افتادگی پلک مادر زادی به افتادگی یک یا دو پلک گفته می شود که از زمان تولد وجود دارد. این اختلال به علت عدم رشد و تکامل و ضعف عضله بالا برنده که وظیفه باز کردن پلک را برعهده دارد به وجود می آید. کودکانی که دچار افتادگی پلک مادر زادی هستند ممکن است دچار انحراف چشم به سمت داخل یا بیرون نیز باشند و برای درمان مشکل نزدیک بینی و دوربینی خود به عینک نیاز داشته باشند و این احتمال وجود دارد که دچار تنبلی چشم شوند که در حالت دیدن آن ها در یک چشم کامل نیست. همه کودکانی که دچار افتادگی پلک مادر زادی هستند به معاینه کامل چشم نیاز دارند تا وجود این اختلال در آن تشخیص داده شود. در صورتی که افتادگی پلک خیلی شدید باشد و بر بینایی کودک تاثیر گذاشته باشد ممکن است در سال اول یا دوم زندگی او انجام عمل جراحی برای اصلاح بینایی کودک ضروری باشد. با این حال در اکثر موارد انجام عمل جراحی تا زمانی که کودک به چهار یا پنج سالگی برسد به تاخیر می افتد تا ارزیابی های بیشتری انجام شود و میزان عملکرد عضله بالا برنده بررسی گردد. در صورتی که عضله بالا برنده تقریباً کار خود را به خوبی انجام دهد جراحی ترمیم این عضله انجام خواهد شد اما در صورتی که این عضله بسیار ضعیف باشد عمل لیفت پیشانی انجام خواهد شد.
علت افتادگی پلک مادرزادی پتوز
در بسیاری از موارد، علت بروز افتادگی پلک مادرزادی پتوز مشخص نیست. با این حال، برخی شرایط در بروز این اختلال دخیل هستند.مارگوس گان، سندرمی است که با حرکتی غیر طبیعی پلک فوقانی و حرکت فک و دهان مرتبط می باشد، بدین صورت که هنگام باز شدن دهان، پلک منقبض می شود و استخوان مندیبل (فک) به سمت مخالفپلکی که دچار افتادگی شده حرکت می کند.در درصد کمی از بیماران، این اختلال می تواند ناشی از ضعف عضلات بیرونی چشم نیز باشد، چرا که عضلات بالابرنده و بیرونی چشم از یک منشا به وجود می آیند.فلج شدن عصب کرانیال نیز می تواند یکی از علل افتادگی پلک مادرزادی پتوز باشد.سندرم هورنر، از جمله اختلالاتی است که با افتادگی پلک به صورت خفیف و تنگ شدن مردمک چشم در یک سمت صورت همراه می باشد. هم چنین به دلیل کاهش تحریک پذیری مسیر سمپاتیک به عنبیه، گاها شاهد بی رنگ شدن عنبیه در این افراد نیز خواهیم بود.
میاستنی گراویس، از جمله اختلالات عصبی عضلانی است که به دلیل عدم پاسخگویی به استیل کولین آزاد شده، منجر به افتادگی پلک از نوع پتوز خواهد شد.جهت تشخیص علت بروز افتادگی پلک مادرزادی پتوز، انجام معاینات چشمی جهت بررسی میزان بینایی و یا تار شدن چشم ضروری می باشد. بررسی قدرت تحرک چشم نیز اهمیت دارد، چرا که تعدادی از این بیماران به دلیل افتادگی پلک دچار انحراف چشم نیز می شوند.اندازه حدقه چشم و رنگ عنبیه، جهت اطمینان از عدم ابتلا به سندرم هورنر نیز باید بررسی گردد.چشم پزشک هم چنین باید به معاینه خارجی چشم، لمس پلک ها و لبه های چشم بپردازد. وجود هر گونه توده در پلک به دلیل لنفوم و یا لوسمی می تواند باعث سنگین شدن پلک و در نهایت افتادگی پلک از نوع پتوز شود.
عوارض جراحی پتوز چیست؟ چگونه میتوانیم از عوارض آن بکاهیم؟
افتادگی پلک مادر زادی چگونه تشخیص داده می شود؟
متخصص چشم با انجام معاینه کامل پلک می تواند وجود افتادگی پلک مادر زادی را تشخیص دهد سپس به ارزیابی ارتفاع و قدرت عضلات آن می پردازد. پزشک به بررسی علل زمینه ای افتادگی پلک می پردازد. متخصص چشم به منظور ارزیابی تأثیر افتادگی پلک بر روی بینایی تست کامپیوتری میدان دید را انجام خواهد داد.
افتادگی پلک مادر زادی با عوارض جسمانی و عملکردی و روانی همراه است. روشی که برای اصلاح مشکل افتادگی پلک مورد استفاده قرار می گیرد و هدف از درمان علت افتادگی پلک و میزان عملکرد عضله بالا برنده بستگی دارد. اگرچه هدف اولیه از اصلاح افتادگی پلک بهبود عملکرد آن است جراح می تواند با انجام عمل جراحی به بهبود ارتفاع پلک، ظاهر آن تقارن و خطوط آن بپردازد تا ظاهر پیک را بهبود ببخشد. جراحی می تواند بر اساس شدت افتادگی پلک جراحی اصلاح افتادگی پلک مادر زادی را در هر سنی انجام دهد. در صورتی که کودک دچار تنبلی چشم یا انحراف چشم باشد می توان زودتر برای اصلاح مشکل او اقدام کرد. در مواردی که انحراف چشم کودک شدید باشد ممکن است به علت مشکلات تعادلی ناشی از حالت سر و چشم، کودک دیر شروع به راه رفتن کند. در صورتی که کودک نیاز به مداخلات پزشکی فوری و ضروری نداشته باشد می توان تا سن سه یا چهار سالگی انجام عمل جراحی را به تعویق انداخت. در صورتی که انجام جراحی به این سنین موکول شود امکان انجام معاینات دقیق قبل از عمل فراهم خواهد شد.
رایج ترین علائم افتادگی پلک در کودکان عبارتند از :
- بالا بردن ابرو و پلک ها
- بالا بردن پلک با انگشت
- خم کردن سر به عقب برای بهتر دیدن
چگونه می توان از افتادگی پلک در کودکان جلوگیری کرد ؟
از افتادگی پلک در كودكان نمی توان پیشگیری کرد ، اما اگر به موقع تشخیص داده شود ، می تواند با درمان مناسب تصحیح شود.اگر افتادگی پلک در كودكان به موقع درمان نشود ، می تواند مانع پیشرفت بصری کودک شود و شرایطی مانند تنبلی چشم ، استرابیسموس و تاری دید شود.در نهایت بر روی تاندونی که به عضله بالابرنده پلک متصل است اثر گذاشته و موجب ضعف آن می گردد و بدین ترتیب در پلک افتادگی ایجاد شده و جلوی مردمک چشم را مسدود می کند.
