راهکار هایی برای غلبه بر وابستگی عاطفی
آیا انواع وابستگی رامی شناسید؟ وابستگی نوعی باور ذهنی است که طبق آن فرد تصور می کند تمام احساس خوب و آرامش او در زندگی به طور کامل در گرو حضور افراد یا یک سری شرایط و موقعیت های خاص است و بدون داشتن آن عوامل خارجی فرد در ترس و اضطراب دائمی به سر می برد. به وجودآمدن وابستگی و باقی ماندن آن دو موضوع کاملا متفاوت است و در اغلب موارد حتی آگاهانه نیست. فرد مبتلا به وابستگی عاطفی تصور می کند مشکلات ناشی از وابستگی او منشائی خارجی دارد. وابستگی عاطفی انواع مختلفی دارد که هرکدام به شکل خاصی در بخش های مختلف زندگی ما اثرگذارند. تجربه وابستگی در هر شخص ممکن است خفیف یا شدید باشد، در حالت خفیف ممکن است فرد با از دست دادن یک رابطه، شغل، موقعیت یا حتی شیء خاص تا مدت ها احساس ناامیدی و سرخوردگی کند اما در حالت شدیدتر فرد با از دست دادن عاملی که به آن وابسته بوده ، ممکن است به قدری دچار رنجش و حس پوچی شود که به جسم خود آسیب بزند یا حتی بخواهد به زندگی خود پایان دهد.
تفاوت وابستگی با عشق
بر خلاف باورعموم، تعریف وابستگی با عشق بسیار متفاوت است. زمانی که در یک رابطه عاشقانه سالم به سر می برید عشق و علاقه شما نه تنها شما یا طرف مقابل تان را کنترل و محدود نمی کند بلکه باعث رشد هردوی شما خواهد شد. وقتی در یک رابطه سالم هستید عشق شما بی قید و شرط است. برای ارضای نیازهای خودتان دیگری را وسیله قرار نمی دهید. ترسی از نبودن طرف مقابل تان در رابطه ندارید و برای کنترل یا تغییر دادن او تلاشی نمی کنید. او را همان طوری که هست پذیرفته اید. در رابطه سالم هر دو طرف در کمال آزادی و اطمینان خاطر به سر می برند و در عین حال ترسی از از دست رفتن رابطه وجود ندارد.
آن ها تا زمانی که احساس خوبی نسبت به هم دارند کنار هم می مانند و اگر بنا به هر دلیلی یک یا هردو طرف رابطه تمایلی به ادامه دادن نداشته باشد به راحتی می توانند راه خود را از هم جدا کنند چرا که باور دارند برای ادامه زندگی نیازمند همدیگر نیستند و حس آرامش و ارزشمندی خود را به رابطه ای نامناسب که آرامش و امنیتی در آن نباشد ترجیح می دهند. اما در یک رابطه ای که اساس شکل گیری آن وابستگی باشد تمامی موارد گفته شده برعکس است. افراد به دلیل این که احساس ارزشمندی و خوشحالی را دردرون خود پیدا نکرده اند به طرف مقابل خود در رابطه وابسته می شوند و او را تنها منبع تجربه احساس خوب و آرامش خود قلمداد می کنند. بنابراین زمانی که شما احساس ارزشمندی خود و زندگی تان را در یک رابطه جستجو کنید قطعا ترس ازدست دادن آن را داشته و به آن وابسته خواهید شد.
