عفاف و حجاب یکی از مسائل عقیدتی و اجتماعی جامعه اسلامی است که به دلیل عدم تلاش جدی برخی تصمیم سازان و کارگزاران، علیرغم تأکیدات رهبر معظم انقلاب، در معرض چالش های بسیاری قرار دارد. عفت عمومی زمینه ساز امنیت اخلاقی و اجتماعی و سعادت دنیوی و اخروی است. احادیث متعددی از ائمه معصومین در سفارش رعایت عفاف و حجاب وارد شده و ضروری است که کارگزاران نظام اسلامی بار دیگر به منابع معتبر دینی مان رجوع کرده و مسئولیت خطیر خویش در این حوزه را با جدیت بیشتری به انجام رسانند. یکی از آرمان های مهم انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی (ره) پالایش اخلاقی جامعه ایران بر اساس آموزه های قرآنی، نبوی و ولائی است. هر نوع اهمال و سبکسری در زمینه برقراری عفاف و حجاب در جامعه در عمل دهن کجی به آرمانی است که خون های پاکی برای برقراری آن داده شده است. در این میان، دانشگاهیان و نخبگان دانشگاهی وظیفه خطیری برعهده دارند. دانشگاه طلایه دار فرهنگ و تمدن در جامعه اسلامی است و هر نوع قصور فرهنگی و اجتماعی در دانشگاه می تواند، تبعات بسیار سنگینی را برای کل جامعه در پی داشته باشد. حجاب در گفتمان رهبر انقلاب اسلامی، "نماد هویت مستقل زن مسلمان" است. هر نوع تعرض به حجاب در هر پوششی در اصل تعرض به ساحت این هویت مستقل و مقدس است. غرب سالهاست که با سرمایه گذاری های کلان رسانه ای در تلاش است تا این هویت مستقل زن مسلمان را محاق برده و جامعه اسلامی را دچار از خود بیگانگی سازد. یکی از دلایل تأکید بر وظایف خطیر دانشگاهیان، ضرورت احیای گفتمان هویتی درباره حجاب و عفاف در محافل آکادمیک است. بنابراین، دانشگاهیان مسئولیت سنگینی را برعهده دارند. برای بررسی این موضوع به سراغ خانم مطهره عابدینی مسئول مرکز زنان، خانواده و امور اجتماعی نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه ها رفته ایم. نظر مخاطبان ساعد نیوز را به مطالعه این مصاحبه اختصاصی به مناسبت 21 تیر روز عفاف و حجاب دعوت می کنیم:
بازبینی و روزآمد شدن برخی قوانین می تواند زمینه عمل به تصمیمات کمیته ترویج حجاب و عفاف را مهیا سازد.
ساعد نیوز: وضعیت فعلی رعایت حجاب و عفاف در دانشگاه ها را چگونه ارزیابی می کنید؟ چه عواملی در تقویت اهتمام دانشگاهیان به مسأله حجاب و عفاف مؤثر است؟
مطهره عابدینی: بسم الله الرحمن الرحیم. قاعدتاً اگر بخواهیم تک عاملی بحث را بسنجیم، به بیراهه رفته ایم. بحث حجاب و عفاف و تقویت آن مستلزم هم افزایی تمام دستگاه های ذیربط است که در این مسأله صاحب رأی و نظر هستند. کمیته ترویج حجاب مصوب شورای عالی انقلاب فرهنگی که زیر نظر وزارت ارشاد قرار است کار را پیش ببرد متشکل از 21 دستگاه مجری است. یعنی 21 دستگاه اجرایی در پیشبرد امر ترویج حجاب و عفاف قرار است نقش مؤثر ایفا کنند. هر کدام از دستگاه ها دارای وظایفی هستند. این وظایف در چارچوب قوانینی ای خاص انجام می شود که گاه نیازمند بازبینی هستند. مانند وزارت علوم، وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد. به طور مثال، قانون کمیته های انضباطی مصوب سال 1374 به نظر نیازمند بازبینی است تا بحث ترویج به نحو مؤثرتری به انجام برسد.
