موسیقی فولکلور
سبک موسیقی فولکلور Folklore که به آن موسیقی فولک folk ، فولکلوریک ، قومی ، بومی و یا محلی نیز می گویند . از انواع موسیقی سنتی محسوب می شود و شامل موسیقی های محلی و بومی مربوط به قوم ها و ملیت های یک منطقه خاص است . موسیقی فولکلور به نوعی یک طبقه بندی گسترده برای موسیقی های محلی است و برای دسته بندی این نوع از موسیقی ها مورد استفاده قرار میگیرد . موسیقی فولکلور نوع عامیانه و مردمی تر موسیقی سنتی است . موسیقی فولکلور معمولا به صورت سینه به سینه به نسل های بعد منتقل شده و این سبک از موسیقی فولکلوری که امروزه می شنویم در واقع حاصل تکامل و ارتقا موسیقی های سنتی اجداد و گذشتگان هر منطقه است . از همین رو در دنیا گاهی به این شکل از موسیقی ، موسیقی احیاگر محلی نیز گفته می شود . لازم به ذکر است که موسیقی های محلی ایرانی در این دسته بندی قرار میگیرند .
تاریخچه موسیقی فلوک
قبل از سال ۱۹۳۰ این نوع موسیقی تنها مربوط به مراسم ها و جشن های محلی بود و استفاده از آن در کنسرت ها و مراکز هنری چندان مرسوم نبود اما در دهه ۱۹۳۰ این ژانر مورد توجه هنرمندانی همچون وودی گاتری، پیت سجر، جیمی راجرز و بورل ایس قرار گرفت و به یکی از سبک های پر طرفدار موسیقی جهان تبدیل شد.
این موسیقی تا اوایل دهه ۱۹۶۰ مورد توجه قرار گرفت و بیشتر موضوعاتی همچون وضعیت طبقه کارگر جامعه و سختی های مربوط زندگی به آن ها را بیان می کرد.
پس از جنگ جهانی دوم، در آمریکا و بریتانیا سبک جدیدی از موسیقی فولک به وجود آمد که دیگر با آلات موسیقی سنتی نواخته نمی شد و تقلیدی از موسیقی سنتی گذشته بود. هنرمندان فعال در این ژانر گرایشات چپ گرایانه مربوط به سوسیالیست ها و کمونیست ها داشته و از طریق این موسیقی، عقاید خود را با مردم به اشتراک می گذاشتند.
در اواسط دهه ۶۰ تا ۷۰ میلادی این موسیقی توسط باب دیلن توسعه یافت. او اولین کسی بود که موسیقی فولک را به شکل جدیدتری ارائه کرد. او در سال ۱۹۶۵ سبک سنتی موزیک فولک را متحول کرد و از آلات موسیقی الکتریکی به جای آلات موسیقی سنتی استفاده نمود.
موسیقی فولک مدرن
در قرن نوزدهم با الهام از موسیقی فولکلور یا فلکلوریک، سبکی در موسیقی به وجود آمد که به سبک «فولک» معروف شد. برخی آهنگسازان به تدریج از قرن نوزدهم شروع به بازسازی آهنگ های فلکلور قدیمی کردند ویا برمبنای آن ها آهنگ های جدیدی ساختند. در موسیقی فولک مدرن، از سازهای محلی و سنتی هر منطقه استفاده می شد. سازهایی مثل: ساز بانجو، دولسيمر (dulcimer)، آتو هارپ، فيدل (fiddle)، ماندولين، دوربو، زنبورك، جاگ (jug)، قاشقک، washboard، بوزوکی (bouzouki)، داربوكا (darbuka)، دهلك (dholak)، اوكارينا (ocarina)، پن فلوت (pan flute)، سیتار (sitar)، كوزه (udu).
خصوصیات موسیقی فولکلور
- موسیقی فولک هر منطقه با منطقه دیگر فرق دارد و بخشی از آداب ورسوم آن منطقه است که ریشه در فرهنگ و پیشینه آن قوم دارد.