انواع وابستگی عاطفی
در پس زمینه وابستگی اصولا ترس زیادی نهفته است. فانتزی های بسیاری درباره توانایی یا جایگاه فرد در دنیا وجود دارد. افراد بدون هیچ دلیل خاصی احساس می کنند اگر بندهای عاطفی خود را بگسلند، حتما دچار مشکلات و خطرات زیادی خواهند شد. این نوع وابستگی کاملا مشابه وابستگی به مواد اعتیادآور است؛ به همین دلیل در دسته بندی سندرم استرس قرار می گیرد. وقتی مدتی کوتاه بندهای عاطفی ضعیف شود یا از بین برود، فرد احساس اضطراب و نگرانی می کند. در این مرحله، او احساس می کند نمی تواند وجود خودش را بدون آن بند عاطفی تحمل کند. هرکسی تابه حال از این موضوع آزرده شده باشد، باید بداند که رنج خیلی زیادی را تحمل کرده است. در ادامه انواع وابستگی عاطفی و اثر آن بر زندگی افراد را می خوانید:
۱. وابستگی عاطفی به خانواده
وابستگی عاطفی به خانواده یکی از انواع دشوار وابستگی ازنظر غلبه بر آن است. این موضوع اغلب به ساختار خانواده مرتبط است که در آن، والدین از تنش و اضطراب زیادی رنج می برند و آن را به فرزندان نیز منتقل می کنند. به این ترتیب بچه ها با ترس بسیاری نسبت به دنیای اطراف تربیت می شوند. از دید آنها، هرچیز خارجی خطر محسوب می شود و خانواده پناهگاه است. افرادی که درگیر این نوع وابستگی عاطفی اند، درواقع حمایتی را که از خانواده دریافت می کنند، بیش از اندازه بزرگ جلوه می دهند. اعضای این خانواده ها روابط عاطفی قوی و همبستگی زیادی دارند؛ اما رفتارهای دیوانه واری نیز نشان می دهند؛ مثل این ایده که خطر همیشه در کمین است و هرچه از آن دورتر باشیم، بهتر است. در این نوع خانواده ها، اعتماد به نفس اصلا تقویت نمی شود. نتیجه آن، این باور است که فرد از رویارویی با چالش های بزرگ ناتوان خواهد بود. در این مواقع، خانواده مانند حبابی عمل می کند که علاوه بر اینکه پناهگاه است، زندان نیز محسوب می شود. این روشی اشتباه برای مقابله با استرس است و به نیاز رشد و استقلال فرزندان هم پاسخ درستی نمی دهد.
۲. وابستگی عاطفی زوج ها
وابستگی عاطفی زوجین جزو انواع شایع و بسیار آسیب رسان وابستگی عاطفی است. این وابستگی از باوری اشتباه ناشی می شود که فرض می کند زن و شوهر به زندگی خود معنی می بخشند و از یکدیگر دربرابر تنهایی وحشتناک محافظت می کنند؛ چون زن و مرد خودشان را محور زندگی می دانند. این نوع وابستگی در افرادی ایجاد می شود که بسیار احساس ناامنی می کنند. آنها درباره توانایی خود شک دارند. درواقع تصور می کنند خیلی بی پناه اند. آنها برای ادامه زندگی نیازمند حمایت اند و این حمایت را از شریک زندگی خود انتظار دارند. درواقع فردِ مقابل در زندگی به سپری دفاعی دربرابر رنج و ترس تبدیل می شود؛ به همین دلیل است که وابستگی شدیدی ایجاد می شود. ممکن است در ابتدا این وابستگی عاطفی خوب به نظر برسد؛ اما دیر یا زود باعث رنجش های بسیار خواهد شد. فرد وابسته بسیار وحشت دارد که مبادا شریک زندگی اش را از دست بدهد و این احساس موجب می شود رفتارهای زیان باری مرتکب شود؛ مانند حسادت بیش ازحد یا اطاعت بی چون وچرا. به این ترتیب وابستگی، به جای تحکیم رابطه، آن را ویران می کند.
۳. وابستگی عاطفی به محیط اجتماعی
دلیل اصلی بروز وابستگی عاطفی به محیط اجتماعی نیاز بیش ازحد به تأییدشدن و شناخته شدن در هر محیطی است. اگر نشانه های کافی از قدرشناسی حقیقی و مقبولیت وجود نداشته باشد، فرد به شدت احساس ترس می کند. در این مواقع، فرد هر کاری که لازم بداند، انجام می دهد تا این خلأ روانی را پر کند؛ چون وقتی احساساتش جریحه دار می شود، گویی بدترین اتفاق ممکن رخ داده است. فرد برای به دست آوردن تأیید جمع ممکن است به چاپلوسی روی آورد یا به کلی نامرئی شود. در قدم اول، فرد وابسته احساس می کند مجبور است دیگران را حتی بیش از خودش راضی نگه دارد. این افراد حاضرند هرچیزی را فدا کنند؛ اما با عدم تأیید یا مخالفت دیگران مواجه نشوند. در قدم دوم، فرد حتی حاضر می شود از عقاید خودش صرف نظر کند تا تنش جمع را از بین ببرد. در هر دو مورد، موقعیت بسیار ویرانگر است.
