گیربکس اتوماتیک برای اولین بار توسط کمپانی جنرال موتور طراحی و تولید شد. تاریخچه گیربکس اتومات به سال های 1937 بر می گردد در آن زمان خودرو سازان آمریکایی و زیر مجموعه ی جنرال موتور از گیربکس های اتوماتیک استفاده می کردند.ایراد اصلی این گیربکس ها این بود که عمر بسیار کوتاهی داشتند با وجود راحتی نسبی بیشتر به نسخه دستی مشتریان در آن زمان تریجح به استفاده گیربکس دستی می دادند.موضوع مورد بحث ما در این مقاله نگهداری از گیربکس اتوماتیک است و چند نکته بسیار حیاتی راجع به نگهداری گیربکس خودکار یا اتوماتیک در این مقاله ذکر می کنیم.
چرا گیربکس اتوماتیک نیاز به مراقبت دارد؟
با توجه به اینکه تجربه رانندگی با خودروهایی که از گیربکس اتوماتیک بهره می برند؛ بسیار راحت و لذت بخش است؛ اما به دلیل نحوه مکانیزم گیربکس اتوماتیک و حساس بودن آن ها به ضربه، فشار و … قطعا باید به بهترین شکل ممکن از آن ها نگهداری شود. در غیر این صورت این قطعه و یا قطعات مکمل آن دچار خرابی و مشکل شده و شما را متحمل هزینه های گزاف خواهند کرد. لازم است بگوییم که بسته به نوع خودرو و عمر آن، هزینه ی تعمیرات گیربکس متغیر و بالا است. حتی امکان دارد در صورت عدم مراقبت از گیربکس اتوماتیک، این قطعه به طور کلی از کار بیفتند و شما را برای خرید یک قطعات جدید مجبور کند. بنابراین لازم است با نکات نگهداری از گیربکس اتوماتیک آشنا شد تا از مشکلات احتمالی جلوگیری نمود.
طریقه نگهداری گیربکس اتوماتیک
تعویض روغن و فیلتر خودروی شما نقش مهمی در نگهداری گیربکس اتوماتیک دارد و می تواند عمر مفید گیربکس اتومات شما را افزایش دهد و از بروز مشکلات و هزینه های اضافی جلوگیری کند . لازم است تا برای نگهداری گیربکس اتوماتیک ، هر 12 ماه یک بار یا هر 20000 کیلومتر اقدام به تعویض روغن و فیلتر ماشین کنید . بهتر است هر دو سال یک بار هم از عملکرد درست گیربکس اتوماتیک خود مطمئن شوید . در زمان تعویض روغن گیربکس باید کارتر آن نیز تعویض شود و فیلتر نیز بررسی شود . اگر نیاز به تعویض فیلتر نبود ، فیلتر باید بعد از هر تعویض روغن شستشو شود .مهم ترین دلایلی که موجب خرابی گیربکس اتوماتیک می گردد ، گرمای زیادی است که به خاطر رانندگی زیاد و یا قرار گرفتن در ترافیک های سنگین ایجاد می شود . بهترین راهکاری که برای این افراد پیشنهاد می شود ، استفاده از کولر اکسترنال روغن گیربکس است که به خنک شدن روغن کمک می کند و از بروز مشکلات بعدی آن جلوگیری می کند .
دنده را درست تنظیم کنید
برای اینکه خودروی دنده اتوماتیک شما کمتر دچار مشکل شود و بتوانید عمر مفید گیربکس اتومات را افزایش دهید ، باید همیشه حواستان به تنظیم درست دنده باشد . در سطح صاف می توانید با دنده بالا نیز حرکت کنید و زمانی که به سربالایی یا سرپایینی رسیدید ، یک تا دو درجه ، دنده را سبک کنید . استفاده از دنده سنگین برای حرکت در سربالایی موجب می شود تا فشاری مضاعف به موتور و گیربکس شما وارد شود و دمای آن افزایش پیدا کند .
تعویض به موقع روغن گیربکس و فیلتر آن
روغن گیربکس و فیلتر آن باید در زمان های معین تعویض شوند. در سرویس گیربکس تنها تعویض روغن کافی نیست و باید کارتل گیربکس باز شده و فیلتر آن تعویض و یا شستشو شود.رسیدگی به فیلتر بسیار مهم است. چون فیلتر گرفته، باعث عبور کمتر جریان روغن، ایجاد آسیب شدید و نیز سوخته شدن گیربکس می شود. بعضی از مدل های بالا گیربکس های امروزی مثل پژو ۲۰۶ ، هیوندا، کیا، فیلتر در داخل گیربکس نصب شده و یا به عبارتی گیربکس های یک بارمصرف هستند، چون با کثیف شدن و گرفته شدن فیلتر عمر گیربکس نیز به پایان می رسد. بنابراین دقت در تعویض به موقع روغن در این گیربکس ها، عملاً می تواند افزایش عمر گیربکس را در برداشته باشد.
