نحوه شستشو و مراقبت از ریشه های فرش

یکی از فاکتورهای موثر در دوام فرش، مراقبت از ریشه های فرش است؛ چرا که اگر ریشه های فرش آسیب ببینند، باعث آسیب به سایر قسمتهای فرش می شوند. تفاوتی ندارد فرش شما چند شانه است فرش 700 شانه یا فرش 1000 شانه، اگر به درستی از ریشه های فرش مراقبت نکنید فرش شما آسیب می بیند.در تمیز و نگهداری ریشه های فرش بایستی بسیار تلاش کرد زیرا در صورت پوسیدگی و از بین رفتن ریشه های فرش احتمال آسیب دیدن بدنه اصلی فرش نیز به وجود می آید. هنگام جارو کردن و نیز شست و شوی فرشتان بسیار دقت نمایید تا در حین تمیز کردن ریشه های فرش، آسیبی به آن وارد نکنید.
همانطور که میدانید یکی از دشوارترین مراحل مراقبت از فرش، همین مسئله مراقبت از ریشه های فرش است چرا که ریشه های فرش به دلیل ظرافت و سفید بودن بیشتر در معرض آلودگی و کثیفی قرار می گیرند و ریشه های فرش با چند بار پا خوردن، کثیف و نامرتب می شوند.در این مقاله ما قصد داریم انواع راهکارهای مناسب برای مراقبت از ریشه فرش را برای شما شرح دهیم. شما می توانید با مطالعه این مقاله و عمل به راهکارها از ریشه های فرش محافظت کنید.

ریشه فرش چیست؟

فرش از قسمت های مختلفی تشکیل شده است ، ریشه فرش از مهمترین اجزای فرش محسوب می شود. پیش از ارائه اطلاعات در مورد محافظت از ریشه فرش بهتر است که به ارائه اطلاعات مختصر در مورد ریشه فرش بپردازیم. انتهایی ترین قسمت فرش ریشه فرش است که به شکل نخ های سفید و یا کمی کرم رنگ می باشد. شکل های گوناگونی از ریشه فرش وجود دارد که می توانیم به ریشه های ساده ، ریشه های گره دار ، ریشه های توری و زنجیری اشاره کنیم. فرقی نمی کند که ریشه از چه نوعی باشد ، در هر صورت محافظت از آن ضروری است.

دلایل محافظت از ریشه فرش

• جلوگیری از پوسیدگی ریشه ها و افزایش عمر فرش
• جلوگیری از آسیب رسیدن به سایر قسمت های فرش
• کمتر کثیف شدن فرش
• پیشگیری از خرابی و کنده شدن ریشه های فرش
• جلوگیری از کاهش قیمت فرش به دلیل خراب شدن ریشه ها
• حفظ حالت اولیه و منظم بودن ریشه ها

شست و شوی خانگی ریشه فرش

معمولا اولین راه حلی که پس از کثیف شدن ریشه فرش به ذهن همه می رسد؛ شستن آن در منزل است. اما مهم است که با روش صحیح آن آشنا شویم؛ چرا که گاهی اوقات با وجود صرف وقت و انرژی فراوان، پس از شستن متوجه می شویم که ریشه فرش زرد شده است. از جمله دلایل زرد شدن ریشه فرش، شستن آن بدون توجه به اصول صحیح این کار و جنس، الیاف و رنگ فرش است. همچنین استفاده از آب داغ و مواد شوینده شیمیایی و نامناسب از دیگر دلایل این اتفاق است.

برای شستن صحیح فرش، ابتدا ریشه ها را صاف و مرتب کنید. می توانید شامپو فرش و آب گرم را باهم مخلوط کنید و با دستمال یا فرچه به ریشه های فرش بکشید. برخی از مایع سفید کننده (وایتکس) نیز برای سفیدی ریشه فرش استفاده می کنند.دقت کنید که بعد از اتمام عملیات حتما پنجره ها را باز کنید تا ریشه ها سریع تر خشک شوند. در قدیم از سرکه سفید برای اینکار استفاده می کردند؛ این روش همچنان برای فرش های دستباف جوابگو است و پیشنهاد میشود که برای ریشه فرش ماشینی به کار نرود.

