انگیزه ذخیره طلا در بین ایرانیان طی سالهای اخیر دچار تحول و دگرگونی شده است. سالهای گذشته به دلیل وضعیت اقتصادی خاص ایرانیان طلا را به عنوان سرمایه و پس انداز ذخیره می کردند چرا که معمولاً کمتر دچار نوسانات شدید می شد. اما اخیراً با نوعی بی ثباتی که دامن گیر اوضاع اقتصادی شده دیگر کمتر کسی به طلا به عنوان سرمایه و پس انداز نگاه می کند و بیشتر از طلا و جواهر برای تزیین و زیبایی و مد استفاده می شود.
اما هر انگیزه ای که در خرید و انباشت طلا داشته باشیم بی نیاز از اطلاعات پایه ای در مورد شناخت طلای اصل از تقلبی، کیفیت و عیار طلا و نیز چگونگی وزن و قیمت آن نیستیم.
هر چیز بسیار ارزشمندی را به طلا تشبیه می کنند، حتی اگر ارزش آن خیلی بیشتر از این حرفها باشد مثل وقت. متأسفانه عامل بسیاری کلاهبرداری ها، سرقتها، جنایتها و... طلا و فریبندگی هایش است. این کالا در بسیاری از مواقع علاوه بر زینتی بودنش، سرمایه افراد نیز محسوب می شود؛ سرمایه ای که باید از آن حفاظت شود و البته قبل از آن باید از اصل بودنش اطمینان یافت.
شاید شما هم یکی از افرادی باشید که برای ذخیره و پس انداز سرمایه خود طلا خریداری می کنید. در این صورت به نظر می رسد دانستن اطلاعاتی در مورد اصل یا تقلبی بودن، چگونگی تشخیص عیار طلا، ضوابط خرید و فروش طلا و... برایتان اهمیتی دوچندان یابد.
اصل یا تقلبی؟
اگر به طلا فروشی مراجعه می کنید تا محصول ساخته شده از طلا (به اصطلاح طلایی ) را بخرید، این امکان که خودتان مطمئناً و 100 درصد بتوانید تشخیص دهید طلایی که قصد خریدار آن را دارید، اصل است یا تقلبی، وجود ندارد. حتی بعضی از طلافروشان به این قضیه اعتراف می کنند که با وجود گذراندن دوره های فنی تشخیص و تمیز طلا و یا کسب اطلاعات از افراد باتجربه هم صنف خود باز هم امکان خطا در تشخیص اصل بودن بعضی از اجناس طلا، وجود دارد.
حقیقت این است که هر طلا فروشی با صدور فاکتور برای محصول طلا، طلای خریداری شده را تضمین کرده و در قبال اصلی یا تقلبی بودن، آن مسئول است.
یک طلا فروش در این زمینه چنین اظهار نظر می کند: تشخیص اصل یا تقلبی بودن در اکثر موارد توسط خریداران امکان پذیر نیست. اما ما در مقابل فاکتوری که به شما ارائه می کنیم، مسئولیت داریم و باید به اتحادیه طلا و جواهر پاسخگو باشیم.
روش تشخیص طلا و عیار آن
برای تشخیص عیار طلا ، عواملی همچون سنگ محک و تیزآب (اسید)، نیاز است.
سنگ محک: سنگی است سیاه رنگ از جنس سیلیسیوم و کوارتز که در شکل های مختلف در بازار وجود دارد و به نام سنگ لیدی هم شناخته می شود. در هنگام استفاده باید دمای سنگ محک حدوداً به اندازه دمای بدن ، یعنی 37 درجه سانتیگراد باشد.
تیزآب: در بعضی از کتاب ها به تیزآب سلطانی نامیده شده، که همان اسید نیتریک خالص می باشد که توسط محمد زکریای رازی کشف شده است. این اسید را در اصطلاح عامیانه بنام جوهر شوره می شناسند تیزآب سلطانی +0.5 برای عیار 18(750) استفاده می شود. (تیزاب های عیار های مختلف درصد متفاوتی دارند)
برای شناخت طلا ابتدا فلز مشکوک به طلا را روی سنگ محک، 20 بار می کشیم (در صورتی که فلز سکه باشد، گوشه سکه که همان کنگره خارجی نامیده می شود را مورد اصابت با سنگ محک قرار دهید) سپس مقداری تیزآب عیار شده را روی آن میکشیم (به اندازه یک قطره). واکنش یکی از موارد زیر است.
