نحوه پرداخت نفقه و بررسی دادخواست حقوقی آن
نفقه زوجه چیست؟
نفقه شامل همه چیزی که زوجه بتواند به واسطه آن ها امورات زندگی خود را گذران کند مانند خانه، وسایل خانه، لوازم آرایشی، لباس، کفش، خورد و خوراک و هزینه های درمانی و پزشکی و …
براساس ماده ۱۱۰۶، زوجه زمانی که در عقد دائم زوج خود باشد، می تواند نفقه دریافت کند.
براساس ماده ۱۱۰۷، قانون مدنی، نفقه شامل همه نیازهای متعارف زندگی که متناسب با وضعیت زندگی باید داشته باشد تا بتواند گذران زندگی کند و عبارت است از خورد و خوراک، هزینه های درمانی و بهداشتی، لباس، کفش، خانه و هر گونه اسباب و اثاثی که برای زندگی یا برای رفع کمبود در زندگی لازم و ضروری باشد.
نحوه محاسبه میزان نفقه زن
برای محاسبه نفقه زن می توان به وضع مالی و شئونات زندگی زوجین و وضع مالی شهروندان استناد کرد و در صورتی که زوجین نحوه محاسبه را قبول نکنند، نظر یک کارشناس در این مورد می تواند ملاک قرار گیرد.
نحوه پرداخت نفقه
پرداخت نفقه با زندگی زناشویی شروع می شود. بنابراین در عقد دائم یا موقت نیز زوج موظف به پرداخت نفقه است. تمکین زن نسبت به شوهر موجب پرداخت نفقه می شود.
تمکین به معنای لذت بردن شوهر در امور جنسی است مگر این که زوجه بیماری خاصی داشته یا عذر شرعی نسبت به انجام این چنین کاری داشته باشد.
البته تمکین در معنا و مفهوم عام به معنی فرمانبرداری زن از شوهر، خوش رفتاری و خوش اخلاقی نسبت به شوهر و اقامت در منزل شوهر است. در صورتی که زنی از شوهر خود تمکین نکند، به او ناشزه می گویند.
براساس ماده ۱۱۰۸ قانون مدنی اگر زن از شوهر خود تمکین نکند، مستحق دریافت نفقه نخواهد بود.
دریافت نفقه در زمان ترک منزل توسط زوجه
شوهر موظف است که در حد توان مالی خود، منزلی مناسب را برای زوجه فراهم نماید. در صورتی که اقامت زن در منزل شوهر موجب آزاررساندن به او چه به لحاظ جسمی یا روحی یا شرافتی باشد می تواند منزل را ترک کند و حتی در زمان ترک منزل در این ایام نیز نفقه دریافت خواهد کرد.
براساس ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی، زوجه باید در منزلی که شوهر برای او تعیین می کند زندگی کند مگر این که تعیین منزل به اختیار زن بوده باشد.
براساس قانون مدنی ۱۱۵ قانون مدنی، در صورتی که زنی به واسطه زندگی در منزل شوهر بترسد که به او ضرر جانی یا مالی یا شرافتی وارد شود می تواند منزل دیگری را اختیار کند و دادگاه نیز نمی تواند زن را به بازگشت به منزل شوهر مجبور کند، و تا زمان بازگشت به منزل شوهر، زوج باید نفقه او را پرداخت کند.
ضمانت اجرایی برای عدم پرداخت نفقه
در صورتی که شوهری نسبت به پرداخت نفقه به زن خود کوتاهی کند در این صورت زن می تواند علیه او شکایت کرده و حتی می تواند علیه او دادخواست حقوقی تسلیم کند.
شکایت کیفری
زوجه می تواند در یک برگ نسبت به شوهر خود شکایت نامه ای را تنظیم کند و دادگاه نیز شوهر را محکوم کرده و او باید نفقه زن را بدهد.عدم پرداخت نفقه باعث می شود تا زوج به زندان محکوم شود. نکته مهم این که نفقه گذشته را می توان با دادخواستی و نفقه زمان حال را نیز می توان از طریق کیفری مطالبه کرد.
براساس ماده ۶۴۲ اگر شخصی علی رغم استطاعت مالی نفقه زن و فرزندان خود را واریز نکند، دادگاه او را به حبس ۳ ماه و یک روز تا پنج ماه محکوم می کند.
جرم مستمر
جرم مستمر به جرمی گفته می شود که به تعداد دفعات می تواند از طریق شکایت کیفری مورد رسیدگی قرار گیرد. عدم پرداخت نفقه نیز جزء این مقوله بوده و می توان شوهر را بخاطر عدم پرداخت نفقه محکوم کرد و عدم پرداخت جزء جرم مستمر است. به طور مثال در صورتی که شوهر نفقه تیرماه را پرداخت کرده ولی از نفقه مرداد اجتناب می کند، در این صورت زن می تواند دوباره علیه او شکایت کرده و او را به عدم واریز مرداد ماه محکوم کند. عدم واریز نفقه، یک جرم مستمر محسوب می شود و در صورتی که شاکی رضایت دهد، پرونده بسته خواهد شد.
دادخواست حقوقی برای مطالبه نفقه
زوجه می تواند با ارائه دادخواست خود به دادگاه، نفقه ماه ها و سال های گذشته خود را از شوهر خود مطالبه کرده و در نهایت آن ها را دریافت کند.