راهکارهایی برای مراقبت از ریشه های فرش

تمیز کردن ریشه فرش کار دشواری می باشد و برای جلوگیری از کثیف شدن آن ، باید به طوردائم در حال تمیز کردن و مرتب کردن ریشه ها باشید.برای تمیز نگه داشتن ریشه های فرش چند راهکار متفاوت وجود دارد که در این بخش به تعدادی از این روش ها اشاره میکنیم، تا با انتخاب و خواسته خود ، یکی از روشها را برای جلوگیری از آسیب رسیدن به ریشه های فرشتان انتخاب کنید.

1- استفاده از کاور ریشه فرش

بهترین روش معرفی شده در نگهداری ریشه فرش، استفاده از کاور برای کاور نمودن ریشه فرش است. جنس کاورها مختلف است . بهترین جنس کاور ها نوع توری آن می باشد . تبادل هوا در کاور توری از پوسیدگی ریشه جلوگیری می کند.در این کاور از هیچ نو چسبی استفاده نشده است و فقط انتهای بیرونی آن را باید با نوار چسب بست.این کاور با نگه داشتن ریشه های فرش در داخل خود ، از ورود کثیفی و خراب شدن ریشه ها جلوگیری می کنند و حتی در اثر رفت و آمد آسیب نمی بیند.

البته باید توجه داشت در کنار تمام مزایای این کاورها ، باید هر چندماه یکبار باید آن را تعویض نمود . هنگام خرید در انتخاب جنس کاور دقت نمایید چون برخی از کاور ها از جنس نامرغوب تهیه می شوند و خود باعث آسیب و پوسیدگی ریشه های فرش می شود.این کاور ها را می توان از قالیشویی ها و مراکز تهیه پلاستیک تهیه نمود.

مزایای کاور ریشه فرش چیست؟

• کاورها روی لبه فرش محکم می شود از کثیف شدن ریشه ها جلوگیری می کند.
• کاور ریشه فرش موجب منظم شدن ریشه های فرش می شود.
• با استفاده از کاور ریشه فرش ، عمر ریشه فرش شما زیاد خواهد شد و دیگر نیازی به ترمیم فرش نخواهید داشت.
• کاور ریشه فرش دارای قیمت مناسبی است و از تمام فروشگاه های مرتبط و قالیشویی ها می توانید آن را تهیه کنید.

2- گره زدن ریشه ها

اولین کاری که باید بعد از خرید فرش باید انجام دهید ، گره زدن ریشه ها برای محافظت از آنها است . این کار از خراب و وا رفتن ریشه فرش جلو گیری میکند. روشهای مختلفی برای گره زدن ریشه های فرش وجود دارد که عبارت است از :

• گره زنجیره ای
• دو گره
• گره نخودی

گره زنجیره ای

هنگامی که ریشه فرش بلند باشد ، می توان از این نوع گره استفاده نمود .گره های زنجیره ای غالباً به منظور زیبایی زده می شود . جهت انجام گره زنجیره ای باید نخست در انتهای ریشه ها گره نخودی و یا حتی دو گره ایجاد شود سپس امتداد ریشه های هموار را نیز به فاصله ای در حد 2 سانتی متر از گره نخودی، مجدداً با هم گره ای معمولی زد، دوباره امتداد ریشه ها را از محل قبلی و با فاصله ای 2 سانتی متری با ریشه های همجوار گره زد. در انتها تمامی ریشه های فرش به صورت زنجیره ای تغییر شکل می دهند.

دوگره

برای ایجاد دوگره باید تمام ریشه های فرش را به دسته های 2 الی 5 تایی تقسیم کرد، در دوگره یک دسته از این ریشه ها را با دست چپ نگه داشته و سپس با دست راست نخی شبیه به نخ پود را توسط شصت سبابه می گیرند و سپس آن دسته نخ را دو مرتبه به دور اگشت میانه، سبابه و شصت می چرخانند، اولین دسته 2 یا 5 تایی از ریشه ها را از میان آن به بیرون می آورند و مابقی نخ را با دست دیگر (دست راست) هدایت می کنند و به این گونه گره ای که تشکیل می شود، روی اولین دسته ریشه هاقرار می گیرد.