1. هیچ واکنشی دیده نمی شود، در نتیجه فلز مربوطه طلایی با همان عیار تیزآب است.
2. رنگ در اثر کشیده شدن روی سنگ محک کم رنگتر می شود، در این حالت عیار فلز مربوطه پایین تر از عیار تیزآب است.
3.اثر روی سنگ محک بکلی محو میگردد، که حاکی از این است که فلز مربوطه یا اصولاً طلا نیست و یا دارای مقدار کمی طلا می باشد که می بایست با آزمایشات دیگری (ری گیری) مقدار آن مشخص شود.
روش دیگر این است که روی قسمتی از فلز مشکوک به طلا را کمی سوهان می کشیم (در صورتی که فلز سکه باشد، گوشه سکه که همان کنگره خارجی نامیده می شود را مورد اصابت با سوهان قرار دهید) تا چنانچه فلز آبکاری شده است، لایه آبکاری شده از بین برود. سپس در محل سوهان زده شده یک قطره (برای سکه کمتر از یک قطره) تیز آب عیار شده می زنیم. واکنش یکی از موارد زیر است.
1. هیچ اثری بر روی آن ندارد و این نشان می دهد که فلز طلا بوده و هم عیار و یا بالاتر از تیزآب می باشد (توجه: فلز روی و کورم در برابر تیزآب واکنش نمی دهد که بر اساس رنگ و خصوصیت فیزیکی و شیمیایی قابل شناخت هستند.)
2. محل مربوطه به روی فلز بر اثر آب سیاه می شود که هر چه سیاهی بیشتر باشد نشان دهنده آن است که فلز طلا با عیار پایین تر از عیار تیزآب است.
3. بر اثر ریختن تیز آب محل به رنگ سبز به جوش می آید و بعد از پاک کردن تیز آب با یک دستمال محل براق می شود. در این حالت فلز مربوطه طلا نبوده و مقطع براق شده رنگ اصلی فلز را نشان می دهد.
چگونه انگشتر طلا را از روی صدا بشناسیم
درصورتی که طلای شما با یک قطعه فلز برخورد کند، اگر اصل باشد برای چند ثانیه صدایی زنگ مانند ایجاد می کند. این روش برای هر طلایی صادق خواهد بود. پس اگر هنگام خرید طلا صدایی به غیر از صدای زنگ مانند به گوشتان رسید به اصل بودن طلای خود شک کنید و به دنبال راه دیگری برای تشخیص اصل بودن آن باشید.
چگونه انگشتر طلا را با رسانای انژری گرمایی بشناسیم
طلا رسانای انرژی گرمایی می باشد، بنابراین می تواند در مدت زمانی کمتر از حد معمول یک قطعه از یخ را ذوب کند. بنابراین برای تشخیص طلای اصل می توانید از یک قطعه یخ استفاده کنید. به این صورت که یخ را در مجاورت انگشتر خود و در فضای اتاق قرار دهید. اگر یخ در کمتر از مدت زمان معمول آب شد، بدانید که طلای شما اصل است.
نرم بودن طلا
از آنجایی که طلا فلزی نرم و لطیف است و به راحتی خم می شود، گاز زدن آن می تواند راهی برای تشخیص اصل بودن آن باشد. هنگامی که طلا اصل باشد هنگامی که آن را گاز می زنید جای دندانهای شما روی آن باقی خواهد ماند. این روش هر چند که روش مطمئنی برای تشخیص اصل بودن طلا نیست ولی می تواند به میزان زیادی شما را در جهت تشخیص طلای تقلبی یاری کند. حتی شما با استفاده از گاز زدن طلا می توانید به میزان عیار آن نیز پی ببرید. به این صورت که هر چقدر میزان عیار طلای شما بیشتر باشد، خاصیت نرم و انعطاف پذیری آن بیشتر خواهد بود. لذا با گاز زدن جای دندان های شما روی طلا بیشتر مشخص خواهد شد.
انواع شمش تقلبی
شمش و سکه روکش دار: سکه ها و شمش هایی که یک لایه بسیار نازک طلا و نقره روی فلز دیگری آبکاری شده است.
شمش توخالی: معمولاً لایه نازک تری از طلا دارد (برخی اوقات هم نقره) که داخل آن با تنگستن یا سرب پر شده و معمولاً ۱۰ اونس تا ۱۴ اونس است. کلاهبردارها با هدف کسب مبلغ هنگفت تر در تقلب شمش های بزرگ ریسک می کنند.