نهادینه سازی مطالبه گری و آرمان خواهی دانشجویان در زمینه حجاب و عفاف نیاز به بسته آموزشی و فرهنگی جامع دارد که شامل تمام عوامل مؤثر در این فرایند می شود.
ساعد نیوز: حضرت آقا درباره دانشجو فرموده اند که "قشر دانشجو یک قشر ویژه و ممتاز است و این قشر ممتاز دارای فرائضی است و اولین فریضه اش هم آرمان خواهی است". از آنجایی که حجاب و عفاف یکی از آرمان های انقلاب اسلامی است، تا چه اندازه درباره این بُعد از فرایض دانشجویی به تعبیر رهبری در دانشگاه ها کار شده است؟
مطهره عابدینی: اگر عفاف را یک حالت درونی در نظر بگیریم که بروز بیرونی اش حجاب است، باید بگوئیم که تقویت این حس عفاف درونی در فردی که قرار است در 18 یا 19 سالگی وارد دانشگاه شود، مستلزم کار بر روی برخی مؤلفه های مهم پیشران است. اگر این کار را کردیم طبیعتاً این بحث مطالبه گری و آرمان خواهی در حوزه عفاف در دانشجویان تحقق پیدا می کند. نقش خانواده در اینجا اساسی است. فرد باید به آگاهی دست یابد و جایگاه اجتماعی و فردی زن در اسلام را درک کند. وقتی این بحث های مقدماتی و نقش خانواده به درستی ایفا شد، ما در دانشگاه می توانیم این حس درونی عفاف را تقویت کنیم. ارتقاء سطح آگاهی بسیار مهم است. به طور کلی، ارتباطات اجتماعی و فردی باید به نوعی تنظیم شود که این حس، در فرد بیدار شود. اگر ما یک پکیجی در این زمینه داشته باشیم که برای سال های قبل از به بلوغ رسیدن فرد برنامه داشته باشد، این بسته آموزشی و فرهنگی می تواند زمینه را برای کاشتن تخم این آرمان خواهی در زمینه عفاف و حجاب در وجود دانشجو در دانشگاه مهیا کند.
مسأله حجاب و عفاف یک مسأله پیچیده و متکثر الابعاد است و چنین مسأله ای طبیعتاً راه حل ساده ندارد/ رویکرد تبیینی و تفکری به مسأله حجاب و عفاف مؤثرتر از رویکرد امری است.
ساعد نیوز: یکی از ابعاد مهم جنگ نرم بحث متزلزل شدن حجاب و عفاف در جامعه است. مقام معظم رهبری بسیار بر روی این موضوع تأکید دارند. آیا نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه ها طرح خاصی برای پیگیری این موضوع دارد؟
مطهره عابدینی: مسأله حجاب و عفاف مسأله ای پیچیده است. مسائل پیچیده، راه حل ساده ندارند. ما باید ابتدا مسأله را دقیق بفهمیم بعد برای حل مسأله یک مسئول پیدا کنیم. لازم است به این مسأله نگاهی نظام واره داشته باشیم. این فهم باید مسبوق به لحاظ ارزش ها و معیارهایی باشد که مبنای این مسأله را تشکیل می دهد. این مسأله با مسائل بسیاری رابطه ای تنگاتنگ دارد که دقت در این سلسله روابط پیچیده و مهم می تواند کمک حال ما در حل درست مسأله باشد. به طور مثال، نسبت عفاف و حجاب با هنر یا مسأله تسهیل ازدواج. اینها هر کدام تأثیری مفهومی بر روی حجاب دارد. نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها بر روی این موضوعات کار می کند. ما برنامه ازدواج دانشجویی را پیگیری می کنیم. ستاد ملی ازدواج دانشگاهیان را با همکاری شورای عالی انقلاب فرهنگی تأسیس کرده ایم. بحث اسلامی سازی دانشگاه ها، نقش مهمی در پیشبرد این مسأله دارد. از همه مهمتر ارتباط با خانواده های دانشجویان است. هر اندازه این ارتباط نزدیک تر باشد، می توانیم امید داشته باشیم که در زمینه عفاف و حجاب در وزارتین و دانشگاه آزاد به صورت مؤثرتری پیگیری خواهد شد. کارگاه هایی برای مهارت آموزی برای دانشجویان تشکیل داده ایم. به طور کلی، ما بر این باور هستیم که مسأله حجاب و عفاف باید با روش تبیینی و تفکری پیگیری شود نه با شیوه امری. وقتی شما آگاهی و شناخت دانشجو و دانشگاهی را نسبت به اهمیت عفاف و حجاب بالا بردید می توانید انتظار تغییر را داشته باشید.
