تابش مستقیم نور خورشید به روی فرش یکی از عوامل بسیار مهم و خطرناک برای رنگ فرش به شمار می آید و در صورت استمرار در تابش آن، بر روی جنس فرش نیز تاثیر مخرب خواهد گذاشت. در ابتدا باید در نظر داشت که پنجره ها، اصلی ترین دریچه ورود نور خورشید به داخل خانه محسوب می گردند و از طرفی با تابش مستقیم و مستمر بر روی تار و پود فرش، موجب تخریب رنگ آن شده و پس از مدتی فرش به اصطلاح؛ دیگر رنگ و رویی نخواهد داشت.
چرا و چگونه آفتاب به فرش آسیب می رساند؟
دلایل مختلفی برای آسیب رساندن خورشید به فرش وجود دارد، به ویژه هنگامی که آفتاب باعث از بین بردن رنگ فرش می شود. در ابتدا، به درک دو نوع اشعه ماورا بنفش و چگونگی تأثیر آن ها بر پارچه می پردازیم.پرتو های UV-A بیشترین طول موج را دارند و به تدریج به فرش آسیب می زنند. این اشعه ها در پوست و الیاف فرش عمیق تر نفوذ می کنند. آن ها می توانند از طریق شیشه پنجره به الیاف فرش شما نفوذ کنند و به آن آسیب بزنند.
پرتو های UV-B دارای طول موج کوتاه تری هستند و باعث آسیب حادتر می شوند. این اشعه ها باعث آفتاب سوختگی می شوند و می توانند پارچه ها را بسوزانند و سفید کنند، با این حال، اشعه UV-B نمی تواند از شیشه پنجره نفوذ کند بنابراین آن ها فقط بر روی فرش های خارج از منزل که مستقیماً در معرض آفتاب قرار دارند تأثیر می گذارند.پارچه دارای مقدار اندکی آب است که قابل لمس نیست. اشعه UV آب موجود در الیاف فرش را به پراکسید هیدروژن تبدیل می کند که باعث محو شدن رنگ می شود. اشعه UV-A همچنین می تواند باعث زرد شدن پارچه های سفید شود.اشعه ماورا بنفش فقط محصول خورشید نیست بلکه آن ها از نورهای فلورسنت هم تولید می شوند. پرهیز از این نوع نورپردازی داخلی روش دیگری برای جلوگیری از آسیب دیدگی فرش ها است.
تأثیر نور خورشید بر فرش ماشینی
فرش های ماشینی یکی از انواع فرش ها هستند که در طرح و جنس های مختلفی با استفاده دستگاه های مخصوصی تولید می شوند. تأثیر نور خورشید بر فرش های ماشینی نسبت به فرش های دستباف کمتر است. همچنین این فرش ها نسبت به فرش های دستباف از حساسیت کمتری برخوردار است. نور خورشید با تأثیر بر بافت و تاروپود فرش های ماشینی باعث سست شدن بافت و کم رنگ شدن آن نیز می شود. فرش هایی با رنگ های تیره بیشتر از فرش های دیگر در معرض رنگ پریدگی قرار دارند. امروزه بسیاری از فرش های ماشینی از نخ هایی تولید می شوند که در برابر نور خورشید مقاوم هستند و دچار تغییر رنگ یا پارگی نمی شوند. فرش هایی که از نخ اکریلیک تهیه می شوند در برابر نور خورشید مقاوم هستند. نخ های اکریلیک از جنس الیاف مصنوعی هستند که از مقاومت بالایی برخوردار هستند. در واقع میزان رنگ پذیری فرش های اکریلیک به قدری است که در برابر نور خورشید دچار رنگ پریدگی نمی شوند. با این وجود فرش هایی از جنس پلی استر، پلی پروپیلن و غیر اکریلیک در برابر نور خورشید مقاومت کمی دارند و به راحتی دچار تغییر رنگ و سوختگی می شوند.
تأثیر نور خورشید بر فرش های دستباف
فرش های دستباف مانند فرش های ماشینی در اثر تابش مستقیم و غیرمستقیم نور خورشید دچار آسیب در بافت و رنگ می شود. جنس الیاف و رنگ نخ در فرش های دستباف به گونه ای است که نسبت به فرش های ماشینی از حساسیت بیشتری برخوردار است و در اثر برخورد با نور خورشید بیشتر دچار آسیب می شوند. در واقع نخ هایی که برای ساخت فرش های دستباف استفاده می شوند از پشم، پنبه و ابریشم است که بعد از مدتی در اثر برخورد مستقیم نور خورشید پاره و سست می شوند. همچنین برای رنگ کردن نخ ها در فرش های دستباف از رنگ های طبیعی استفاده می کنند که در اثر برخورد با نور خورشید به راحتی دچار تغییر رنگ یا رنگ پریدگی می شوند. تابلو فرش ها، فرش های موزه ای و فرش هایی با قدمت بالا مانند فرش های دستباف در اثر برخورد با نور خورشید دچار آفتاب سوختگی و آسیب می شوند. بر همین اساس بهتر است از این فرش ها در محیط هایی که نور خورشید به صورت کم و ناچیز وجود دارد استفاده کرد تا دچار آسیب نشوند.
