با توجه به اینکه، اعلام ورشکستگی، از منظر قانون تجارت، مزایا و معایبی دارد، اغلب تجار، به جهت نا آگاهی از مزایای این امر، از اعلام ورشکستگی خود، طفره می روند و در پی این هستند که نسبت به این امر، اقدام نکرده یا در دیرترین و آخرین زمان ممکن، اقدام کنند. اما، از آنجا که این مساله می تواند، آثار حقوقی بخصوصی را به دنبال داشته باشد، ضروری است که هر تاجر یا شرکت تجاری از مزایا و معایب ورشکستگی در قانون تجارت، مطلع باشد. از این رو، در محتوا حاضر، قصد داریم بگوییم که ورشکستگی یعنی چه و پس از آن، به تفصیل، در خصوص مزایا و معایب ورشکستگی در قانون تجارت، توضیح دهیم. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در این خصوص، می توانند در ادامه محتوا، همراه ما باشند.
قبل از پاسخ به این پرسش که مزایا و معایب ورشکستگی در قانون تجارت چیست؟ لازم است تا در خصوص مفهوم ورشکستگی، انواع و شرایط آن، توضیح داده و بگوییم که چه کسانی ممکن است در معرض ورشکستگی، قرار گیرند؛ سپس، بر اساس مقدمات ارائه شده، بگوییم که مزایا و معایب ورشکستگی در قانون تجارت چه می باشد. برای تعریف ورشکستگی، باید به قانون تجارت، مراجعه کرد؛ ماده 412 این قانون، در تعریف ورشکستگی، مقرر می دارد: "ورشکستگی تاجر یا شرکت تجارتی، در نتیجه توقف از تادیه وجوهی که بر عهده او است، حاصل می شود. حکم ورشکستگی تاجری را که حین الفوت در حال توقیف بوده، تا یک سال بعد از مرگ او نیز، می توان صادر نمود." بر اساس ماده فوق، می توان گفت، ورشکستگی، حالتی است که تاجر یا شرکت تجارتی، ممکن است با آن، مواجه شوند و بدین معنا بوده که آن ها، از عهده پرداخت دیون خود، در موعد مقرر، برنیامده اند و به عبارتی، مخارج آن ها، بیشتر از درآمدشان شده و به همین سبب یا علت های دیگر، نتوانسته اند، به تعهدات مالی خود، عمل کنند. قانون گذار، انواع ورشکستگی را تعیین نموده که به ورشکستگی به تقلب، ورشکستگی به تقصیر و ورشکستگی عادی، تقسیم می شود و هر کدام از این انواع، مزایا و معایبی را برای تاجر یا شرکت ورشکسته، به دنبال خواهند داشت. شایان ذکر است که تاریخ ورشکستگی، از تاریخ اعلام توقف، توسط تاجر یا مدیر تصفیه او و در صورت معلوم نبودن تاریخ توقف، از تاریخی که در حکم دادگاه در این خصوص، مشخص شده، می باشد.
