هامونیکا (Harmonica) که به نام سازدهنی معمولا شناخته می شود ؛یکی از زیباترین سازهایی است که شنیدن و البته نواختن آن حسی فوق العاده را در نوازنده و شنونده بر می انگیزد. در این نوشته سعی شده است تا بصورت کاربردی نکات اصلی برای آموزش و شروع نواختن با سازدهنی آورده شود. آموزش سازدهنی تجربه ای لذت بخش است. راحتی حمل این ساز باعث شده تا علاوه بر دلنشین بودن مزیتی فوق العاده نیز داشته باشد به گونه ای که می توان ساز را همه جا همراه داشت. همین مزیت باعث شده تا برای افرادی که مشغله های مختلف کاری هم دارند فرصتی بوجود آورد که بتوانند هر جایی به تمرین بپردازند و محدودیت مکانی ( مانند سازی مثل پیانو ) ندارد از این روست که تمرین و یادگیری این ساز هم اندکی آسان تر گشته است.
این ساز همانطور که مشخص است از خانواده سازهایی است که به سازهای بادی مشهور هستند. در این سازها تولید صدا به وسیله عبور هوا صورت می گیرد. و همچنین این ساز زیر مجموعه سازهای زبانه آزاد است که عبور هوا با لرزشی که به زبانه ها می دهد صدای اصلی را بوجود می آورد.
با استفاده از جنس بدنه اصلی ، جنس تیغه و همچنین جنس زبانه می توان صداهای مختلفی و متنوعی ایجاد کرد که هر یک به نوبه خود می تواند بسیار متفاوت باشد مثلا اگر جنس تیغه چوبی باشد می توان صدایی لطیف ایجاد نمود. جنس زبانه ها نیز بسیار مهم است ، در سازهای مرغوب جنس زبانه نیز از آلیاژهای با کیفیت می باشد که این خود بسیار در جنس صدا موثر است.
تاریخچه استفاده از سازدهنی
بسیاری از تاریخ های این ساز به حدود ۱۱۰۰ سال قبل از میلاد مسیح آغاز می رسد. با شنگ، یک ساز چینی که دارای دسته ای از لوله های بامبو است که به یک لوله خمیده متصل شده، این ساز حاوی یک نی آزاد، نواری از فلز انعطاف پذیر است که وقتی نوازنده از سوراخ های شنگ دمیده می شود، بالا و پایین می چرخد و در نتیجه آهنگ های موسیقی ایجاد می شود. اما اکثر مورخان امروزی می گویند که پیشروی فوری هارمونیکا توسط پزشک و فیزیکدان هلندی کریستین گوتلیب کراتزنشتاین اختراع شد که در سال ۱۷۸۰ از نی آزاد برای ساختن دستگاهی برای تقریب گفتار انسان استفاده کرد تا مکانیک صدا را بهتر درک کند. او ابزار خود را که به اندازه یک پیانوی ایستاده بود، ماشین سخنگو نامید.
در طول قرن های بعدی، مخترعان بیشتری که به موسیقی فکر می کردند، اندازه دستگاه کراتزنشتاین را کاهش دادند و خلاقیت های مختلف خود را ترپودین یا هارمونیوم نامیدند. سازدهنی در دهه ۱۸۲۰ وارد شد و در سراسر اروپا و سپس ایالات متحده گسترش یافت. ساعت فروش آلمانی، ماتیاس هونر، شرکت همنام خود را در سال ۱۸۵۷ تأسیس کرد و بازار بزرگی در آمریکا پیدا کرد و این ساز را به مهاجران آلمانی که در سرتاسر جنوب می رفتند فروخت. این شرکت تا به امروز برند برتر سازدهنی باقی مانده است.