- ترانه های فولکور توسط مردم عامه خلق می شوند و بیانگر زندگی روزمره طبقه زیرین جامعه است.
- آهنگ ها و ترانه های آن ریتم و ملودی خاصی ندارد و از سبک خاصی پیروی نمی کنند.
- از آنجا که ترانه ها و آوازهای موسیقی فولکور شفاهی هستند و از فرد به فردی یا نسلی به نسل دیگر منتقل می شوند استاندارد و قواعد خاصی ندارند و در واقع هر ترانه برای خودش منحصر به فرد است.
- ترانه های این موسیقی معمولا همراه با رقص و پایکوبی همراه هستند و بسیار سلیس و روان می باشند و از این جهت مناسب برای رقص های محلی هستند.
- آهنگ سازان و ترانه سرایان اولیه آن معمولا نامشخص هستند.
سازهای موسیقی فلوک
اصلی ترین سازی که در فولک جدید یا نئو فولک (Neo-Folk) استفاده میشود گیتار آکوستیک است که گیتاریست با چنگ زدن روی سیم ها صدا زیبایی به گوشمان میرساند و صدای چنگ ها واضح به گوش میرسد.گاها دو گیتاریست با یکدیگر همنوازی میکنند.در فولک از ویالون،سازهای ضربی،و هرگونه ساز محلی استفاده میشود.چه سازهای بومی که شاید نامشان ثبت نشده باشد،چه ساز های ایرانی مثل کمانچه،عود و سه تار و .... که به زیبایی با فولکه غربی تلفیق میشوند.
آلات دیگر موسیقی فلوک
ساز بانجو، دولسيمر (dulcimer)، آتو هارپ، فيدل (fiddle)، ماندولين، دوربو، زنبورك، جاگ (jug)، قاشقک، washboard، ديوان (bağlama)، بوزوکی (bouzouki)، داربوكا (darbuka)، دهلك (dholak)، اوكارينا (ocarina)، پن فلوت (pan flute)، سیتار (sitar)، عود (oud)، كوزه (udu)، تنبور (tambura).
ژانر های موزیک فولکلور
این نوع سبک از موسیقی شامل ژانر های تلفیقی دیگری همچون فولک راک ، فولک متال و سایر موارد دیگر است که برگرفته از ریشه های محلی و فولکلور همان منطقه است . و این در حالیست که موسیقی فولکلور معاصر تلفیقی در واقع ژانری است که به طور کلی از موسیقی سنتی و فولکلور متمایز است .
موسیقی فولک در ایران
کشور ما با داشتن قدمتی چند هزار ساله و فرهنگ و آداب و رسوم متفاوت، طیف گسترده ای از موسیقی محلی و سنتی خاص خود را دارد. در کشور ما نواختن موسیقی برای انتقال عواطف و احساسات مردم در مراسم های مختلف مورد استفاده قرار می گرفت. از این رو انواع مختلفی از سازها وجود دارد که هر یک مربوط به منطقه ای خاص و دوره ای خاص است.
موسیقی فولکلور در ایران برای منطقه ای به خصوص نبوده و در تمام شهرها و روستاها نوعی از آن نواخته می شده اما این نوع موسیقی بیشتر در استان های خراسان، لرستان، کردستان، آذربایجان، گیلان و در میان اقوامی همچون ترکمن، بختیاری و بلوچ رواج داشته است. این موسیقی ها نه تنها در ملودی بلکه در زبان و گویش نیز با یکدیگر متفاوت است و برای نواختن هر یک از آن، از ساز به خصوصی استفاده می کردند.
از جمله سازهایی که بیشترین کاربرد را در موسیقی فولک ایران داشته، می توان به سه تار، دف، دهل، دمام، کرنا، سرنا، نی، تار و بسیاری دیگر از سازهای سنتی ایرانی اشاره کرد. موسیقی فوکلور ایران سرمایه ای ارزشمند از نسل گذشته است که حفظ آن می تواند نشانگر فرهنگ و تمدن بی همتایی این مرز و بوم به جهانیان و نسل های آینده باشد.