دادگاه صالح برای رسیدگی به یک پرونده ورشکستگی دادگاه محل اقامت تاجر یا شرکت تجاری است. اما چه اشخاصی می‌توانند جهت اعلام ورشکستگی به این دادگاه مراجعه کنند؟ قانون تجارت اشخاصی که می‌توانند این اقدام را انجام دهند معرفی می‌کند. در ماده 415 قانون تجارت آمده است: «ورشکستگی تاجر به حکم محکمه بدایت در موارد ذیل اعلام می شود:
بر حسب اظهار خود تاجر
به موجب تقاضای یک یا چند نفر از طلبکارها
بر حسب تقاضای مدعی‌العموم »
اعلام ورشکستگی چگونه انجام می‌شود؟ مقصود از شخص حقیقی تاجر، انسانی است که به عنوان تاجر شناخته می‌شود و مقصود از شخص حقوقی تاجر، یک نهاد یا یک شرکت تجاری است. قانون در زمینه ورشکستگی و آثار آن میان اشخاص حقیقی و حقوقی تفکیکی قائل نشده است. تمامی احکام، آثار ورشکستگی و قواعد در مورد اعلام ورشکستگی برای همه تجار اعم از حقیقی و حقوقی به شکل یکسان اعمال می‌گردد. باید توجه داشت که ورشکستگی مخصوص تجار می‌باشد خواه حقیقی یا حقوقی باشند. افرادی مثل اشخاص صغیر یا محجور که از نظر قانون برای انجام فعالیت تجاری اهلیت ندارند نمی‌توانند اعلام ورشکستگی نمایند. این اشخاص حتی اگر فعالیت تجاری انجام دهند باز هم قانون آن‌ها را تاجر به حساب نمی‌آورد لذا احکام ورشکستگی نیز برای آن‌ها اعمال نمی‌گردد. در شرکت‌های تجاری نیز کارمندان و نمایندگان شرکت تاجر محسوب نمی‌شوند بنابراین مشمول احکام مربوط به ورشکستگی و اعلام آن نمی‌گردند.
با توجه به آرای وحدت رویه صادر شده در سال های اخیر و برخی مواد قانون تجارت، چنانچه تاجر و نماینده حقوقی شرکت تجارتی یا مدیر تصفیه، در موعد مقرر، یعنی تا حداکثر سه روز پس از توقف در تادیه دیون، اعلام ورشکستگی کرده و تقاضای صدور حکم در این خصوص را داشته باشند یا چنانچه تاجر یا یک شرکت تجارتی، به موجب اعلام و پیگیری حقوقی طلبکاران، ورشکسته اعلام شود، از مزایای این امر، برخوردار خواهند شد. مزایای ورشکستگی در قانون تجارت و بر اساس آرای وحدت رویه صادره، عبارتند از :
اولین و مهم ترین مزیت اعلام ورشکستگی توسط خود تاجر یا شرکت تجارتی و یا مدیر تصفیه آن ها، این است که تاریخ توقف آن ها، مشخص است و این امر، در محاسبه تاریخ تعلق خسارات تاخیر تادیه یا دیر کرد اقساط وام، تاثیر مستقیم دارد.
دومین مزیت از مزایای اعلام ورشکستگی یا ورشکسته شناخته شدن، رهایی از پرداخت خسارت تاخیر تادیه دیون طلبکاران یا بانک ها، از تاریخ توقف است.
سومین مزیت از مزایای علام ورشکستگی شرکت یا تاجر توسط خود آن ها یا ورشکسته شناخته شدن آن ها، به واسطه شکایت طلبکاران، رهایی ضامنین آن ها، از پرداخت خسارت تاخیر تادیه است.
چهارمین مزیت اعلام ورشکستگی یا ورشکسته شناخته شدن، فرصت بهره مندی از انعقاد قرارداد ارفاقی، با طلبکاران و امکان بازگشتن به حالت عادی فعالیت تجاری، پس از انعقاد این قرارداد است. بدین ترتیب که پس از اینکه مدیر تصفیه، میزان طلب ها و تعداد طلبکاران را به دادگاه اعلام نمود و دادگاه آن را بررسی کرد، می تواند، با طلبکاران، جلسه ای تشکیل دهد.
در صورت قبول تاجر و قبول لااقل نصف به علاوه یک نفر از طلبکارها با داشتن لااقل سه چهارم از کلیه مطالبات، قرارداد ارفاقی، منعقد شده و تاجر می تواند، با پرداخت اندکی از مبلغ بدهی آن ها یا تعهد به پرداخت مبالغی در موعد های مقرر، به فعالیت تجارتی خود، بازگردد. توقف در ورشکستگی به حالتی گفته می شود که تاجر، از تادیه دیون و مطالباتی که بر عهده او می باشد، به دلایل مختلف، نظیر زیاد بودن مخارج، نسبت به درآمد، ناتوان شده است و به همین سبب، ورشکسته می گردد.
