هرچند به وجود آمدن اصطکاک در مواردی مانند روشن کردن آتش در دوران غارنشینی انسان های نخستین امری دلخواه و دوست داشتنی به شمار می رفت، اما وجود این مساله زمانی اثر منفی خود را نشان می دهد که ما با قطعات حساس و درهم پیچیده ای روبه رو هستیم که در کنار یکدیگر موتور یک خودرو را به وجود آورده اند.نزدیکی زیاد قطعات فولادی به هم که گاه تا اندازه های میلی متری می رسند از یک سو و سرعت فعالیت بسیار زیاد آنها در محیطی بسته به نام بلوکه موتور از سوی دیگر لزوم وجود مایعی را که در سریع ترین زمان ممکن بین اجزای تشکیل دهنده موتور قرار گرفته و وظیفه روانکاری را در این مجموعه به عهده بگیرد بیش از پیش ضروری می نمایاند.
روغن موتور از ترکیب روغن پایه نفتی به اضافه افزودنی ها به دست می آید و وظایف مهمی دارد که عبارتند از: روانکاری (کاهش دهنده اصطکاک بین قطعات)، کاهش سایش قطعات موتور، شست و شوی داخل موتور و تمیز نگهداشتن قطعات داخل موتور از دوده و ترکیبات حاصل از تجزیه روغن و رسوبات بین قطعات، آب بندی کامل بین سیلندر و پیستون، خنک نمودن قطعات داخلی موتور، کارکرد بهینه قطعات متحرک موتور در دماهای مختلف و محافظت قطعات موتور در مقابل خوردگی و ضربه گیری؛ تمام اینها یعنی آب حیات یک خودرو!امروزه انواع و اقسام روغن موتورها تولید و عرضه می شوند و تشخیص روغن موتور مناسب هر اتومبیل به امری دشوار بدل شده است. برای آنکه بهترین انتخاب را داشته باشیم نیاز است تا ابتدا با این روغن ها و وظایفشان آشنا شویم.
انواع روغن موتور
روغن موتورها انواع مختلفی دارند که باید آن ها را متناسب با نوع خودرو انتخاب کنیم تا بهترین عملکرد را برای موتور داشته باشد.در ادامه مطلب می خواهیم نگاهی به انواع این روغن ها داشته باشیم.
- ارگانیک (معمولی)
- نیمه سنتتیک
- سنتتیک
روغن معمولی یا ارگانیک
روغن های معدنی در انواع درجات گران روی و سطوح کیفیت فرموله می شوند. این روغن ها برای خودروهای دارای طراحی پیشرانه ساده و رانندگان با سبک رانندگی معمولی توصیه می شوند. به رانندگانی که سبک رانندگی متنوعی دارند، توصیه می شود از روغن های سنتتیک یا مصنوعی استفاده کنند؛ زیرا آن ها عمر طولانی تری دارند و فاصله تخلیه روغن نیز زیاد است!روغن موتور مینرال یا معدنی یا معمولی از نفت خام تولید شده است که از زیر زمین خارج و سپس در کارخانه تصفیه می شود. افزودنی ها و فرایندهای مختلف برای بهبود ویسکوزیته (گران روی) و خواص محافظتی پیشرانه انجام و سپس بسته بندی و برای استفاده در پیشرانه خودرو به مشتریان فروخته می شود.
روغن موتور مینرال ویژگی های مثبت و منفی دارد که درادامه به آن ها اشاره می کنیم. بزرگ ترین جنبه مثبت این نوع روغن موتور هزینه است. روغن موتور مینرال گزینه ای بسیار ارزان قیمت برای محافظت از پیشرانه خودرو شما و کار کردن روان آن به شمار می رود. این روغن موتور تاحدودی مؤثر است و شاید بتوان گفت این روزها هیچ روغن موتور بدی در بازار وجود ندارد. تا زمانی که حجم و مقدار مناسب روغن موتور را برای ریختن در پیشرانه بدانید، می توانید عملکرد مناسبی را از خودرو انتظار داشته باشید.با این حال، معایب روغن موتور معدنی بیشتر از انواع دیگر است. به دلیل وجود مواد طبیعی، این روغن ها به تصفیه کمتری تمایل دارند. افزون براین، آن ها حفاظت کمتری درمقایسه با انواع دیگر دارند؛ به همین دلیل، نمی توانند از وقوع آسیب های احتمالی در پیشرانه جلوگیری کنند.
