اجرت المثل به چه کسانی تعلق می‌گیرد؟

اجرت المثل:

اجرت المثل به معنای پرداختن اجرت کارهایی است که زن در خانه شوهر انجام داده در حالی که این امور از وظایف شرعی او نبوده و برای این کار قصد تبرع (مجانی بودن) نیز نداشته باشد. در این موارد، شوهر موظف به پرداخت اجرت المثل این کارها است. این اجرت به حکم قانون (ماده 336 قانون مدنی و ماده 29 قانون حمایت خانواده) و متناسب با کارهایی است که زن در خانه انجام داده و پرداخت آن ارتباطی با دارایی شوهر ندارد و در هر صورت باید پرداخت شود.

ماده ۳۳۶: هرگاه کسی برحسب امر دیگری اقدام بعملی نمایدکه عرفا برای آن عمل اجرتی بوده و یا آن شخص عادتا مهیای آن عمل باشد عامل مستحق اجرت خود خواهد بود مگر اینکه معلوم شود که قصد تبرع داشته است.

• تبصره : چنانچه زوجه کارهایی را که شرعاً به عهده وی نبوده و عرفاً برای آن کار اجرت المثل باشد، به دستور زوج و با عدم قصد تبرع انجام داده باشد و برای دادگاه نیز ثابت شود، دادگاه اجرت المثل کارهای انجام گرفته را محاسبه و به پرداخت آن حکم می نماید.

ماده 29 قانون حمایت خانواده: دادگاه هنگام طلاق زوجین، ضمن رأی خود با توجه به شروط ضمن عقد و مندرجات سند ازدواج، تکلیف جهیزیه، مهریه و نفقه زوجه، اطفال و حمل را معین و همچنین اجرت المثل ایام زوجیت طرفین مطابق تبصره ماده 336 قانون مدنی تعیین و در مورد چگونگی حضانت و نگهداری اطفال و نحوه پرداخت هزینه های حضانت و نگهداری تصمیم مقتضی اتخاذ می کند.

شرایط دریافت اجرت المثل زن:

در قسمت قبل به مفهوم اجرت المثل زوجه بر اساس قانون پرداخته شد؛ با این وجود دریافت اجرت المثل از سوی زن که معمولا حین دعوای طلاق مطرح می شود ، منوط به وجود شرایطی است که در صورت حصول شرایط مذکور ، دادگاه اقدام به تعیین مبلغ و میزانی از اجرت المثل برای زن خواهد کرد. از جمله مهم ترین شرایط مطالبه اجرت المثل برای زن در سال 99 می توان به موارد زیر اشاره کرد :

• طلاق به درخواست زن نبوده باشد ؛ بلکه مرد درخواست طلاق کرده باشد.
• مرد به دلیل عدم تمکین و تخلف زن از وظایف زناشویی تقاضای طلاق نداده باشد.
• کارهای انجام شده از قبیل نظافت و آشپزی با دستور مرد انجام شده باشد و زن قصد تبرع ( انجام دادن رایگان این امور ) را نداشته باشد. بلکه با این قصد که در ازای انجام آنها مزد و اجرت دریافت دارد، آن امور را انجام داده باشد.

نحوه ی محاسبه ی اجرت المثل:

معمولاً اجرت المثل در زمانی به زوجه تعلق میگیرد که طلاق جاری شود زیرا در رسیدگی هایی که توسط دادگاه ها بعمل آمده است بعضاً تحت این عنوان اگر اجرت المثل زوجه در حین ادامه زندگی محاسبه و از زوج وصول شود. ممکن است تحولاتی در وضعیت زندگی و اموال زوج حاصل شود که این قضیه میتواند در روند دریافت اجرت المثل مؤثر باشد.

اصولاً محاکم نیز در رسیدگی به دعوای اجرت المثل اولین سوالی که از زن می پرسند این است که : آیا کارهایی که در منزل شوهر انجام می داده اید قصد پول گرفتن هم داشته اید یا نه؟

بسیار دیده ام که زنان شریفی که وکیل همراه آنها نیست صادقانه و از سر شرافت پاسخ می دهند که نه ! ما به هیچ وجه قصد گرفتن پول نداشته ایم اما الان که مثلا فهمیده ایم شوهرمان زن دیگری گرفته قصد داریم پول آنها را بگیریم.

دادگاه ها هم به درستی و بر اساس قانون در چنین مواردی رای به بی حقی زن می دهند. خلاصه اینکه اگر برای دادگاه محرز شود که زن تبرّعا (مجانی) این کارها را انجام داده رای به نفع شوهر خواهد داد.

اجرت المثل زنان شاغل:

اگرچه اشتغال زن در دریافت حق اجرت المثل او تاثیرگذار نیست ولی در محاسبه میزان دریافتی او تاثیر بسزایی دارد، اشتغال زن به طور یقین در میزان دریافتی اجرت المثل او تاثیرگذار است. در محاسبه اجرت المثل زنان شاغل، فرض این است که زنان شاغل بیشتر در خارج از خانه بوده و بنابراین برای رسیدگی به امور خانه زمان کمتری را صرف می کنند و به همین دلیل زنان خانه دار باید اجرت المثل بیشتری دریافت کرده و زنان شاغل هم اجرت المثل کمتری را دریافت خواهند کرد. البته اشتغال زن مانع رسیدگی او به کارهای خانه نیست و او می تواند در عین اشتغال به کارهای خانه نیز رسیدگی کند.