مهارت تصمیم گیری یکی از مهم ترین و اصلی ترین توانایی هایی است که هر فرد لازم است در طول زندگی خود آن را کسب نماید و با راهکارهای نتیجه بخش و سریع بتواند به بهترین دستاوردها دست یابد. برای افرادی که قاطعیت ندارند و آن را در خودشان تقویت نمی کنند، تصمیم گیری عذاب آور است. این افراد زمان و انرژی زیادی را صرف گرفتن تصمیم های نه چندان مهم می کنند و وقتی نیاز دارند تصمیمی مهم بگیرند، حسابی به دردسر می افتند. رای تصمیم گیری کاملا درست به دو ابزار نیاز داریم که هنوز بشر بهشان دست پیدا نکرده است، یعنی همه چیزدانی و ماشین زمان! فقط اگر این ابزار را داشته باشیم می توانیم از نتایج تصمیم هایمان آگاه شویم و درست ترین تصمیم را بگیریم. با خواندن این مقاله متوجه می شوید چگونه می توانید در تمام جوانب زندگی خود فرد قاطعی باشید.
تصمیم گیری چه مراحلی دارد؟
در وهله اول قبل از آنکه بخواهیم درمورد تقویت قاطعیت در تصمیم گیری برایتان صحبت کنیم، باید بدانید که یک تصمیم گیری از چه مراحلی عبور می کند؟ قتی شما به عنوان شخصی که قرار است چیزی را انتخاب نمایید وارد مرحله تصمیم گیری می شوید؛
- نیاز به آن موضوع دارید و آن مسئله برایتان امری حیاتی است
- آن موضوع برایتان آنقدر اهمیت دارد که می خواهید آن را عملی کنید
- شما بین یک دو راهی گیر کرده اید و لازم است یکی از راه ها را انتخاب نمایید
- شوق و انگیزه در این مرحله نقش مهمی در تصمیم گیری دارد
- که مرحله ای مهم از تصمیم گیری می باشد، این است که شما برای آن موضوع چقدر اولویت قائل هستید.
وقتی بدانید که شما از این مراحل برای انجام یک تصمیم باید عبور کنید، ذهنیت بازتری نسبت به مسائل خواهید داشت و در عین حال توانایی مدیریت هر بخش برایتان ساده تر خواهد بود. به طور مثال درمورد امر مهمی مانند ازدواج شما نیاز دارید که ازدواج کنید(۱)، آنقدر برایتان این امر اهمیت دارد که به دنبال عملی کردن آن هستید(۲)، گاها بین دو راهی عقل و احساس برای انتخابتان می مانید(۳)، شوق رسیدن به معشوق موتور محرکه شما برای ازدواج کردن است(۴) و اولویت اول شما ازدواج است(۵). پس این مراحل در هر زمینه ای می تواند به شما کمک کند که درمورد تصمیماتتان تصویر واضح تری داشته باشید.
تقویت تصمیم گیری
بسیاری از ما در مورد افرادی که قدرت تصمیم گیری ندارند این نظر را داریم که آنها سست عنصر هستند، اما نمی شود به همین راحتی درمورد این موضوع نظر داد. کمال گرایی، اولویت بندی نکردن، هدف نداشتن و ترسو بودن از جمله عوامل مهمی است که تصمیم گیری را برای فرد مشکل می کند. حتما شما هم با افرادی برخورد داشته اید که حتی برای خرید یک لباس چندین بار از دیگران نظر می پرسند و در نهایت از خریدی که داشته اند راضی نیستند. به نظر شما چرا افراد دچار ضعف در تصمیم گیری می شوند؟
قاطعیت در تصمیم گیری با راهکارهایی ساده اما موثر
۱. بررسی کنید نتیجه نهایی تصمیم تا چه زمانی تأثیر دارد
اولین گام برای تبدیل شدن به فرد قاطع، بررسی کردن تأثیر نتیجه نهایی تصمیم روی احساس خوب شماست؛ بررسی کنید تصمیم شما در یک هفته، یک ماه و یک سال بعد چه نتایجی خواهد داشت. اگر تأثیر تصمیم در بازه های زمانی مختلف زیاد باشد، حق دارید زمان و انرژی زیادی برای بررسی آن صرف کنید. در غیر این صورت، صرف زمان بیش ازحد ممنوع است! بعضی از افراد حتی برای انتخاب غذا در رستوران هم مشکل دارند، در حالی که واقعا تصمیم مهمی نیست! بسیاری از افراد فقط به خاطر ترس از نتیجه هنگام تصمیم گیری فلج می شوند، اما وقتی نتیجه را در افق زمانی طولانی تری بررسی می کنند، متوجه می شوند حتی بدترین نتیجه ها هم بعد از مدتی آن چنان تأثیر نخواهد داشت.
