قطعا شما هم کلمه ” پلتفرم ” را بسیار شنیده اید؛ این کلمه در صنایع مختلف می تواند معانی متفاوتی داشته باشد اما به طور کلی پلتفرم را می توان یک پایه و اساس از پیش طراحی شده برای ساخت و تولید در صنایع مختلف برشمرد. زمانی که می گوییم دو اتومبیل بر یک پلتفرم ساخته شده اند در واقع این موضوع را مطرح می کنیم که خودروهای مد نظر از یک سری از تکنولوژی ها و شاخصه های از پیش تعیین شده برای ساخت آنها استفاده می شود. پلتفرم در واقع شالوده و پایه طراحی یک خودرو به حساب می رود که طراحان خودرو باید از آن پیروی کنند. کمپانی های خودروسازی بزرگ معمولا مسئول ساخت این پلتفرم ها بر اساس تکنولوژی و سیستم های موجود در صنعت اتومبیل سازی هستند؛ از همین رو فقط برخی از خودروسازان پلتفرم های مخصوص خود را دارند و بسیاری از دیگر از نمونه های از پیش تولید شده استفاده می کنند. به همین دلیل ممکن است دو خودرو از دو کمپانی متفاوت یک پلتفرم داشته باشند.
پلتفرم خودروها شامل چه قسمت هایی می شود؟
جواب سوال بالا کمی پیچیده تر از آن چیزی می باشد که ممکن است به ذهنمان برسد. در واقع زمانی که یک پلتفرم در حال طراحی است، شاخصه های بازار و همچنین سیستم ها و فناوری های موجود بر روی قسمت های مختلف آن تاثیر خواهد گذاشت. همچنین کمپانی های اتومبیل سازی، ممکن است نیاز متفاوتی نسبت به یک پلتفرم داشته باشند؛ از همین رو نمی توان مجموعه قطعاتی را به صورت ثابت به پلتفرم القا داد. اما زمانی که به پلتفرم های امروزی در صنعت خودروسازی نگاهی می اندازیم، متوجه خواهیم شد قطعاتی همچون پیشرانه، گیربکس یا همان جعبه دنده، شاسی و سیستم انتقال قدرت، یک پلتفرم را تشکیل داده اند. البته پیشرانه یا همان موتور خودرو معمولا توسط خودروسازان تغییر می کند و به نحوی نمی توان از لحاظ مکانیکی پیشرانه را جزئی از پلتفرم خودرو نام برد. در بسیاری از مواقع یک خودرو با چندین پیشرانه تولید می شود؛ به همین دلیل می توان موتور خودروها را فقط از لحاظ فرمیک به عنوان بخشی از یک پلتفرم برشمرد.
دلایل استفاده از پلتفرم مشترک در صنعت خودروسازی
طراحی و توسعه یک پلتفرم، امری بسیار هزینه بر و در عین حال، پیچیده است؛ بنابراین، کمپانی های کوچک هیچ گاه به دنبال ساخت پلتفرم اختصاصی خود نمی روند؛، بلکه با خرید امتیاز و فناوری پلتفرم های موجود در کارخانه های بزرگ، صرفا به طراحی مجدد بدنه و کابین خودرو تحت برند خود اقدام کرده و بدین ترتیب، تولید محصول در مقیاس صنعتی را به امری مقرون به صرفه تبدیل می کنند .
در غیر این صورت، شاید لازم باشد یک خودروساز سود حاصل از چند سال تولید یک خودرو را تنها برای طراحی و ساخت پلتفرم، آن هم در صورت بهره مندی از توان علمی و فنی، هزینه کند. واضح است که چنین مخارجی برای بسیاری از کمپانی های خودروسازی کوچک، به هیچ وجه صرفه اقتصادی ندارد.
از طرف دیگر، کمپانی های بزرگ نیز که انواع و اقسام پلتفرم های مختلف را طراحی می کنند و توسعه می دهند، معمولاً از یک پلتفرم برای ساخت چند مدل خودرو بهره می برند. حتی گاهی مشاهده شده است که یک کراس اوور شهری، بر اساس پلتفرم خودروهای هاچ بک یا سدان توسعه یافته است و با ظاهری کاملا جدید، به عنوان محصولی متفاوت روانه بازار شده است.
ازجمله مشهورترین مثال های استفاده از پلتفرم مشترک میان چند مدل، می توان به پلتفرم یکسان پژو ۴۰۵ با محصولاتی هم چون پژو پارس، سمند، دنا و دنا پلاس اشاره کرد. هم چنین دو محصول پژو ۲۰۶ و رانا نیز از یک ساختار فنی واحد بهره می برند و تنها در برخی بخش های ظاهری با یکدیگر اختلاف دارند. خودروی تارا که به عنوان محصول جدید ایران خودرو روانه بازار شده است، نیز از لحاظ پلتفرم اشتراکات فراوانی با پژو ۳۰۱ فرانسوی دارد.