در کتابچه راهنما اتومبیل زمان تعویض روغن گیربکس مشخص شده و بسته به تولیدکننده آن، این زمان از ۲۰۰۰۰ کیلومتر تا ۱۰۰۰۰۰ کیلومتر است. اما این را در نظر داشته باشید که عامل خرابی گیربکس اتوماتیک، گرمای بیش ازحد است و عامل اصلی گرما، ترافیک سنگین خصوصاً در شهرهای بزرگ و شرایط آب و هوایی کشورمان است. به همین دلیل ما توصیه می کنیم که هر ۴۰۰۰۰ کیلومتر روغن گیربکس را تعویض کنید. چراکه توصیه تولیدکنندگان اتومبیل ها را بیشتر با ذهنیت ترافیک و شرایط آب و هوایی کشورهای آمریکایی و اروپایی منطبق می دانیم.
سرویس های دوره ای را جدی بگیرید
عملکرد گیربکس اتوماتیک شما ارتباط تنگاتنگی با روغن و فیلتر دارد و زمانی که به دلیل استفاده نادرست و ایجاد گرمای زیاد و یا حتی مصرف درست در مدت زمان زیاد ، فیلتر دچار آسیب می شود و یا روغن گیربکس نیاز به تعویض پیدا می کند ، این کار را انجام ندهید ، آسیب زیادی به مکانیسم گیربکس خودروی خود وارد می کنید . معمولاً زمان سرویس گیربکس و تعویض روغن آن از طرف سازنده مشخص شده است . بهتر است این کار را به طور مداوم انجام دهید تا عملکرد خودروی شما دچار اختلال نشود . به منظور نگهداری گیربکس اتوماتیک بهتر است حداقل سالی یک بار گیربکس و روغن و فیلتر مربوط به آن را بررسی کنید و در صورت نیاز اقدام به تعویض آن نمایید .
معمولاً سازنده های خودرو زمان سرویس گیربکس اتوماتیک را مشخص می کنند و شما باید حتماً در زمان تعیین شده به این موضوع رسیدگی کنید . مدل خودروی شما نقش مهمی در این موضوع دارد اما معمولاً از 45000 تا 160000 کیلومتر ، گیربکس باید بررسی شود . برای سرویس معمولی گیربکس مخزن روغن را خارج می کنند و بعد از تمیز کردن آن در صورت نیاز فیلتر و واشر تعویض می شود و روغن تازه داخل آن ریخته می شود .
به طور دستی دنده عوض نکنید
در ماشین هایی با گیربکس اتوماتیک همیشه دنده را روی حالت D قرار دهید و اجازه دهید که تعویض دنده به صورت خودکار انجام شود . اتومبیل شما این کار را با توجه به دور موتور و با محاسبه وزن و سرعت انجام می دهد و زمانی که به صورت دستی دنده عوض می کنید ، این کار موجب خوردگی بیش از اندازه در چرخ دنده ها و کلاچ می شود .برای اینکه دنده عقب بگیرید ، باید قبل از قرار دادن دنده روی حالت R ابتدا خودرو را به طور کامل متوقف کنید و بعد اقدام کنید . زمانی که این کار را بدون توقف انجام دهید گیربکس اتوماتیک شما به شدت آسیب می بیند و بهتر است بدانید که تعمیر آن هم هزینه زیادی را به دنبال خواهد داشت .
در شرایط بحرانی درست عمل کنید
تصور کنید در یک جاده زمستانی و پر از برف گیر کرده اید و سعی دارید تا برای آزاد کردن خودرو خود کاری انجام دهید . بهتر است فکر جلو عقب کردن ماشین را از سرتان دور کنید و زمانی که دنده را پشت سر هم بین R و D تغییر می دهید ، در عرض مدت زمان کوتاهی گرمای زیادی در گیربکس ایجاد می شود که تنها ادامه دادن این کار در چند دقیقه می تواند ، گیربکس خودروی شما را نابود کند .
خودرو را در سراشیبی خلاص نکنید
بسیاری از افرادی که از خودروهای دنده اتوماتیک استفاده می کنند ، با قرار گرفتن در سراشیبی ماشین را روی حالت خلاص قرار می دهند . این افراد گمان می کنند که این کار روی مصرف سوخت تأثیر دارد اما باید بدانید که در گیربکس های اتوماتیک جدید سیستم هوشمندی وجود دارد که زمانی که ماشین در سراشیبی قرار می گیرد ، جلوی ورود سوخت به موتور را می گیرد و مصرف سوخت را کاهش می دهد .