در هر سه نمونه وابستگی عاطفی به خانواده، شریک زندگی و محیط اجتماعی، نداشتن اعتمادبه نفس بیشترین نقش را ایفا می کند. نکته دیگر، ناآگاهی افراد از میزان توانایی خود در انجام دادن امور است. این فکر در ذهن این افراد شکل می گیرد که ارزش زیادی ندارند و به تنهایی نمی توانند به زندگی ادامه دهند. همه این عقاید اشتباه به ترس و نگرانی تبدیل می شوند. بهترین راه غلبه بر ترس هایی که در زندگی تجربه می کنید، رویارویی با آنها است. شاید فقط لازم باشد اولین قدم را بردارید. خطر کنید و از منطقه امن خود خارج شوید. اعتماد به نفس یک شبه ساخته نمی شود؛ اما یک نکته، حتمی است: اگر سعی کنید اعتمادبه نفستان را به دور از وابستگی ها بسازید، بسیار پایدارتر خواهد بود.
آسیب های انواع وابستگی
اکثر افرادی که وابسته می شوند به طور ناخودآگاه گرفتار این آسیب می شوند. و معمولا اطلاعی از آن در وجود خود ندارند. آن ها نمی دانند که دلیل رنج و غم درونی شان در واقع شریک شان یا دیگران نیستند. بلکه این وابستگی است که تمام زندگی و افکار و رفتار آن ها را تحت کنترل گرفته است. واقعیت این است که وابستگی به شدت می تواند به سلامت روان شما آسیب زده. و اثرات منفی در زندگی تان داشته باشد. اکنون دانستید زمانی که به عاملی غیر از خودتان بیش از حد وابسته می شوید تمام تلاش های ذهنی و فیزیکی شما تنها برای حفظ آن در زندگی تان خواهد بود. و چه بسا برای حفظ چیزی در زندگی تان تلاش کنید که حضور آن نه تنها سبب رشد شما نمی شود بلکه به سلامت روانی شما صدمه نیز می زند. بنابراین فراموش می کنید واقعا از زندگی خود چه می خواهید و برای انجام چه کاری به این دنیا امده اید! وابسته شدن به یک فرد یا شرایط خاص معمولا نتیجه ای جز از دست دادن آن ندارد. زیرا احساس اضطراب و ترسی که بر شما مستولی می شود چشم های تان را بر روی حقیقت می بندد. ترس از دست دادن به گونه ای شما را کنترل می کند که دقیقا به دلیل عملکرد و طرز فکر خودتان موهبت های زندگی تان را مفت از دست می دهید. چه موهبتی عظیم از آرامش و احساس ارزشمتدی خودتان.
راهکارهای غلبه بر وابستگی
- خودباوری و حفظ عزت نفس تان را افزایش دهید
- باور کنید شما برای خوشحال بودن نیازمند هیچ چیز و هیچ کس جز خودتان نیستید
- ترس های درونی تان را شناسایی و آن ها را رفع کنید. ( به طور مثال ترس از ترک شدن که ریشه در کودکی افراد دارد)
- برای انجام کارهایی که دوست شان دارید زمان کافی در طول روز اختصاص دهید
- به تنهایی با خودتان وقت بگذرانید و به لذت بردن از تنهایی را تمرین کنید
- علایق و آرزوهای تان را کشف کنید
- مهارت ها و تجربه های جدید در زمینه های مورد علاقه تان کسب کنید
- برای خود اهداف جدید تعیین کنید و برای رسیدن به ان ها برنامه ریزی کنید
- با افراد بیشتری ارتباط برقرار کنید و دوستان بیشتری پیدا کنید
- از رابطه های سمی تان بیرون بیایید. (روابطی که تنها به دلیل وابستگی در ان ها هستید. و خبری از صمیمیت و امنیت و ارامش در ان ها نیست )
- مسئولیت خوشحالی خودتان را در تمام زندگی تان به طور کامل به عهده بگیرید.
- در مورد تفاوت وابستگی با عشق تحقیق کنید و باورهای اشتباه تان را در مورد عشق سالم تغییر دهید.
در این مقاله سعی کردیم انواع وابستگی عاطفی و زیان های آنها را برایتان بازگو کنیم. در راستای این موضوع می توانید از مشاوران و روانشناسان در این مورد کمک بگیرید.