روش های تشویق و پاداش دادن به کودک
به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، متأسفانه خیلی از والدین تصور می کنند انجام کارهای خوب وظیفه کودک است و به همین دلیل نیازی به پاداش دادن به کودک نمی بینند. والدین باید کارهای خوب کودک را مورد توجه قرار دهند. تشویق از ابزارهایی است که والدین برای تربیت کودک به کار می گیرند.
در روانشناسی و تعلیم و تربیت، امر تشویق یکی از عوامل و محرک های مهم یادگیری تلقی می شود. یکی از شاخص های مهم برقراری روابط انسانی تشویق است که اعمال درست آن زمینه های برقراری روابط انسانی را فراهم می سازد. کارشناسان معتقدند برای رشد عاطفی و ذهنی کودک پاداش لازم است. این ابزار مانند همه روش ها و فنون تربیتی از حساسیت خاصی برخوردار است به شکلی که کاربرد به موقع آن، آثار مثبت و سازنده ای دارد و کاربرد نابجای آن، سبب به وجود آمدن رفتارهای منفی و مخرب مانند افسردگی، ناکامی، بی تفاوتی، تعارض و گاه پرخاشگری در بین تربیت شوندگان می شود.
تعریف پاداش دادن به کودک
پاداش دادن به کودک در مواردی به کار می رود که رفتاری دلخواه از کودک سر بزند و بخواهیم که آن رفتار باز هم تکرار شده، به صورت عادت درآید و درونی شود. اگر کاری کنید که رفتار خوب و مثبت کودک شما بیشتر شود یعنی آن را تشویق کرده اید. پس تشویق رخداد یک رفتار را افزایش می دهد.
پاداش را معمولاً رویدادی می دانند که بلافاصله بعد از رفتار اتفاق می افتد و سبب افزایش اجرای آن رفتار می شود. بنابراین پاداش چیزی است که به دنبال رفتار به خصوصی می آید و سبب نیرومندی یا افزایش تعداد دفعات بروز آن رفتار می شود.
روش های صحیح پاداش دادن به کودکان
زمان و مکان پاداش دادن مهم است
از روش های صحیح پاداش دادن به کودک این است که در زمان مناسب از کودک تقدیر کنید. فرض کنید از کودک می خواهید یک رفتار را برای اولین بار انجام دهد. در این صورت تشویق کردن بسیار کاربردی است. اگر می خواهید این رفتار کودک مستمر و ادامه دار باشد باید بلافاصله بعد از رفتار خوب کودک این تشویق را انجام دهید. فرض کنید پسر یا دختر شما برای اولین بار اتاق خود را تمیز می کند. اگر بلافاصله بعد از این کار او را تشویق کنید و از او تشکر کنید یا برای او دست بزنید در کودک اثر مستقیمی خواهد داشت و باعث می شود این کار را مداوم و مستمر انجام دهید.
تشویق باید از جهت مکانی نیز مهم باشد
تشویق باید به جا و در زمان خود باشد. زیرا اثر پذیری آن در کودک بیشتر می شود. فرض کنید کودک شما در جمع کار خوبی انجام دهد یا به شما کمک کند. بی توجهی به این کار او، به صرف اینکه در جمع هستید درست نیست. سعی کنید تشویق او را به بعد موکول نکنید. بلکه در جلوی جمع او را تشویق کنید. کاری کنید که خانواده نیز او را تشویق کنند. اگر کودکی در جمع بود متوجه می شود که انجام این کار چقدر در نظر همه زیبا می آید و او نیز این کار را تکرار خواهد کرد.
تشویق و پاداش متعادل باشد
از دیگر روش های صحیح پاداش به کودک رعایت تعادل در تشویق و پاداش دادن به کودک است. بعضی از والدین عادت دارند که تاکودک آنها یک کار خوب انجام داد آنقدر او را تشویق و تحسین می کنند که کودک با هر انجام آن از دیگران نیز توقع دارند به همین شیوه او را تشویق کنند. اگر انتظار کودک برآورده نشود آن کار خوب را تکرار نمی کنند. یا برخی عادت دارند به او پاداش گران قیمت می دهند. دادن پاداش های گران قیمت به کودک، توقع کودک را بالا می برد و متاسفانه از همه توقع دارد. پس بهتر است در تشویق های خود مدیریت کافی داشته باشید تا کودک را متوقع بار نیاورید.