برای شتاب ماشین به گیربکس آسیب وارد نکنید
بسیاری از رانندگان برای اینکه ماشین شتاب بیشتری در زمان حرکت پیدا کند ، پدال گاز را در حالت خلاص قرار می دهند و بعد دنده را روی D قرار می دهند تا شتاب خودرو بیشتر شود . بهتر است بدانید که این کار به شدت خطرناک است و آسیب جدی به خودرو وارد می کند . با این کار فشار زیادی به گیربکس وارد می شود و قطعات دچار آسیب می شوند که تعمیر آن هزینه زیادی را برای صاحب ماشین به دنبال خواهد داشت .برای شروع حرکت سریع در مواقعی که واقعاً نیاز است این کار را کنید ، ابتدا پای خود را روی ترمز قرار دهید و خودرو را روی حالت D تنظیم کنید . سپس تا انتها گاز دهید و ترمز را رها کنید . این وضعیت کمی نسبت به شرایط قبل مطلوب تر و مطمئن تر است ؛ اما در هر صورت انجام این کار توصیه نمی شود .
تنها در زمان توقف کامل ماشین را روی حالت P قرار دهید
یک نکته مهم در استفاده از خودروهایی که گیربکس اتوماتیک دارند این است که تنها زمانی که قصد پارک کردن و یا توقف کامل ماشین را دارید ، دنده را روی P قرار دهید . قرار دادن ماشین قبل از توقف بر روی حالت P موجب می شود تا عمر مفید گیربکس اتومات خودروی شما به شدت کاهش پیدا کند و هزینه های زیادی برایتان به دنبال داشته باشد .
در زمان حرکت از تعویض دنده اجتناب کنید
عوض کردن دنده در گیربکس اتوماتیک به وسیله تعدادی کلاچ و نوار درون گیربکس انجام می شود . برای نگهداری گیربکس اتوماتیک قبل از عوض کردن دنده ماشین باید ایست کامل داشته باشد و بعد دنده تغییر کند . ایست کامل در این شرایط به افزایش عمر مفید گیربکس اتومات خودروی شما کمک می کند و موجب می شود تا آسیبی به آن وارد نشود . حال اگر برای تعویض دنده این کار را در زمان حرکت انجام دهید ، کلاچ و نوارهای موجود در گیربکس خودرو از این کار ممانعت می کنند و به همین دلیل تخت فشار زیادی قرار می گیرند که این فشار می تواند آسیب زیادی به گیربکس شما وارد کند .
در زمان قرار گرفتن پشت چراغ قرمز ماشین را در همان حالت D قرار دهید
زمانی که در پشت چراغ قرمز ایستاده اید ، بهتر است که حالت ماشین را تغییر ندهید و آن را همچنان روی D قرار دهید . زمانی که ماشین شما در این حالت ایستاده قرار دارد ، فشار کمتری نسبت به حالت حرکت به گیربکس ها وارد می شود . شاید قرار دادن ماشین در حالت خلاص فشار تا حدود اندکی کمتر کند اما این میزان آن قدر کم است که توصیه می شود حالت ماشین را عوض نکنید . از طرفی قرار دادن ماشین روی حالت خلاص کمک زیادی هم به کمتر شدن میزان سوخت ماشین نخواهد کرد . اگر واقعاً دوست دارید که میزان سوخت اتومبیل خود را کاهش دهید می توانید در این شرایط که توقف های طولانی دارید ، خودرو را به طور کامل خاموش کنید .
سطح روغن گیربکس را بررسی کنید
برای اینکه خودتان بتوانید سطح روغن گیربکس را بررسی کنید ، ابتدا خودروی خود را روی حالت P قرار دهید . حال می توانید از سیخ گیج استفاده کنید که البته این ابزار در همه خودروها وجود ندارد . برای این کار سیخ را یک بار بیرون بکشید و دوباره داخل محفظه فرو ببرید . 10 دقیقه صبر کنید و این کار را تکرار کنید . حال به روغن دست بزنید و حالت آن را بررسی کنید . رنگ روغن گیربکس در حالت عادی باید شفاف و تقریباً آلبالویی باشد . اگر این چنین بود پس باید بدانید که روغن گیربکس شما هنوز سالم و مناسب است .
خودرو را در ترافیک های زیر ۲ دقیقه خلاص نکنید
زمانی که در پشت چراغ قرمز قرار گرفته اید و زمان توقف شما زیر 2 دقیقه است بهتر است همان طور که گفته شود ، حالت خودرو خود را تغییر ندهید . زمانی که در توقف های زیر 2 دقیقه دنده را روی خلاص قرار دهید و بعد ماشین را روی دنده بگذارید ، اصطکاک و دمای روغن گیربکس افزایش پیدا می کند و این کار به مرور می توان موجب آسیب به گیربکس شما شود . در ترافیک هایی که فکر می کنید بیشتر از 2 دقیقه طول می کشد ، برای اینکه دمای روغن گیربکس زیاد نشود بهتر است ماشین را روی حالت N یا همان خلاص قرار دهید .
گیربکس اتوماتیک چه مزایا و معایبی دارد؟