هم چنین شرکت سایپا نیز محصولاتی هم چون تیبا، کوییک و ساینا را بر اساس پلت فرم مشترک موسوم به ایکس ۲۰۰ طراحی کرده و به دست مشتریان خود رسانده است. محصول جدید این خودروساز یعنی اطلس نیز بر همین پلتفرم توسعه یافته است.
به علاوه، گفته می شود پلتفرم سدان شاهین هم با یکی از نسخه های قدیمی تویوتا یاریس مشترک بود و بر اساس آن مدل و در قالب بدنه جدید در بازار به فروش می رسد. البته پیشرانه این مدل اشتراکی با تویوتا ندارد و به موتور تیبا با سیستم پرخوران توربوشارژ مجهز است.
مضاف بر موارد داخلی، بسیاری از ائتلاف های خودرویی نظیر رنو نیسان، فیات کرایسلر، پژو سیتروئن و… نیز تولیدات خود را با پلتفرم های مشترک روانه بازار می کنند تا هزینه های تولید کاهش یافته و سود حاصل از فروش محصولات، بیش ازپیش افزایش یابد.
طراحی و ساخت پلتفرم ها چه فوایدی دارد؟
شاید برای شما هم این سوال پیش آمده باشد که چرا خودروسازان از یک پلتفرم برای ساخت و طراحی چند اتومبیل استفاده می کنند؛ جواب این سوال ساده است و آن هم ایجاد شرایط و بستر تولید انبوه می باشد. انقلاب صنعتی در اروپا و افزایش نیاز جوامع مختلف به محصولات پیشرفته از اصلی ترین دلایل بوجود آمدن تولید انبوه در صنایع مختلف بود. صنعت خودروسازی نیز از این موضوع مستثنی نیست و برای اینکه بتواند به نیاز جوامع پاسخ دهد، به یک پایه و اساس برای طراحی و ساخت محصولاتش احتیاج داشت. ساخت پلتفرم های از پیش تعیین شده از اواسط قرن 20ام و پس از جنگ جهانی دوم سرعت گرفت؛ در ابتدا هر خودروساز فقط پلتفرم های محصولات خودش را می ساخت، اما کم کم با افزایش نیاز جوامع مختلف به وسایل نقلیه، فقط برخی از کمپانی های فعال در این حوزه اقدام به طراحی و ساخت پلتفرم ها کردند. این عمل باعث شد که طراحان و مهندسان صنعتی بر یک پایه مشخص اقدام به ساخت و تولید یک خودرو کنند و این موضوع خودروسازان اجازه می داد در حداقل زمان و با هزینه ای کمتر از قبل، اقدام به تولید چند خودرو به صورت همزمان کنند.
معایب استفاده از پلت فرم مشترک
استفاده از یک پلت فرم مشترک باعث می شود که محصول جدید تا حدودی شبیه محصول قبلی شود و همین امر این خطر را به وجود می آورد مصرف کننده ترجیح بدهد تا گزینه دیگری را انتخاب نماید. مشترک بودن پلتفرم بین خودروها یک سری معایب و ایرادات دیگری هم دارد که در ادامه بیان میشود.
عدم توانایی در ایجاد تغییرات عمده
پلت فرم ها از قطعات ثابت و متغیری ساخته می شوند که بیشتر می توان روی قطعات متغیر تجزیه و تحلیل انجام داد و همین امر نیاز به دقت بسیار دارد. زیرا ممکن است با تغییر در این بخش ها، هماهنگی و کارایی پلت فرم تضعیف شود و علی رغم خواست و سعی و تلاش سازنده، محصول جدید به محصولی بی کیفیت با عیوب ساختاری تبدیل شود که در فضای رقابتی به معنی شکست محض می باشد.
پایین آوردن جلوه یک محصول
برای مثال فرض کنید یک سازنده برای ساخت یک اتومبیل لوکس از پلت فرم یک اتومبیل کلاس معمولی استفاده کند. در این صورت در افکار عمومی مصرف کننده، آن محصول دیگر یک محصول لوکس نخواهد بود و حاضر به پرداخت هزینه یک خودروی لوکس برای خریداری آن نمی باشد. در صورتی که بدون مطالعه و دانش کافی نسبت به خریداری یا استفاده از یک پلت فرم اقدام شود، خطری بزرگ در کمین سازنده خواهد بود.
مرجوعی بیش از اندازه محصول
در صورت بروز ایراد در ساختار طراحی یک محصول ممکن است پلت فرم بعد از مدتی دچار ایراد شود. حال اگر این پلت فرم در سایر محصولات سازنده هم مورد استفاده قرار گرفته باشد، آن وقت فاجعه رخ خواهد داد و میزان مراجعات مصرف کننده به چندین برابر خواهد رسید و هزینه های مالی و زمانی هنگفتی را به سازنده تحمیل می کند. مانند اتفاقی که برای شرکت تویوتا (Toyota) در بین سال های ۲۰۰۹-۲۰۱۱ میلادی افتاد.
نحوه تشخیص تاریخ تولید و انقضای باتری خودرو