پنجمین مزیت از مزایای اعلام ورشکستگی تاجر یا شرکت تجارتی، از طرف طلبکاران این است که از انتقال اموال، توسط ورشکسته، جلوگیری می نماید، چرا که کلیه معاملات تاجر که به ضرر طلبکاران باشد، باطل خواهد بود.
ششمین مزیت از مزایای اعلام ورشکستگی نیز می تواند این نکته باشد که درگیری و تنش تاجر با طلبکاران، به طور مستقیم، از بین می رود یا کاهش می یابد و طلبکاران، با مدیر تصفیه، طرف هستند. چراکه بعد از اعلام ورشکستگی یا ورشکسته شناخته شدن تاجر، مدیر تصفیه، مسئول رسیدگی به امور تاجر خواهد بود.
در قسمت قبل، توضیح دادیم که مزایای ورشکستگی در قانون تجارت چیست، در این بخش از مقاله، قصد داریم در خصوص معایب این امر، صحبت کرده و بگوییم که در انواع ورشکستگی، نظیر ورشکستگی به تقصیر یا ورشکستگی عادی، معایب ورشکستگی در قانون تجارت، چه می باشد. معایب ورشکستگی در قانون تجارت، عبارتند از:
اولین و مهم ترین عیب از معایب ورشکستگی در قانون تجارت، محرومیت تاجر یا شرکت تجارتی، از مداخله در اموال و انعقاد عقود و معاملات می باشد و تنها، مدیر تصفیه، حق دارد، در راستای امور مالی تاجر و مدیریت اموال او، اقدام کند.
از دیگر معایب ورشکستگی در قانون تجارت، مستفاد از ماده 419 این قانون، می توان به محرومیت تاجر یا نماینده حقوقی شرکت تجاری، از مداخله در دعاوی مربوط به اموال منقول یا غیر منقول، اشاره کرد.
حال شدن دیون مدت دار تاجر، به محض اعلام ورشکستگی، از دیگر معایب ورشکستگی در قانون تجارت بوده که در ماده 421 این قانون، به آن، اشاره شده است.
ورشکستگی به تقلب به حالتی گفته می شود که تاجر، اقدام به انعقاد معاملات صوری یا پنهان کردن بخشی اموال خود یا مفقود نمودن دفاترش نموده که در این شرایط، مطابق قانون مجازات اسلامی، مجازات خواهد شد.
از دست دادن اعتبار تاجر یا شرکت تجارتی ورشکسته، نزد بانک و در بازار، از دیگر معایب ورشکستگی می باشد؛ چراکه پس از این، در صورت بازگشت تاجر به فعالیت، تجار دیگر، در مبادلات تجاری، با احتیاط، با او، رفتار خواهند کرد و ممکن است، تاجر یا شرکت تجارتی، تا اعاده اعتبار خود و اثبات آن به مشتریان و طرف حساب های سابق، به سختی بتواند، نسبت به انعقاد قرارداد اقدام کند.
یکی دیگر از معایب ورشکستگی در قانون تجارت، می تواند، محدودیت در دسترسی به اموال باشد، چراکه دادگاه، تنها اموال مربوط به رفع نیازهای اولیه و اساسی، نظیر مسکن را در اختیار تاجر، قرار خواهد داد و مابقی، برای تعیین تکلیف در خصوص پرداخت بدهی طلبکاران، مهر و موم و پلمپ می شود.
ورشکستگی که عبارت است از عدم توان پرداخت دیون، در موعد مقرر، توسط تاجر یا شرکت تجارتی، مزایا و معایبی دارد. بهره مندی از فرصت انعقاد قرارداد ارفاقی با طلبکاران و محرومیت از انعقاد قرارداد و مداخله در اموال و دعاوی، به ترتیب، از جمله مزایا و معایب ورشکستگی در قانون تجارت هستند. امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب مرتبط دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
