پشت پرده افت بازار سرمایه/ چگونه اصلاح بورس ادامه‌دار شد؟ 

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز به نقل از تجارت نیوز: بسیاری معتقدند که رشد بورس همپای رشد اقتصادی نبوده و این رشد درست زمانی رخ داده که اقتصاد کل دنیا درگیر کرونا و رکود بود. پس آیا فرضیه حباب صحیح است؟

مجتبی شهبازی، مدیر معاملات کارگزاری بانک پاسارگاد در این خصوص در تحلیلی نوشت: اقتصاددانان معمولا حباب را شرایطی می دانند که در آن قیمت یک دارایی با ارزش ذاتی آن منطبق نباشد. این توصیف تاحدودی برای بازار سرمایه ما ناقص است، چراکه اختلاف میان قیمت های سهام و ارزش ذاتی آن آنقدر در ایران متداول است که می توان گفت حباب یک خاصیت دائمی بورس است.

بورس دچار حباب است؟

به گفته شهبازی تعریف قابل درک تر از حباب به شرایطی برمی گردد که در آن بازارها ارزش گذاری فوق العاده بالایی را به دارایی ها اختصاص می دهند. قیمت آنقدر بالا می رود که امکان محاسبه سودهای ایجاد شده جهت پرداخت سود سهام به هیچ وجه تناسبی با قیمت سهام پیدا نمی کند. به کلام دیگر در زمان حباب به طور مثال قیمت های سهام یک شرکت در نقطه ای حدود 100 برابر درآمدهایش قرار می گیرد و تنها راه برای کسب سود از سهام، فروش آن است.

با این مقدمه آیا واقعا با توجه به شرایط کلی اقتصاد کشور در نقطه اوج شاخص بورس، آیا میانگین قیمت به درآمد بازار سرمایه در این حد و اندازه بود که آن را حباب بنامیم؟
شهبازی می گوید: شاید در مورد برخی از سهام ها دچار به اصطلاح حباب شده باشیم اما قطعا در کلیت بازار سرمایه به هیچ عنوان این امر مصداق نداشت.

دست نامرئی در بازار

پس افت ناگهانی شاخص کل بازار سرمایه را چگونه می توان تحلیل کرد؟ چراکه تنها در پنج ماهه ابتدای سال جاری بازدهی بورس ۲۴۳ درصد بود. از طرف دیگر نرخ دلار تا اواخر مهر ماه حتی به ۳۲ هزار تومان هم رسید. اما چه شد که بازار چنین سقوط آزادی را علی رغم رشد نرخ دلار تجربه کرده است؟

مدیر معاملات کارگزاری بانک پاسارگاد برای پاسخ به این پرسش به گفته میلتون فریدمن، اقتصاددان اشاره می کند و می گوید: بحران های بزرگ ناشی از عوامل بیرونی است که توسط دولت ها ایجاد می شود.

به گفته این کارشناس بازار سرمایه «جواب چرایی وضعیت فعلی بورس هم در دخالت های دولت و ایجاد اخلال در نظام بازار است.

چراکه دولت در هنگام بالا رفتن شاخص، برنامه ای برای سیراب کردن ولع تقاضاهای جدید نداشت و متاسفانه به سیاست های آزمون و خطا روی آورد و هنگامی که موفق به اخلال در مکانیزم بازار شد، خیال کرد جلوی حبابی شدن بازار را گرفته اما غافل از آنکه این سرآغاز وضعیتی است که طی آن اعتماد در بازار سرمایه کمرنگ می شود.»

چگونه اصلاح به ریزش تبدیل شد؟

به گفته وی هر موقع در بازار سرمایه اعتماد کمرنگ شود ما شاهد بحران خواهیم بود. پس از شروع ریزش بازار نیز متاسفانه با دخالت های نابجا و ایجاد محدودیت های سلیقه ای و خودساخته، سیاستگذاران باعث طولانی شدن اصلاح بازار شدند. در واقع در آتش بی اعتمادی ایجاد شده دمیدند. مواردی از جمله ایجاد ممنوعیت فروش برای کدهای فروشنده و سایر محدودیت ها و امنیتی شدن فضای بازار سرمایه سبب شده تا اصلاح قیمت سهام پس از رشد های افسارگسیخته یک سال اخیر، فرسایشی شود و نتوان نقطه پایانی برای آن متصور بود.

سیاست های حساب نشده و غیرکارشناسی دولتمردان در دعوت سرمایه گذاران خرد به بازار سهام در دوره رشد قیمت ها و قوانین سلیقه ای و غیر اصولی و غیر علمی، روند معمول بازار را بر هم ریخت و در کنار هراس از ریزش بیشتر قیمت ها، بی اعتمادی سرمایه گذاران را نیز به دنبال داشت.

به گفته این کارشناس بازار سرمایه، به تمام موارد ذکر شده باید وضعیت نابسامان اقتصاد کشور و ترس از سقوط بیشتر ارزش ریال و رکود اقتصادی و تهدیدات بین المللی را نیز اضافه کنید تا این وحشت عمومی در بازار سرمایه را بتوان اندکی درک کرد.

اکنون هم دولتمردان و سیاستگذاران بزرگترین خدمتی که می توانند به بازار سرمایه داشت باشند عدم دخالت در بازار و برهم نزدن مکانیزم بازار است. نوسان، ذات بازار است. ولی دولت با دخالت های نابجا باعث برهم خوردن تعادل در بازار می شود.