روستای تاریخی لافت و جاذبه های آن! 

پیشینه تاریخی روستای لافت قشم

بندر لافت در گذشته به مدت طولانی مرکزیت جزیره قشم بوده و ایامی هم نام تمام جزیره لافت بوده . مردان لافت از گذشته تا روزگاران نه چندان دور با لنج‌های بادبانی اقیانوس پیمایی و با کشورهای آفریقایی و کشور هند تجارت می‌کردند به گونه‌ای که هنوز هستند پیرمردان که بر زبان‌های هندی، سواحلی، عربی، انگلیسی و... تسلط کامل دارند و این مردان نقش به سزایی در گسترش اسلام در شبه قاره هند داشتند.همچنین افراد زیادی در بندرلافت هستند که در کشور هند به خاطر ازدواج پدرانشان در آنجا خواهر و برادر دارندچهره طبیعی روستای لافت در میان درختان سبز گرمسیری و نخلستان‌های بلند، همراه با زیبایی خیره‌کننده دریا و جنگل شناور حرا برای هر تازه‌واردی جذاب و قابل توجه‌است.

سبک معماری خانه‌های روستا نیز بسیار جالب و دیدنی است بارزترین خصیصه معماری این روستا، بادگیرهای فراوان آن در اندازه‌های مختلف است. بناهای روستا خیلی نزدیک به هم ساخته شده و کوچه‌های آن نیز بسیار تنگ و باریک هستند. بادگیرهای کوچک و بزرگ خانه‌های روستایی که در میان باغ‌ها و نخلستان‌ها قرار گرفته‌اند، شکوه و زیبایی خاصی به این روستای ساحلی بخشیده‌اند.از معماران به نام بادگیرهای منحصر به فرد و زیبا بندر لافت استاد احمد صالح ابراهیم(احمد سفاری) و استاد حاج یحیی استاد احمد (یحیی سفاری) است.

معماری روستای لافت قشم

معماری روستای لافت به‌دلیل وجود بادگیرهای فراوان، معماری کویری است. در این جزیره دمای هوا در طول تابستان به بیش از 50 درجه سانتی‌گراد می‌رسد و انعکاس آفتاب در آب در کنار رطوبت شدید هوا، شرایط را برای زندگی بسیار دشوار می‌کند. امروزه همه مردم از کولرگازی استفاده می‌کنند؛ اما در گذشته خبری از برق و کولر نبود. به همین دلیل مردم روستای لافت سیستم مناطق کویری را در ساخت خانه‌های خود به کار می‌گرفتند. آن‌ها برای ایجاد هوای خنک در خانه، از بادگیر استفاده می‌کردند. بادگیر ارتفاع بسیاری دارد؛ زیرا باد در ارتفاع قدرت بیشتری پیدا می‌کند و وارد بادگیر می‌شود. به این ترتیب باد به خانه راه پیدا می‌کند.

معماری کویری در خانه‌های روستا نیز به چشم می‌خورد؛ به‌طوری که اتاق‌های تابستانی و زمستانی خانه در اطراف یک حیاط مرکزی و چهارگوش شکل گرفته‌اند و باغچه‌ها، شکل نرده‌ها و پنجره‌ها، همه و همه نشانه‌هایی از معماری ایرانی کویری را به نمایش می‌گذارند. ترکیب اتاق‌ها، راهروها و ارتباط آن‌ها با حیاط نیز کاملا تحت‌تاثیر معماری نواحی مرکزی و حاشیه کویری ایران ایجاد شده است.

در قاب پنجره‌های خانه‌های لافت، تصاویر زیبای حجاری شده از اشیایی چون شمعدان، لاله، چراغ و قوری دیده می‌شود. در ساخت دیوارهای خانه‌ها از خشت و گل و در ساختار سقف و بام خانه‌ها از چوب استفاده شده است؛ البته در ساختمان‌های جدید مصالحی مانند آجر، بتن، سیمان و آهن نیز به کار رفته‌اند. خانه‌های روستای لافت در طول سال‌ها مرتب مرمت شده‌اند و به همین دلیل نمی‌توان سن آن‌ها را به‌طور دقیق حدس زد.