۲. از آزمون «تنها راه موجود» استفاده کنید
وقتی بین چند گزینه مردد هستید، برای قاطعیت بیشتر تصور کنید که فقط یک راه پیش روی شماست و باید آن را انتخاب کنید، سپس نتیجه را بسنجید. مثلا اگر نمی دانید برای مسافرت تفریحی خود شیراز را انتخاب کنید یا اصفهان را، اول به این فکر کنید که تنها گزینه پیش روی شما شیراز است. اگر شیراز تنها مقصدی بود که می توانستید برای سفر انتخاب کنید، چه احساسی داشتید؟ همین آزمون را برای اصفهان هم انجام بدهید. اگر اصفهان تنها شهری بود که می توانستید برای سفر انتخاب کنید، چه احساسی داشتید؟ اکنون می توانید انتخاب کنید که کدام را ترجیح می دهید. اگر نتیجه بررسی هر دو گزینه یکی بود، یعنی اولویت آنها یکسان است و فرقی ندارد کدام را انتخاب کنید. پس بدون تردید، بلیت خود را بخرید و از سفرتان لذت ببرید!
۳. نتایج تصمیم های مختلف را با هم مقایسه کنید
تصمیم گیری همیشه ساده نیست و حتی قاطع ترین افراد هم نمی توانند هنگام تصمیم گیری های مهم کاملا قاطعیت داشته باشند. یکی از راهکارها برای انتخاب بهترین گزینه، مقایسه نتایج تصمیم های مختلف با هم است. تصور کنید موقعیت شغلی جدیدی به شما پیشنهاد شده است و باید انتخاب کنید که می خواهید شغلتان را عوض کنید یا نه. مزایای شغل فعلی و شغل جدید را بنویسید و آنها را مقایسه کنید. این کار را آن قدر ادامه بدهید که کاملا مطمئن شوید یکی از شغل ها بهتر از دیگری است و پذیرش آن منفعت های بیشتر یا ضررهای کمتری برای شما دارد. البته این مقایسه برای تغییر شغل فرضی است و همه چیز بر اساس احتمالات پیش می رود. همان طور که قبلا گفتیم، ما ماشین زمان نداریم و نمی توانیم کاملا مطمئن باشیم!
۴. اطلاعات بیشتری به دست بیاورید
اگر هنوز نمی توانید گزینه های مختلف را با هم مقایسه کنید، یعنی به اطلاعات بیشتری نیاز دارید. نوع اطلاعاتی که درباره گزینه ها به دست می آورید هم بسیار مهم است. مثلا هنگام انتخاب شغل بررسی اینکه فلان شخص در آن جایگاه موفق بوده یا خیر، اطلاعات درستی نیست. شما کاملا با آن فرد فرق دارید و نتایج متفاوتی به دست می آورید. اطلاعاتی که شما باید بررسی کنید، ویژگی های لازم برای فعالیت در آن سمت شغلی است.
۵. امکان اجرای هم زمان چند گزینه را بررسی کنید
یکی از روش های افزایش قاطعیت این است که نیازی به تصمیم گیری نداشته باشید و بتوانید چند گزینه را هم زمان اجرا کنید. هنگام انتخاب رشته، ممکن است به بیشتر از یک حوزه علاقه داشته باشید که شاید ارتباطی به هم نداشته باشند؛ مثلا هم زمان شیمی و نقاشی را دوست داشته باشید. آیا نمی توانید در دانشگاه شیمی بخوانید و هم زمان در دوره های طراحی شرکت کنید؟ یا هنگام انتخاب مقصد مسافرت، آیا نمی توانید طوری برنامه ریزی کنید که هم به شیراز بروید و هم از اصفهان بازدید کنید؟
۶. ارزش هایتان را مشخص کنید
وقتی مقصد مشخص باشد، انتخاب مسیر درست در دوراهی ها ساده می شود. همیشه هنگام تصمیم گیری ارزش ها و مأموریت های خود در زندگی را به خاطر داشته باشید تا گزینه ای را انتخاب کنید که همسو با مقاصد شما باشد. مثلا اگر در محل کارتان بدانید کیفیت محصول ارزش است، به قاطعیت در مدیریت می رسید و با هرگونه پیشنهاد تولید محصول بی کیفیت مخالفت می کنید، حتی اگر هزینه اش کمتر باشد.
۷. از قبل تصمیم گیری کنید
ذهن ما در طول روز ظرفیت مشخصی برای تصمیم گیری دارد و وقتی خسته می شود، قدرت انتخابش به شدت کاهش می یابد. باید برنامه ریزی کنیم که این انرژی را برای چه چیزی صرف می کنیم؛ انتخاب لباس یا تصمیم گیری درباره مسیر توسعه کسب وکار! برای اینکه از قبل تصمیم بگیرید، بهتر است یک ساعت در طول هفته زمان بگذارید و بنویسید که هر روز ناهار و شام چه می خورید یا در آن روز چه لباسی می خواهید بپوشید. یک بار در طول هفته این کار را انجام دهید و خودتان را از درگیری روزمره نجات دهید!