چگونگی ارائه دادخواست حقوقی برای دریافت نفقه
زوجه می تواند دو برگ دادخواست را خریداری کند و سپس دادخواست خود را در آن ها قید کند. زوجه باید تمبری را باطل کرده و سپس آن را به دادگاه تقدیم کند، واریز نفقه یک دعوی مالی است. حتی زوجه می تواند از شوهر خود هزینه دادرسی خود را نیز مطالبه کند. اگر زوج نخواهد یا نتواند نفقه را پرداخت کند، یا حتی اگر در شرایط اجبار نیز باز هم نتواند نفقه زن و فرزندان خود را پرداخت کند، در این صورت زن می تواند درخواست طلاق خود را به دادگاه تسلیم کند.
ناتوانی در واریز هزینه تمبر
در صورتی که زوجه ای نسبت به پرداخت هزینه تمبر ناتوان باشد، می تواند همزمان با ارائه دادخواست برای مطالبه نفقه، شهودی را نسبت به عدم پرداخت هزینه ابطال تمبر را نیز معرفی کند، اگر موقعیت او به اثبات برسد، حتی می تواند هزینه دادرسی نیز واریز نکند و نسبت به آن نیز معاف باشد.
پرداخت نفقه در مدت زمان عقد و قبل از ازدواج
زوجه تا زمانی که به خانه شوهر وارد نشده است نمی تواند نفقه ای را دریافت کند ولی در صورتی که زوجه نسبت به شروع زندگی آمادگی خود را اعلام کند ولی شوهر از شروع زندگی اجتناب کند باید نفقه زوجه را پرداخت کند. زوجه موظف است که آمادگی خود را به اثبات برساند بدین معنی که به نزدیک ترین مجتمع قضایی مراجعه کند و سه برگ اظهار نامه را دریافت ،تکمیل و به دادگاه تسلیم نماید یا این که توسط چند نفر استشهادی را آماده کرده و به دادگاه تحویل دهد.
تمکین زوجه از شوهر و شرط پرداخت مهریه
هنگامی که زوجه زندگی مشترک خود را با زوج شروع می کند از همان زمان زوج باید به زوجه نفقه پرداخت کند. البته زوجه می تواند پرداخت مهریه را برای شروع زندگی به عنوان شرطی قرار دهد.
براساس ماده ۱۰۵۸ تا زمانی که زوجه مهریه خود را دریافت نکرده می تواند از وظایف خود در قبال شوهر امتناع کند البته به شرطی که مهر بر زمان حال او باشد و امتناع زوجه نسبت به زوج باعث عدم دریافت نفقه نخواهد شد.
طلاق و نحوه پرداخت نفقه به زوجه
زوج باید در زمان طلاق رجعی که مدت ۳ ماه و ۱۰ روز است باید به زوجه خود نفقه بپردازد. درصورتی که زوجه از زوج خود تمکین کند نفقه به او تعلق خواهد گرفت. فقط در طلاق بائن و با فسخ نکاح، زوجه نمی تواند نفقه ای را دریافت کند.
براساس ماده ۱۱۰۹ قانون مدنی، زوجه باید در طلاق رجعی نیز نفقه زوجه خود را واریز کند مگر این که زوجه نشوز بوده و از شوهر خود تمکین نکند، زوجه فقط در طلاق بائن و با فسخ نکاح حق دریافت نفقه را ندارد. باردار بودن زوجه باعث دریافت نفقه می شود و زوج باید تا زمان حمل، نفقه او را بپردازد.
پرداخت نفقه در زمان وفات
براساس اصلاحیه ماده قانونی مدنی ۱۳۸۱، در صورتی که شوهر فوت کند، کسانی که واریز نفقه را متقبل شده اند باید باید این کار را به انجام برسانند.
پرداخت نفقه با وجود صغیر بودن زوج
در صورتی که زوج صغیر باشد، پدر زوج باید نفقه زوجه را واریز کند، در صورتی که پدر زوج فوت کرده باشد، پرداخت نفقه به پدربزرگ محول می شود. اگر زوج ولی خاصی نداشته باشد، باید ولی خاصی برای او مشخص شده باشد، ولی خاص باید نفقه زوجه را پرداخت کند و در صورتی که ولی خاصی مشخص نباشد، دادگاه قیمی را مشخص کند که قیم مشخص شده باید نفقه زوجه را واریز کند.
نحوه واریز نفقه به زوجه با وجود مجنون بودن زوج
این مورد نیز مانند مورد قبلی بوده و اگر زوجه ای ولی خاص نداشته باشد، دادگاه برای وی قیمی را مشخص می کند تا نفقه او را پرداخت کند. مجنون بودن و کوچک بودن زوج باعث می شود تا دادگاه وارد عمل شده و قیمی را تعیین کند.
مفقودالاثر بودن زوج و نحوه پرداخت نفقه
زوجه می تواند به دادگاه مراجعه کند و مفقود الاثر بودن زوج خود را به دادگاه بیان نماید تا دادگاه از اموال زوج، نفقه او را تعیین و پرداخت کند.
واریز نفقه در زمان عقد موقت (صیغه)
عقد موقت باعث پرداخت نفقه به زوجه نمی شود مگر این که هنگام عقد پرداخت نفقه نیز جزء توافقات طرفین بوده باشد.
براساس ماده ۱۱۱۳ قانون مدنی، در عقد موقت زوج باید به زوجه خود نفقه واریز کند، واریز نفقه باید هنگام شرط عقد بین زوجین مشخص شده باشد.