معماری روستای لافت به‌دلیل وجود بادگیرهای فراوان، معماری کویری است در بافت روستای لافت، میدا‌ن‌های بسیاری وجود ندارد و مراکز محله‌ها، پیرامون مساجد و در گذرگاه‌های تنگ و باریک شکل گرفته‌اند. میدان مرکزی، گذرگاه ساحلی، بادگیر، گنبد، کناره، برکه و آب‌انبار، کوچه‌های باریک و سایه‌ساز عناصر کلی بافت این روستا هستند.

بافت روستای لافت در دوره‌های مختلفی ایجاد شده است و سه بخش مختلف در آن قابل‌مشاهده هستند. از این سه بخش، بافت اصلی را به‌عنوان بافت قدیمی روستا و دو بخش دیگر (در بخش شمالی و جنوب شرقی) را به‌عنوان بافت جدید روستا در نظر می‌گیرند. از معماران مشهور بادگیرهای منحصر‌به‌فرد و زیبای بندر لافت می‌توان به استاد احمد صالح ابراهیم (احمد سفاری) و استاد حاج یحیی استاد احمد (یحیی سفاری) اشاره کرد.

بافت قدیمی و اصلی

بافت قدیمی روستای لافت در حد فاصل دریا و تپه‌های اطراف چاه‌های آب واقع شده است و به‌عنوان هسته اولیه در بخش مرکزیِ ساخت و سازهای فعلی شناخته می‌شود. بافت فشرده ساختمان‌ها، کوچه‌های کم‌عرض و بادگیرها از مهم‌ترین نشانه‌های این بخش از روستا هستند؛ بخشی که به طول تقریبی یک کیلومتر و عرض متوسط 170 متر است و چند راسته اصلی دارد که همگی به موازات خط ساحلی شکل گرفته‌اند.

رنگ سفید در بافت قدیمی روستا نشانه‌ای برای مساجد و برکه‌های آب و رنگ اخرایی نشانه‌ای از خانه‌ها هستند. چهار مسجد از هفت مسجد این روستا در بافت اصلی قرار دارند؛ مساجدی با مناره‌های بلند که زمینه را برای شکل‌گیری محله‌های مختلف ایجاد کرده‌اند. مسیرهای اصلی بافت قدیمی لافت به‌صورت شمالی جنوبی هستند و مساجد (نقاط عطف روستا) را به هم وصل می‌کنند. بخش قدیمی لافت با وجود محله‌های متعدد، بافتی یک‌پارچه و پیوسته دارد. در این بخش یک مسیر ساحلی آسفالته نیز وجود دارد که دسترسی‌ را برای وسایل حمل و نقل فراهم می‌کند.

بافت جدید روستا (جنوب شرقی)

ساخت و سازهای قسمت جنوب شرقی روستای لافت به‌صورت پراکنده و با تراکم ساختمانی و جمعیتی کم در دامنه تپه‌ها و زمین‌های مسطح اطراف روستا و با فاصله از دریا دیده می‌شوند. این بخش به‌تدریج و به‌طور پیوسته ساخته شده و به همین دلیل به توسعه این منطقه جهت داده است. در این قسمت از روستا معابر پهن‌تری به چشم می‌خورند. به‌علاوه، تمرکز خانه‌ها در اطراف مساجد نیست؛ به این معنا که مرکز محله مفهوم اصلی خود را از دست داده است. خدمات آموزشی، بهداشتی، درمانی و تاسیسات و تجهیزات لافت در میان بافت قدیم روستا و ساخت و سازهای قسمت جنوب شرقی در داخل تپه مرکزی قرار دارند.

بافت جدید روستا (شمالی)

بخش شمالی، ورودی روستای لافت است و امروزه سازه‌هایی با پراکندگی بیشتر نسبت به ساخت و سازهای جنوب شرقی در آن دیده می‌شود. این بخش در شیب تندتر تپه ماهورها و به‌صورت محدودتر شکل گرفته است. بخش شمالی روستای لافت با گذشت زمان و با توجه به جنبه‌های اقتصادی، توسعه پیدا کرده و با امتداد در جهت شمالی به سوی قشم متمایل شده است. گذرگاه‌های این بخش با دیگر قسمت‌های روستا متفاوت است و تنها می‌توان فضاهای وسیع لابه‌لای بافت پراکنده را به‌عنوان معبر یا کوچه در نظر گرفت.