اگر امر به معروف را به عنوان امر به تمام خوبی ها درک کنیم، امر به حجاب و عفاف به بهترین وجه عملی می شود/ نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری هدفی جز اجرا شدن مُرّ قانون ندارد و طبیعتاً برای اجرای قانون همفزائی و همکاری تمام دستگاه ها مورد نیاز است/ تبعیضی درباره اجرای قوانین عفاف و حجاب در مورد اساتید و دانشجویان وجود ندارد.
ساعد نیوز: در زمینه امر به معروف و نهی از منکر به عنوان یک فریضه دینی که مورد تأکید رهبری در تمامی زمینه هاست، چه تدابیری در زمینه امر به حجاب و عفاف در دانشگاه ها و نیز درباره اساتید اندیشیده اید؟
مطهره عابدینی: قاعدتاً اگر ما امر به معروف را به عنوان امر به تمامی خوبی ها درک کنیم همه از آن استقبال می کنند. متأسفانه امر به معروف و نهی از منکر در جامعه ما به این دلیل مهجور است که بسیاری آن را به عنوان اجبار درک می کنند. همین مسأله باعث شده است که در نگاه عمومی وجهه ای منفی داشته باشد. در حالی که ما امر به معروف را باید به عنوان امر به تمام خوبی ها درک کنیم. این که امر به معروف یک خیر عمومی را در پی دارد. نکته مهم در خصوص نهاد نمایندگی رهبری در دانشگاه ها این است که نهاد در اینجا تنها نهاد تصمیم گیر و مؤثر نیست. ما در بسیاری از جلسات و کمیته ها و حلقه های تصمیم گیر فقط یک رأی داریم. طبیعتاً اگر بخواهیم شاهد عملی مؤثرتر در زمینه امر به حجاب و عفاف باشیم باید همفزائی در این زمینه وجود داشته باشد. البته درباره تمام دانشگاه ها هم نمی شود به صورت کلی نظر دارد. در برخی فضای ترویجی قویتر است و در برخی ضعیف. نکته مهم این است که باید محیطی فراهم شود برای اقناع جهت بهبود شرایط و ترویج مؤثرتر و ارتقای سطح عفاف و حجاب در دانشگاه ها. نهاد در انجام وظایفش بر فرامین و فرایض دینی تأکید دارد و قوانینی هم برای اجرای این فرامین و فرایض وجود دارد. اگر خلاف این قوانین کاری صورت میگیرد طبیعتاً یک تخلف اداری است. ما برای دانشجویان، کمیته انضباطی را داریم و برای اساتید هم، در فرایند جذب و ارتقاء دارای رأی و نظر هستیم. هیچ کس دارای مصونیت نیست و هدف نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها درباره حجاب و عفاف عمل به مُرّ قانون است. نهاد دارای یک رأی است و طبیعتاً اجرای کامل قانون، مستلزم همفزائی و همکاری تمام دستگاه های ذیربط است. اگر قانون درباره همه و در همه جا به صورت یکسان اجرا شود، ما به تمام اهدافمان می رسیم. طبیعتاً همان طور که گفتم، درباره تمام دانشگاه ها هم به صورت یکسان نمی توانیم نظر بدهیم در برخی جاها بیشتر و در برخی جاها به قانون کمتر عمل می شود.
دکتر زهرا شیخی : تزریق واکسن ایرانی نشان داد که رهبری نه تنها در حرف بلکه در عمل هم دانشمندان ایرانی را قبول دارند