ویژگی های روغن موتور مینرال
- ارزان و کم هزینه
- نیاز به تعویض در کوتاه مدت
- عدم کاهش حرارت و دمای بالای موتور
- مناسب برای موتور وسایل نقلیه قدیمی
روغن نیمه سینتتیک
روغن های نیمه سنتتیک از ترکیب روغن های مصنوعی و معدنی برای مقاومت بیشتر دربرابر اکسیداسیون در مقایسه با روغن معدنی استفاده می کنند و در عین حال ویژگی های عالی درجه حرارت پایین را برای پیشرانه خودرو شما فراهم می کنند.روغن های ترکیبی یا روغن موتور نیمه سنتتیک نوعی روغن هستند که از مواد مصنوعی و طبیعی تولید می شوند. به عبارت دیگر، ترکیبی از روغن های معمولی و مصنوعی است که سعی می کنند برخی از مزایای هر دو را داشته باشند و در عین حال معایب آن ها را کاهش دهند.نتایج تقریبا همان چیزی است که انتظار دارید: این روغن ها محافظت و عملکرد بهتری از روغن موتور معمولی ارائه می دهند؛ اما نه به خوبی روغن موتور کاملا سنتتیک. طول عمر آن ها کمی بیشتر از روغن های معمولی است؛ اما نه به اندازه روغن موتور سنتتیک. از نظر هزینه، آن ها کمی گران تر از روغن موتور مینرال و کمتر از روغن موتور سنتتیک هستند. به طورکلی، این روغن موتورها برای کسانی مناسب است که به دنبال کاهش هزینه هستند؛ اما می خواهند به خودرو هم کمک بیشتری کنند.
ویژگی های روغن موتور نیمه سنتتیک
- ارزان تر از روغن سنتتیک و گران تر از روغن مینرال
- مخلوطی از روغن موتور سنتتیک و مینرال
- عملکرد بهتر از روغن موتورهای مینرال
روغن سینتتیک
روغن های سنتتیک یا مصنوعی از نظر شیمیایی مهندسی شده اند؛ بنابراین، مولکول های روغن از نظر شکل یکنواخت تر هستند و ناخالصی کمتر و خواص بهتری درمقایسه با روغن های معدنی دارند. ازآنجاکه روغن های مصنوعی با افزودنی های با عملکرد بهتر فرموله می شوند، تمایل دارند در شدیدترین شرایط دمایی، چه بالا و چه پایین، بهتر عمل کنند.روغن موتور سنتتیک یا کاملا مصنوعی کاملا در کارخانه یا آزمایشگاه تولید می شود؛ به همین دلیل، آن ها تمایل دارند که با پیشرانه خودرو بسیار سازگارتر باشند. هنگامی که همه مواد استانداردهای بسیار سخت تری داشته باشند، کنترل فرایندهای تولید آسان تر است. بنابراین، روغن موتورهای سنتتیک بیشتر تصفیه شده اند و در کل برای پیشرانه بهتر هستند.
این کار به معنای واقعی کلمه هزینه دارد. روغن موتور تمام سنتتیک گران تر از روغن معمولی است. به طورکلی، می توانید انتظار داشته باشید که درصورت استفاده از روغن کاملا مصنوعی، بسته به نوع خودرو و ظرفیت آن، مبلغ زیادی برای تعویض روغن پرداخت کنید. روغن های مصنوعی ماندگاری بیشتری دارند و مدت زمان و فاصله بیشتری از روغن های معمولی طول می کشد تا به تعویض نیاز داشته باشند.
مزایای روغن موتورهای سینتتیک
برای درک خواص برتر روغن های سنتتیک ابتدا باید با وظایف اصلی روغن موتورها آشنا شویم. روغن ها دو وظیفه ی اصلی دارند، روان کاری و خنک کاری. در بخش روان کاری، لایه ای از روغن سطح اجزای مختلف موتور را می پوشاند تا از اصطکاک اجزا با یکدیگر جلوگیری کند. در این بخش ضخامت لایه ی روغن بسیار مهم است، این لایه نباید خیلی نازک یا خیلی ضخیم باشد. از طرفی ضخامت این لایه به دمای کاری موتور وابستگی زیادی دارد که این امر ناشی از خواص اجزای تشکیل دهنده ی روغن است. به منظور خنک کاری و همین طور روان کاری موتور اتومبیل نیاز است تا روغن درون اجزای مختلف جریان داشته باشد. جریان مناسب روغن تابع یکی از اصلی ترین خواص روغن یعنی ویسکوزیته، یا گرانروی، است. هرچه ویسکوزیته بیشتر باشد چسبندگی افزایش یافته و جریان روغن کاهش می یابد، از طرف دیگر با کاهش ویسکوزیته، لغزندگی و جریان روغن هر دو افزایش می یابند. به خاطر داشته باشید که لغزندگی زیاد مانع از تشکیل لایه ی روغن با ضخامت مناسب بر روی اجزای موتور می شود. ویسکوزیته نیز خود تابعی از دما است و مقدار آن ممکن است با تغییرات اندک دما به میزان زیادی تغییر کند. هرچه ویسکوزیته ی روغن موتورها به تغییرات دمایی واکنش کمتری نشان دهند، آن روغن مناسب تر است.