آب و هوای روستای لافت قشم

آب‌وهوای روستای لافت گرم و خشک است و علت آن نیز نزدیکی جزیره قشم به مدار راس‌السرطان است. بنابراین این روستا از نظر تقسیمات اقلیمی تابستانی ایران، در مناطق خیلی گرم و مرطوب و از نظر تقسیمات اقلیمی زمستانی در منطقه گرم و مرطوب قرار می‌گیرد. در تابستان هوا شرجی و پُررطوبت بوده و بیشترین دمای هوا می‌تواند تا 46 درجه سانتی‌گراد نیز برسد.

روستای لافت بارندگی نیز دارد اما مقدار آن بسیار اندک است و مهم‌ترین عامل بارش باران نیز در این منطقه می‌تواند جریان هوای مرطوب غرب به شمال باشد.

جاهای دیدنی و گردشگری لافت قشم

لافت قشم یکی از جاذبه‌های گردشگری جزیره قشم است که به‌عنوان اولین محل اسکان انسان‌ها در جزیره قشم شناخته شده و قدیمی‌ترین روستای این جزیره است. در ادامه به معرفی و بررسی جاهای دیدنی و گردشگری لافت قشم می‌پردازیم تا در سفر بعدی بتوانید از آن‌ها دیدن کنید.

بام لافت

بام روستای لافت اندکی با بام شهرها و روستاهای دیگر ایران متفاوت است. باف لافت دقیقاً در مرز بخش مدرن و سنتی روستا قرار گرفته و به عبارتی ساده‌تر می‌توان گفت این دو بخش را تقسیم کرده است. خانه‌های قدیمی دارای بافتی سنتی هستند اما خانه‌های جدیدی که در روستای لافت ساخته‌ شده‌اند، همگی مدرن‌اند و همین امر باعث ایجاد مرزی در روستا شده است. تازه وقتی روی بام لافت می‌ایستید این پارادوکس مدرن و سنتی را خواهید دید. تفاوتی فاحش که در آن نیمی از روستا بادگیر و نیمی دیگر تجهیزات کولرهای گازی را دارند.

جنگل های حرا

یکی از زیباترین و البته مهم‌ترین عجایب جزیره قشم، جنگل‌های حرا هستند. جنگل‌های حرا شامل درختانی است که ریشه در آب داشته و ظاهری عجیب به این منطقه داده‌اند. البته ریشه در آب داشتن این درختان به این معنا نیست که نیازی به تغذیه از خاک ندارند. در واقع درختان حرا، دو ریشه دارند که یکی از آن‌ها در میان خاک کف رودخانه جا خوش کرده که این امر به استفاده از مواد مغذی خاک و استواری درخت کمک می‌کند و ریشه دوم نیز بیرون از آب است و باعث زیبایی و متفاوت بودن جنگل می‌شود.

ریشه درختان جنگل حرا، نازک هستند و همین امر باعث شده تا به‌راحتی بتوانند نمک آب را دفع کرده و سبز بمانند. این مورد یکی از عجایب جنگل‌های حرا است که می‌توانند آب شور خلیج فارس را به آب شیرین تبدیل کنند. حیوانات منطقه نیز از ریشه‌های درختان جنگل حرا برای تأمین آب شیرین استفاده می‌کنند.

قلعه نادری لافت

قلعه باستانی نادری یا قلعه نادرشاهی روستای لافت در قسمت جنوبی روستا قرار گرفته و تنها خرابه‌هایی از آن باقی مانده است. برخی از اهالی به این قلعه باستانی، قلعه نادرشاهی می‌گویند اما موضوع اینجاست که هنوز مدارکی برای اثبات ارتباط این قلعه با دوره نادرشاه افشار کشف نشده است.

این قلعه که به روایتی روی قلعه‌های تاریخی پیش از ظهور اسلام بنا شده در حال حاضر 30 حلقه چاه آب شیرین، 3 برکه یا آب انبار سقف گنبدی، 2 آب انبار قدیمی و 4 برج دیدبانی دارد. این منابع آبی نشان می‌دهند که قلعه طوری ساخته شده که برای محاصره طولانی آماده باشد.

قلعه پرتغالی ها

بخشی از مناطق جنوبی کشور برای مدتی طولانی مستعمره کشور پرتغال بوده و به همین دلیل نیز می‌توانید آثاری از حضور سربازان این کشور را در جزیره قشم نیز ببینید. یکی از این آثار، قلعه پرتغالی‌ها است. علت حضور کشورهایی چون پرتغال در جزیره قشم و روستای لافت، موقعیت استراتژیک این مناطق و نقشی بوده که در تبادل دریایی داشته‌اند.