مهمترین نکاتی در هنگام خرید سازدهنی
فقط برای جمع بندی، در مورد ساز دیاتونیک، نت هایی از دست رفته است و افکت های زیادی وجود دارد که باید یاد بگیرید، در حالی که در ساز کروماتیک، تمام نت های آماده برای استفاده و همچنین تصادفات مربوطه را می بینید. فقط باید کلید کناری را برای اجرای آن ها فعال کنید. به عبارت دیگر، اگر ابتدا می خواهید نواختن ساز کروماتیک را یاد بگیرید، پس باید همه چیز را دوباره یاد بگیرید هنگام نواختن ساز دیاتونیک برای دنباله مخالف، شما فقط باید تطبیق دهید. علاوه بر این، برای نواختن ارگ کروماتیک به دانش بیشتری از تئوری موسیقی نیاز دارید. به همین دلیل، ما با صحبت در مورد ساز دیاتونیک شروع می کنیم. ساز دیاتونیک بر اساس تن به فروش می رسد به همین دلیل است که شما اغلب سازدهنی های حرفه ای را با جعبه های کوچک پر از ساز می بینید. اولین نکته مهم هنگام خرید سازدهنی، انتخاب سبک موسیقی ای است که قصد نواختن آن را دارید. چرا که هر یک از سازهای دهنی معرفی شده، مناسب استفاده در سبک موسیقی مخصوص به خود می باشد که حتما باید به آن توجه کنید.
- کیفیت ساخت: منظور از کیفیت ساخت، جنس بدنه و قطعات به کار رفته در ساخت ساز، طراحی مناسب و همچنین میزان استحکام ساز در برابر فشارهای مختلف و تغییرات آب و هوایی است.
- برند تولید کننده: مورد بعدی که باید برای خرید ساز به آن توجه کنید، کمپانی های تولید کننده سازدهنی است که در این بین می توان به شرکت هایی نظیر: سیدل، سوزوکی، هوهنر و غیره اشاره داشت.
- توان و مقاومت ساز: ممکن است برخی از سازها با ضربه ای آرام از ناحیه ی تیغه دچار شکستگی شوند لذا این امر باعث صرف هزینه و وقت می شود، بنابراین سازی با کیفیت مطلوب و مقاوم انتخاب و خریداری نمایید.
تعداد سوراخ های سازدهنی
تعداد سوراخ های تعبیه شده در ساز که شامل یک یا دو ردیف روی ساز می باشد. و توجه به این موضوع و دقت در مورد تعداد سوراخ های ساز دهنی مهم است، بنابراین کیفیت کار را هنگام خرید سازهای ۱۶ سوراخه کنترل نمایید، زیرا برخی از مدلهای ساز ممکن است کُندی کلید و یا تاب را به همراه داشته باشد. همچنین سازی که 12 سوراخ داشته باشد، سازی استاندارد است.
قدرت صدای ساز
یکی از قابلیت های مهم ساز، بلندی و عمق صدای آن است که می توانید در سطوح بالاتر تجربه و نوازندگی، این ویژگی را تشخیص دهید، همچنین لطیف بودن صدای ساز در هنگام اجرا کار شما را زیباتر نشان می دهد.
این مسئله مهم است که اگر برای دل خودتان می نوازید، توجه به این موضوع شاید اهمیت نداشته باشید اما اگر عضوی از یک گروه ارکست و موسیقی هستید، باید حتما به جنس صدا و قدرت خروجی که قرار است در هنگام اجرا و یا در ضبط استودیویی از سازتان بگیرید، دقت داشته باشید.
قیمت سازدهنی
تمامی موارد ذکر شده بالا کیفیت ساخت ساز، برند تولید کننده، قدرت صدای ساز و … می تواند بر قیمت سازدهنی تاثیر گذار باشد. لذا این شما هستید که باید با در نظر گرفتن سطح مبتدی و یا حرفه ای خود در نوازندگی، به سراغ خرید یک سازدهنی با کیفیت و با قیمتی مناسب یا گران بروید. همه نکات ذکر شده در این راهنما هنگام انتخاب سازدهنی مناسب اهمیت دارد و می تواند به شما در تهیه ساز مناسب کمک کند.
همه ی سازدهنی ها از کیفیت بالا و قیمت مناسبی برخوردار هستند. نکته پایانی در خصوص نوازندگان تازه کار است که حائز اهمیت می باشد. و این است که لازم نیست برای شروع آموزش به سراغ یک سازدهنی گران قیمت با کیفیت ممتاز بروند بلکه می توانند کار نواختن را با یک سازدهنی معمولی و قیمت مناسب نیز شروع کنند. چرا که سازدهنی ظریف است و نواختن صحیح و اصولی آن مستلزم داشتن مهارت و ظرافت های اجرایی است که فقط با گذشت زمان و به مدد تجربه حاصل می شود.
راهنمای نگهداری و تمیز کردن ساز دهنی