در حقیقت دلیل برتری روغن های سینتتیک نسبت به روغن های معمولی در خاصیت ویسکوزیته ی آن ها خلاصه می شود. به همین منظور، یکی از ساده ترین آزمایش های رایج، سرد کردن روغن ها تا دماهای بسیار پایین (حدود ۳۰ تا ۴۰ درجه ی سلسیوس زیر صفر) و مقایسه ی ویسکوزیته ی آن ها است، که در این تست همواره روغن های سنتتیک عملکرد درخشانی داشته اند. دلیل این عملکرد خوب را باید در مولکول های چنین روغن هایی جستجو کرد. به بیان ساده، روغن های سنتتیک ساختار مولکولی یکنواخت تری دارند (شبیه تیله) که این ساختار به مولکول ها اجازه می دهد تا به سادگی روی هم بلغزند درصورتی که مولکول های روغن معمولی را می توان به تاس هایی تشبیه کرد که برای لغزیدن بر روی یکدیگر با مشکل مواجه هستند. طی تحقیقات به عمل آمده، ۶۰ درصد از عیوب موتور خودروها در مواقعی رخ می دهد که دمای هوا پایین است و راننده در حال استارت زدن جهت روشن کردن خودرو است. در این لحظه اگر روغن موتور مناسب نباشد قادر به روانکاری مناسب نخواهد بود و لایه ای ضخیم از روغن که در اثر سرما روی اجزای موتور تشکیل شده است موجب آسیب رساندن به موتور در لحظه ی استارت خواهد شد.
البته لازم به ذکر است که قیمت بالای روغن های سنتتیک بزرگ ترین ایراد آن ها است که شاید بتوان با وجود مزایایی از جمله کاهش مصرف سوخت، افزایش عمر اجزای موتور و عدم ایجاد ته نشین در موتور از آن چشم پوشی کرد.در سال های اخیر مصرف روغن های سینتتیک بیشتر شده است، این روغن ها نسبت به روغن های معمولی مزیت های دیگری هم دارد که در ادامه مطلب به صورت تیتر وار بیان میشود.
- عمر بیشتر روغن
- غیر سمی بودن روغن
- کم تبخیر شدن روغن
- مقاومت در برابر اکسیداسیون بالا
- ویسکوزیته بالا
- مقاوم در برابر تغییرات دما
- کاهش مصرف سوخت
- نقطه روان شدن پایین
- مقاوم در دماهای بالا
این نوع روغن ها با توجه که مزایای زیادی نسبت به روغن های ارگانیک دارند ولی این بدی هم را دارند که قیمت بالاتری نسبت به بقیه روغن ها دارند و اکثرا متناسب با خودروهای با تکنولوژی های جدید هستند.
آیا می توان از روغن موتور نیمه سنتتیک به جای روغن موتور سنتتیک استفاده کرد؟
همواره متخصصان این صنعت تاکید کرده اند همیشه یک نوع روغن موتور استفاده کنید. یعنی اگر تا به حال از روغن سنتتیک برای خودروی خود استفاده می کردید، بهتر است همیشه روغن موتور سنتتیک استفاده کنید. اما اگر شما به جای روغن موتور سنتتیک از روغن موتور نیمه سنتتیک استفاده کنید، فورا برای موتور مشکل پیش نمی آید اما در طولانی مدت موجب کاهش کارایی موتور می شود و از موتور کمتر محافظت می کند. پس اگر متخصص به شما روغن موتور سنتتیک را معرفی کرده است، همیشه از روغن سنتتیک استفاده کنید تا به موتور آسیبی نرسد. در عوض اگر قبلا از روغن موتور نیمه سنتتیک استفاده می کردید، با استفاده از روغن موتور سنتتیک برای موتور مشکلی ایجاد نمی شود و از موتور بهار محافظت می کند.
آیا می توان از ترکیب روغن موتور سنتتیک و نیمه سنتتیک استفاده کرد؟
خیر، ترکیب انواع روغن موتور توصیه نمی شود. بهتر است روغنی که سازنده موتور تعیین کرده استفاده نمایید تا برای موتور مشکلی ایجاد نشود. با این حال اگر شما در شرایطی بودید که تنها گزینه پیش روی شما بود، ترکیب روغن سنتتیک و نیمه سنتتیک مشکلی ندارد چون بهتر است بدون روغن ماندن و آسیب جدی به موتور است. اما باید در اولین فرصت روغن موتور را تعویض نمایید و روغن موتور مناسب استفاده نمایید.
طول عمر کدام روغن موتور بیشتر است؟
طول عمر روغن موتور یکی از شاخص های ارزیابی کیفیت روغن موتور است؛ چرا که با افزایش طول عمر باتری، در هزینه های شما صرفه جویی می شود. روغن موتورهای سنتتیک نسبت به روغن نیمه سنتتیک و مینرال گران تر هستند اما به دلیل طول عمر بالا مناسب و مقرون به صرفه محسوب می شوند. هر چند که شما برای خرید روغن موتور سنتتیک پول بیشتری پرداخت می کنید اما دیرتر نیاز به تعویض روغن موتور خواهید داشت. روغن موتور مینرال کمترین طول عمر را دارد که در ابتدا مبلغ کمتری پرداخت می کنید اما پس از مدت کوتاهی خاصیتش را از دست می دهد و باید روغن را تعویض کنید. روغن موتور نیمه سنتتیک از نظر قیمت و کیفیت متوسط است؛ یعنی قیمت آن خیلی بالا یا پایین نیست و خاصیتش را زود از دست نمی دهد.
آشنایی با ویسکوزیته روغن موتور