چاه تلا

چاه تلا بندر لافت یکی دیگر از شگفتی‌های این روستا است. این چاه‌ها که حدود 6 تا 8 متر عمق دارند در جاهای مختلف حفر شده و هدف از حفر آن‌ها جمع‌آوری آب باران در فصل‌های پُر بارش جزیره بوده است. روستائیان زمانی‌که چاه از آب باران پُر می‌شد، درب آن را می‌بستند تا خطری برای کسی نداشته باشد.آب چاه‌های تلای روستای لافت سرد، گرم، شیرین و شور است و مصارف متعددی دارد. تعداد حلقه‌های چاه‌های تلا در گذشته 336 عدد بوده اما در حال حاضر تنها 33 حلقه از این چاه‌ها باقی مانده که تبدیل به یکی از جاذبه‌های گردشگری جزیره و بندر لافت شده‌اند.

آداب و رسوم روستای لافت

• مولودی خوانی: در طول سال، چهار بار در زمان تولد پیامبر (12 ربیع الاول به عقیده اهل سنت)، شب معراج پیامبر (در شب 27 رجب)، عید فطر در اول شوال و عید قربان در 10 ذیحجه به زبان عربی در مساجد روستای لافت، مولودی‌خوانی می‌شود.

• مراسم عید فطر و قربان: اهالی روستا در این دو عید خانه‌تکانی می‌کنند، لباس نو می‌خرند، سفره عید می‌چینند و به دید و بازدید می‌روند. عید فطر و قربان در واقع تکرار عید نوروز در لافت هستند و سنت‌های کهن این روستا را به ما نشان می‌دهند.

• رقص ازوا: در روزهای عید قربان و عید فطر و همچنین عروسی‌ها، جمعی از ناخدایان و ماهیگیران با ساز، دهل و طبل‌های بزرگ در روستا جمع می‌شوند و با رقص و پایکوبی به شادی می‌پردازند. این مراسم در لافت با نام رقص ازوا، عضوا یا رزیف خوانی شناخته می‌شود و از جایگاه خاصی در میان اهالی روستا برخوردار است.

• باسک گویی: نوعی آوازخوانی است که در آن، شعرهای محلی خوانده می‌شود.

غذاهای سنتی لافت

غذاهای سنتی لافت بسیار خوشمزه هستند و شکم‌گردی در این روستا از آن دسته تجریباتی است که نباید آن را از دست داد. در میان لذیذترین غذاهای این منطقه می‌توان به هواری (نوعی خورشت جنوبی)، «زی‌بن» (خوراک مخصوص لافتی)، گلمبا، بریانی، کاتغیا قاتق (یکی از غذاهای چاشت بندری)، ماهی برشته، سور و قلیه ماهی اشاره کرد. البته اگر سری به مغازه‌های لافت بزنید، با خوراکی‌های محلی روبه‌رو می‌شوید که می‌توانند جای یک وعده غذای کامل را پر کنند. پیراشکی محلی با طعم دلپذیر و نان پنیری از جمله این خوراکی‌ها هستند.

لافت قشم کجاست؟

روستای لافت در بخش شرقی جنگل حرا و شمال غربی جزیره قشم قرار گرفته است. این روستای قدیمی، تاریخی جذاب با جاذبه‌های گردشگری فراوان دارد روستای لافت در شمال غربی جزیره قشم و قسمت شرقی جنگل‌های حرا قرار دارد . از شهر قشم 60 کیلومتر فاصله دارد. قدمت این روستای بندری از جزیره قشم بیشتر است و برای سال‌های زیادی، مرکز جزیره‌ی قشم بوده است.

برای اینکه خود را به روستای لافت قشم برسانید دو راه دارید: یکی از این راه‌ها این است که ابتدا خود را به شهر قشم برسانید و با خودرو شخصی یا تاکسی با گذر از جاده شمالی پس از 60 کیلومتر رانندگی خود را به لافت برسانید. این راه حدود 45 دقیقه تا یک ساعت زمان می‌برد. راه بعدی از بندرعباس است: می‌توانید به کمک لندیگراف ماشین خود را به بندر برسانید و سپس وارد لافت شوید. این قسکت از جزیره فاصله کوتاهی به اندازه 5-6 دقیقه تا بندر دارد.