پاداش همراه با تشویق باشد
از جمله روش های صحیح پاداش دادن به کودک این است که پاداش را با تشویق همراه کنید. پاداش تنها نمی تواند اثر مطلوبی در استمرار کار خوب او داشته باشد. همیشه با محبت و مهربانی و لبخند از او قدردانی کنید. اجازه دهید کودک بفهمد که چقدر کار خوبش در ذهن شما اثر مثبتی داشته است. گاهی یک تشویق ساده و دست زدن برای کودک کافی است. زیرا متوجه می شود والدینش او را دوست دارند و حواس شان به اوست. متاسفانه امروزه به دلیل بی توجهی والدین، به کودکان و مشغله های فکری و کاری، کودکان به دنبال فرصتی هستند تا توجه پدر و مادر خود را جلب کنند.
به قولی که می دهید عمل کنید
وفای به عهد و خوش قولی از دیگر روش های صحیح پاداش دادن به کودک است. کودکان بسیار حساس هستند و اگر قولی به آن ها بدهید سال ها در یادشان می ماند. شاید پس چند سال هم این بدقولی شما یادشان باشد و آن را روزی به شما یادآوری کنند. سعی کنید کاری را که قادر به انجام آن نیستید به کودک قول ندهید. بلکه در مقابل عمل خوب و رفتار نیکی که کودک انحام می دهد می توانید با یک پاداش بسیار ساده هم به قول خود عمل کنید تا هم کودک را خوشحال کنید و هم باعث تکرار این کار خوب او شوید.
برای هر کار او یک ستاره به او بدهید
سعی کنید برای هر کار خوب کودک یک ستاره به او بدهید. روانشناسان درباره پاداش دادن به کودکان معتقدند که والدین عزیز علاوه بر تحسین و محبت به کودک می توانند به آن ها کارت های آفرین و یا یک ستاره به آنها بدهند و به آن ها یادآوری کنند اگر این کارتان ادامه دار باشد و اگر این کارت ها بیشتر شد به او یک جایزه خوب بدهید. با این کار هم نسبت به توان مالی خود به کودک کادو می دهید و هم باعث می شود رفتار خوب او مستمر باشد. این روش می تواند از کاربردی ترین روش های پاداش دادن به کودک باشد. حتی می توانید از یک جدول پاداش برای کودک استفاده کنید و یا روی تخته کارهای خوب او را یادداشت کنید.
پاداش های نقدی را مدیریت کنید
از جمله روش های پاداش دادن به کودک این است که پاداش های نقدی که به او می دهید را مدیریت کنید. اگر قرار است به او پاداش بدهید یک قلک برای او بخرید و به او بگویید که هر بار که کارت را درست انجام دادید پول کمی در قلک برایت می اندازم. قلکت که پر شد آن را برایت در بانک پس اندار می کنم تا هر چه می خواهی در آینده برای خود بخری. با این کار هم به او پاداش می دهید و هم او را خوشحال می کنید و هم روش پس انداز کردن را به او می آموزید.
کودک را غافلگیر کنید
از جمله روش های صحیح پاداش دادن به کودک که بسیار کاربردی است این است که در زمان تشویق او را غافلگیر کنید و به صورت منظم به او جایزه ندهید. مثلا برای کودک شرط نگذارید که اگر این کار را انجام دهد برای او چیزی می خرید. بر عکس سعی کنید از او مودبانه خواهش کنید که این کار را انجام دهد و سریعا او را تشویق کنید اما بعد از چند بار تکرار این کار یک روز که اصلا حواس او نیست سوپرایزش کنید. مطمئن باشید اثری که در کودک می گذارد چند برابر پاداشی است که شما برای او در نظر گرفته اید.
تفاوت پاداش دادن و باج دادن
یکی از اشتباهاتی که والدین عزیز در پاداش دادن به کودک انجام می دهند این است که اجازه می دهند کودک در قبال کار خوبی که انجام می دهد برای والدینش شرط و شروط بگذارد. خوب این دیگر تشویق و پاداش نیست. این کار باج دادن است که متاسفاته در بسیاری از خانواده ها باب شده زیرا والدین حوصله تربیت کودک خود را ندارند و در مقابل کوچکترین کاری خود را موظف می دانند که به او پول بدهند یا برای او کادو بخرند.