راه حل جلوگیری از آسیب آفتاب به فرش
برای یادگیری روش های موثر برای حفظ سلامت فرش، نکاتی که در ادامه این بخش عنوان شده را با دقت و صحیح اجرا کنید.
1. از چراغ ال ای دی استفاده کنید
آسیب الیاف فرش از طریق آفتاب، پدیده ای است که قابل پیشگیری است. همانطور که گفته شد، برای جلوگیری از آسیب فرش، از چراغ های فلورسنت استفاده نکنید. چراغ های LED یک جایگزین طولانی مدت برای فلورسانت است و از نظر انرژی نیز کم مصرف هستند.
2. پنجره های قدیمی را تعویض کنید
تعویض پنجره ها می تواند از آسیب به فرش جلوگیری کنند. پنجره های قدیمی فرش را در برابر اشعه ماورا بنفش محافظت نمی کنند. پنجره های جایگزین انواع مختلفی دارند که می توان از بین آن ها انتخاب کرد. برخی از آن ها با شیشه دوجداره کم گسیل ساخته می شوند و با کاهش میزان اشعه ماورا بنفش از کمرنگ شدن فرش جلوگیری می کنند.
3. از پرده ضخیم استفاده کنید
روش دیگر برای جلوگیری از آسیب فرش ها این است که در معرض آفتاب قرار نگیرند. می توانید از مات کننده ی شیشه استفاده کنید. برخی از پرده ها را می توان با استفاده از آستر ضخیم تر کرد تا آفتاب به درون خانه نفوذ نکند. استفاده از پرده ضخیم، نور مستقیم خورشید را به حداقل می رساند.
4. از مخلوط آب نمک استفاده کنید
آب نمک روی فرش های شما نیز می تواند از محو شدن رنگ جلوگیری کند. نیازی نیست مقدار زیادی آب نمک به فرش بزنید، بلکه نمدار کردن فرش ها با آب آن کافی است. شما می توانید از آب گرم و مقدار کمی نمک استفاده کنید.فرش را با محلول نمکی کمی مرطوب کرده و بگذارید تا خشک شود. می توانید با پارچه نمدار روی فرش بزنید یا آن را اسپری کنید و پس از خشک شدن کامل، فرش را با جاروبرقی تمیز کنید تا نمک باقیمانده از بین برود.
5. استفاده از محافظ فلوروکربن
در هنگام تمیز کردن فرش شما می توانید از یک محافظ فلوروکربن استفاده کنید تا به زیبایی و سلامت فرش تان کمک کند. این ماده می تواند پس از تمیز کردن فرش استفاده شود و به محافظت از الیاف فرش در برابر اثرات مخرب اشعه UV کمک خواهد کرد. علاوه بر این، یک محافظ فلوروکربن با ایجاد سدی در برابر خاک و رطوبت به جلوگیری از لک شدن فرش کمک می کند.
6. از رو فرشی استفاده کنید
در مناطقی که تردد بیشتر است و یا فرش در معرض مستقیم نور آفتاب است، حتما از روفرشی استفاده کنید تا بتوانید آسیب فرش را به حداقل برسانید. این ها راهکارهایی هستند که ما معمولا انجام نمی دهیم اما باعث افزایش طول عمر فرش می شود.
7.جابجایی فرش
از دیگر راه های جلوگیری از آسیب دیدن فرش توسط نور خورشید، جابه جایی فرش در فواصل زمانی منظم است. در واقع با تغییر مکان فرش یا جابه جایی آن می توان از متمرکز شدن نور خورشید در یک محیط جلوگیری کرد و مانع از رنگ پریدگی و سست شدن بافت فرش شد.
8.خشک کردن فرش
قرار ندادن فرش ها پس از شستشو در برابر نور مستقیم خورشید، از دیگر راه هایی است که از تخریب فرش توسط نور خورشید جلوگیری می کند.
برای ترمیم خسارت های قبلی فرش چه راهکارهایی می توان انجام داد؟
اگر آسیب دیدگی فرش شما اتفاق افتاده و در حال حاضر راه حل های پیشگیری موثر نیستند پس به فکر چاره باشید، چاره ای مثل:
1. وصله فرش
یک متخصص حرفه ای می تواند فرش شما را وصله کند تا پارگی ها مشخص نباشند.
2. ترمیم رنگ
ترمیم رنگ زمانی امکان پذیر است که فرش الیاف خود را از دست نداده باشد. اگر الیاف فرش فرسوده باشد، دیگر توانایی رنگ گرفتن ندارد. متخصصان حرفه ای برای این کار وجود دارند که می توانید فرش خود را به آن ها بسپارید.
8 روش برای پاک کردن لکه چای از روی فرش