۸. از منطقه امن ذهنی تان خارج شوید
یکی از چالش برانگیزترین تصمیم گیری ها زمانی است که باید بین کاری که قبلا انجام داده اید و کاری جدید و ناشناخته یکی را انتخاب کنید. در این حالت، مغز شما تلاش می کند شما را در محدوده امن و شناخته شده ذهنی نگه دارد. جای تعجب هم نیست؛ وظیفه مغز این است که شما را زنده نگه دارد نه اینکه به شادبودن و موفقیت هایتان اهمیت بدهد! تصور کنید با فردی قرار ملاقات گذاشته اید که تاکنون او را ندیده اید. وقتی زمان ملاقات نزدیک می شود، حس می کنید بهتر است در خانه بمانید و تلویزیون تماشا کنید. احتمالا اگر قرار خوب پیش نرود، بارها به خودتان می گویید کاش در خانه مانده بودم. بدون انتخاب ناشناخته ها و امتحان کردنشان هیچ دستاورد تازه ای نخواهید داشت و همه چیز یا به همین شکل باقی می ماند یا بدتر می شود! مزیت های ورود به ناشناخته ها خیلی بیشتر از دورماندن از آنهاست. به جای اینکه از نتایج منفی تصمیم بترسید، به این فکر کنید که ممکن است چه نتایج مثبتی داشته باشد.
۹. از خودتان بپرسید: بار آخر است که می توانم این تصمیم را بگیرم؟
پاسخ به این سؤال یکی از بهترین راه ها برای افزایش قاطعیت در کار یا رفتار است. بسیاری از تصمیماتی که انرژی ذهنی زیادی برای آنها صرف می کنید، باز هم تکرار می شوند. اگر بدترین نتیجه هم ایجاد شود، می توانید از آن درس بگیرید و دفعات بعد گزینه های بهتر را انتخاب کنید. مثلا اگر در رستوران نمی توانید تصمیم بگیرید که کدام غذا را انتخاب کنید، به این فکر کنید که روزهای دیگر دوباره قدرت انتخاب خواهید داشت و اگر از تصمیمتان پشیمان شدید، می توانید جبرانش کنید.
۱۰. به شم خود اعتماد کنید
برای اینکه یاد بگیرید چطور فرد قاطعی باشید، باید اعتمادبه نفس خودتان را تقویت کنید و به شم خود اعتماد داشته باشید. منطق در زندگی جایگاه ویژه ای دارد، اما مهم ترین تصمیمات بر اساس شم و حس درونی گرفته می شوند. باید ندای درونی خود را احساس کنید و آن را بشنوید. این ندا به شما می گوید که تصمیم درست چیست. البته گاهی شرایط برای شنیدن صدای درون فراهم نیست و آدم آن قدر غرق افکار مختلف و استرس است که کاملا صدای قلبش را فراموش می کند و دنبال فردی بیرونی می گردد که به او بگوید چه کار کند. بهتر است به جای استرس و تنش، کمی استراحت کنید، بخوابید یا پیاده روی کنید. وقتی در آرامش باشید، صدای ندای درونی کاملا واضح به گوش می رسد.
۱۱. برای تصمیم گیری هایتان ضرب الاجل تعیین کنید
وقتی تصمیم گیری درباره موضوعی را بیش ازحد طولانی می کنید، قدرت انتخاب درست را از دست می دهید. بنابراین بهتر است برای تصمیم هایتان ضرب الاجل تعیین کنید. این ترفند برای تصمیمات مهم زندگی هم کاربردی است. مثلا اگر قصد دارید از کار فعلی استعفا بدهید و کسب وکار خودتان را راه بیندازید، احتمالا مدت زیادی مردد خواهید ماند. برای قاطعیت در کار می توانید تعیین کنید که وقتی سرمایه تان به مقدار مشخصی رسید، استعفا می دهید تا کسب وکار خودتان را راه بیندازید.
۱۲. کمتر حسرت بخورید!
یکی از دلایل بسیار مهم نداشتن قاطعیت در رفتار، داشتن حسرت است.
- کاش این تصمیم را نگرفته بودم.
- کاش شغل دیگری انتخاب کرده بودم.
- کاش وارد این رابطه نمی شدم.
- کاش…
تمام این حسرت ها در تصمیمات جدید همراه ما خواهند بود و مرددمان می کنند. متعهد شوید که حتی اگر نتیجه تصمیمتان خوب نبود، حسرتش را نخورید. چند ساعت را صرف ناراحتی بابت تصمیم اشتباه کنید و صبح روز بعد برای زندگی جدید آماده باشید!
قاطعیت در رابطه، کار یا هر چیز دیگری از درون ما می آید و نمی توانیم منتظر باشیم بعد از اتفاقی اسرارآمیز به فردی قاطع تبدیل شویم. وقتی آگاهانه تمرین کنید که با قاطعیت بیشتر درباره هر مسئله ای تصمیم بگیرید، به مرور زمان این ویژگی جزئی از شخصیت شما می شود و ناخودآگاه به فردی قاطع تبدیل خواهید شد.
ساده کردن تصمیم گیری های سخت با «قانون نردبان»
