به آن برسانید. از این ایستگاه تا موزه حدود ۵۰۰ متر فاصله است.

در پایان باید بگویم که قطعا یکی از دلنشین ترین کارها برای علاقه مندان به هنر و موسیقی، بازدید از موزه هایی است که به معرفی شخصیت های بزرگ تاریخ موسیقی ایران و آثار آنها می پردازند. اگر شما نیز جز علاقه مندان به استاد صبا و هنر ناب او هستید، بازدید از خانه موزه استاد صبا برای شما الزامی خواهد بود. همچنین اگر قبلا از این موزه زیبا بازدید داشته اید می توانید تجربیات خود درباره این موزه را در بخش نظرات سایت با ما و دیگر کاربران به اشتراک بگذارید.


دیدگاه ها


  دیدگاه ها
پربحث های هفته   
اگر یک بار تنگه هرمز را ببندیم تا شریعتمداری دلش خوش بشود و حکومتی هم به جلیلی بدهیم، دیگر همه چیز تمام و مشکلات حل می‌شود (2 نظر) نگاهی به عکس شناسنامه بازیگران و سلبریتی های مشهور سینمای ایران+عکس/ از شیلا خداداد و شهاب حسینی تا بهرام رادان و مرتضی پاشایی (1 نظر) کنایه سنگین جمهوری اسلامی به قالیباف: با فقط 6 درصد آراء حوزه انتخابیه رئیس مجلس شده است! (1 نظر) ذکر امروز با ناصر رفیعی برای "افزایش روزی" / توصیه پیامبر به دخترش فاطمه (س)؛ بگو یا رب العالمین... (1 نظر) خبر بسیار امیدبخش یک دیپلمات معروف درباره توافق قریب الوقوع ایران با دولت ترامپ در روزنامه دولت (1 نظر) رئیس دفتر آیت الله خامنه ای: اگر قدرت نظامی نداشتیم تا الان ما را خورده بودند (1 نظر) قاب ایران قدیم/ 3 تصویر خاطره‌انگیز از دختران شیک پوش بالاشهری در دهه 70 (1 نظر) (تصاویر) عاقبت شوم بشار اسد بعد از فرار به روسیه: لنگه کفش در دهان رهبر سابق شام (1 نظر) حسن خمینی: خدا نکند پرچم بیفتد! آنگاه رفقای دیروز هم سنگ می‌زنند (1 نظر) نگاه های معنادار دختر پزشکیان بعد از شنیدن جملات امروز پدرش: تصور می‌کنم اگر همسرم بود شاید فرزندانم بهتر تربیت می‌شدند+ویدیو (1 نظر) تصاویر دیده نشده از جنجالی‌ترین خواهر محمدرضا پهلوی با لباس عروس ابریشمی در روز خاکسپاری پدرش در ایران/ خاندانی که حتی حاضر به حفظ حرمت پدرشان هم نبودند (1 نظر) سلفی یلدایی عبدالله روا، مجری برنامه ویدیوچک با خواهرزاده بانمکش/ چقدر شبیه همدیگه هستن+عکس (1 نظر) برای اشک‌های پزشکیان! (1 نظر) اجرای بی نظیر آهنگ مادر توسط آرون افشار برای مامانای آسمونی +فیلم/ بگو باران ببارد... (ویدئو) حیات وحش ؛ مستند حیات وحش حیوانات /مار، موش، قورباغه آسیایی
تیتر امروز   
سوژه جذاب امشب/ دو خواهر بهم چسبیده که با یک مرد ازدواج کردند + عکس شوهر
استعداد این بازیکن در پست غیر تخصصی اش امروز او را به بهترین بازیکن دربی خوزستان تبدیل کرد!
جدول زمانبندی قطعی برق امروز جمعه 7 دی تهران، تبریز، مشهد، اصفهان و... منتشر شد + لینک
سلامتی بازیکنان تیم پرسپولیس در خطر است!
فال ابجد روزانه جمعه 7 دی 1403 / خرداد ماهی ها خطر در کمین است پشیمان میشوی
فال انبیاء روزانه جمعه 7 دی 1403 / مهر ماهی مراقب باشید ممکن است سختی در پیش داشته باشید
نیروهای سپاه پاسداران در فرودگاه‌ها؛ چرا این تصمیم گرفته شد؟
فال قهوه با نشان روز جمعه 7 دی ماه 1403/ اردیبهشتیا بیشتر مراقب آدمهای دور و بر باشن
فال شمع روزانه جمعه 7 دی ماه 1403/ فروردینی‌ها نگران پول از دست رفته نباشن
فال روزانه امروز جمعه 7 دی ماه 1403/ بهمن ماهی‌های عزیز هرچه زودتر به خودتون بیاین!
فال حافظ با تفسیر روز جمعه 7 دی 1403+فیلم / دی ماهی ها هوشیار باشید و به دیگران تکیه نکنید
اسم زیبای بارانا انتخاب همسر لُری علیرضا بیرانوند برای تک دخترشان/ ستاره تیم ملی هیچ دخالتی نکرد!
پشت پرده افشا شده به بیراهه کشاندن گاریدو / بادامکی شهامت داشته باشد و شفاف‌سازی کند!
گام دوم رفع فیلترینگ رسانه ای شد: این دو شبکه اجتماعی معروف آزاد می شود
داستان های هزار و یک شب / شب سی‌ و یکم؛ مرد گوش بریده و خیال ازدواج با دختر کم سال وزیر
منتخب روز   
رونمایی افسانه پاکرو از عکس برادرزاده اش/ گذر زمان چه بر سرش آورده؟ جدول زمانبندی قطعی برق امروز جمعه 7 دی تهران، تبریز، مشهد، اصفهان و... منتشر شد + لینک عکسی که ثابت می کند نیما فلاح و سحر ولدبیگی عاشق ترین زن و شوهر سینمای ایران هستند/ این شکلی به پای هم پیر بشید نوستالژی روز/ تیتراژ جذاب کارتون خاطره‌انگیز بچه‌های دهه60 و 70؛ «کاراگاه گجت»/ آخرشم نفهمیدیم کی پشت اون صندلی نشسته 🤣 داستان های هزار و یک شب / شب سی‌ و یکم؛ مرد گوش بریده و خیال ازدواج با دختر کم سال وزیر (ویدئو) مستند حیات وحش/مادر تو هر شکلی مادره/ فداکاری‌های عاشقانه گورِخر شجاع برای نجات کُره‌اش از چنگال شیر بی‌رحم! قاب ایران قدیم/ از بابانوئل در دبیرستان دخترانه سال 78 تا استایل دانشجویان دانشکده هنر سال 70 این املت خوردن داره/ راز خوشمزگی املت قهوه‌خانه‌ای استقبال ویژه و منحصربفرد از مسعود پزشکیان با رقص محلی و جمله آذری که به مذاق رئیس‌جمهور خوش آمد+ویدیو 7 کتاب موفق و پرفروش که قبل از ازدواج حتما باید بخوانید جنجال برانگیزترین درخت کریسمس در آلمان / 5 میلیون دلار فقط برای درخت؟! + تصاویر 10 غذای سنتی کریسمس در کشورهای مختلف جهان