این گره (دو گره) دقیقا به انتهای ریشه ها هدایت می شود و باعث مستحکم شدن گلیم بافی و یا بافت فرش می شود. این عمل را به ترتیب روی دسته های دوم، سوم، چهارم و پنجم از ریشه های فرش تا به آخر انجام دهید.

این روش اغلب در فرش های نو که ریشه های بلند و سالمی دارند انجام می شود . چرا که در صورتی که فرش به خاطر کهنه و قدیمی بودن چله های آن پوسیده و کوتاه شده باشد دیگر نمی توان این روش را به کار برد و باید برای ایجاد دوگره از نخ و سوزن استفاده شود.

گره نخودی

جهت درست کردن گره به صورت گره نخودی می بایست طول ریشه ها به اندازه لازم بلند باشد. برای زدن این نوع گره، ریشه ها را باید در دسته های 2 تا 5 تایی گرفته و به صورت معمولی دور هم بپیچانید و گره بزنید . اگر فرش قدیمی باشد و یا ریشه های آن کوتاه باشد، باید ابتدا ریشه های آن را اضافه نموده و بلندتر کنید . سپس به صورت روش ذکر شده، گره نخودی را درست کنید.

3- استفاده از لفاف دوزی

یکی از بهترین روشهای قدیمی برای نگهداری ریشه های فرش ،لفاف دوزی می باشد . در این روش نوع پارچه به کار رفته شده از جنس متقال و یا برزنت می باشد هم چنین در مواردی از جاجیم های ماشین بافت نیز برای لفاف دوزی ریشه های فرش استفاده می کنند.در لفاف دوزی ریشه های فرش را باید تازده و داخل پارچه مربوطه قرار دهید. سپس هر دو طرف پارچه را به ابتدای بافت وصل کنید. جریان داشتن هوا در پارچه های مورد استفاده در لفاف دوزی ، از وارد شدن بعضی آسیب های شیمیایی و فیزیکی به ریشه های فرش جلوگیری می کند . زیرا جنس این پارچه ها نخی مشبکی می باشند.

برای محافظت از ریشه فرش از چسب پهن استفاده نکنید

امروزه برخی از خانواده های ایرانی برای محافظت از ریشه ها در برابر آلودگی و پوسیدگی ، از چسب پهن استفاده می کنند که روشی غلط می باشد . چسب پهن هر چند ظاهرا فرش را از آلودگی ها محافظت می کند ، اما استفاده از آن مشکلاتی را بوجود می آورد که دیگر ریشه فرش شما مانند روزهای اول نخواهد بود.دلایلی وجود دارد که نباید از چسب پهن برای محافظت از ریشه ها استفاده کرد که به مهمترین آنها اشاره می کنیم :

• هنگام تعویض چسب پهن ، احتمال این که ریشه فرش کنده شود بسیار زیاد است.
• در اغلب اوقات اثرات چسب پهن بر روی ریشه می ماند و حتی با شستشو توسط قالیشویی از بین نمی رود .
• چسب پهن به مرور زمان در اثر رفت و آمد ، قدرت چسبندگی خود را از دست می دهد و باید به صورت مرتب تعویض شود.
• استفاده طولانی مدت از چسب پهن ،بدلیل مواد شیمیایی به کار رفته در ساخت آن، سبب آسیب دیدن ریشه فرش می شود و ضرر مالی به همراه خواهد داشت .

سفید کردن ریشه فرش

بعد از شست و شوی فرش به دلیل رعایت نکردن بعضی نکات ریشه های فرش زرد و کثیف می شوند. بعد از شست و شو فرش برای رفع زردی ریشه ها کافی است مقداری آب گرم و شامپو فرش را مخلوط کرده و به وسیله ی یک دستمال آغشته به مخلوط شامپو فرش ، به قدری سر تا سر ریشه های فرش را دستمال بکشیم تا ریشه ها سفید و براق شوند. پس از سفید کردن ریشه ها باید در و پنجره ها را باز کنید تا هوای آزاد باعث خشک شدن سریع ریشه ها شود .

نحوه محافظت از فرش در برابر نور آفتاب