رشد چشمگیر صادرات پلی‌اتیلن در سال 1403 به عنوان یک دستاورد مهم در صنعت پتروشیمی ایران نشان‌دهنده پتانسیل‌های اقتصادی کشور در این حوزه است. ایران با بهره‌گیری از منابع غنی هیدروکربوری و زیرساخت‌های تولیدی پیشرفته، توانسته است سهم قابل توجهی از بازار جهانی پلی‌اتیلن را به خود اختصاص دهد. این موفقیت ناشی از افزایش تقاضا در کشورهای آسیایی مانند چین و هند، تنوع محصولات تولیدی و حمایت‌های دولتی از صنایع پتروشیمی است. همچنین پروژه‌های توسعه‌ای که به افزایش ظرفیت تولید کمک می‌کنند، عزم جدی ایران برای گسترش صنعت پتروشیمی و افزایش صادرات را نشان می‌دهد و انتظار می‌رود که این روند صعودی ادامه یابد.
براساس گزارش های موجود در پنج ماه سال جاری، میزان صادرات کالاهای پتروشیمی 24 میلیون و 500 هزار تن به ارزش 9 میلیارد و 800 میلیون دلار بوده که به لحاظ وزن 12/5 درصد و از حیث ارزش 12/8 درصد افزایش نشان می دهد. از سوی دیگر به گفته رضوانی‌فر؛ در بین 10 قلم عمده کالاهای صادراتی، «گازهای نفتی و هیدروکربورهای گازی شکل مایع شده»، «پلی اتیلن گرید فیلم»، «گاز طبیعی مایع شده» از بیشترین افزایش و «شمش از آهن و فولاد» ، «بوتان مایع شده» و «پروپان مایع شده» از بیشترین کاهش در ارزش برخوردار بودند.
پلی‌اتیلن که به دلیل ویژگی‌های خاص خود از جمله مقاومت بالا و انعطاف‌پذیری در کاربردهای مختلف از جمله بسته‌بندی، لوله‌سازی، صنایع کشاورزی و ساخت‌وساز مورد استفاده قرار می‌گیرد، یکی از مهم‌ترین محصولات صنعت پتروشیمی ایران است. تولید پلی‌اتیلن در ایران با استفاده از منابع غنی نفت و گاز کشور، مزیتی رقابتی به این صنعت داده و باعث شده است که صادرات این محصول به‌ویژه به کشورهای همسایه و آسیا افزایش یابد.
منطقه آسیا و اقیانوسیه به عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده پلی‌اتیلن در جهان، بیش از 50 درصد تقاضای جهانی را به خود اختصاص می‌دهد. کشورهای کلیدی مانند چین، هند و ژاپن به دلیل افزایش نیاز به بسته‌بندی و محصولات پلاستیکی رشد قابل توجهی را تجربه کرده‌اند. پیش‌بینی می‌شود که بازار اتیلن آسیا با نرخ رشد مرکب سالانه (CAGR) حدود 5.9 درصد تا سال 2030 ادامه یابد. همچنین بازار پلی‌اتیلن در خاورمیانه نیز شاهد رشد چشمگیری است، به ویژه با توجه به سرمایه‌گذاری‌های کلان در بخش‌های صنعتی و زیرساختی که عربستان سعودی به عنوان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان این منطقه سهم عمده‌ای از بازار را در اختیار دارد.
کشورهای آمریکای لاتین به ویژه برزیل، نیز به عنوان بازارهای هدف برای صادرات پلی‌اتیلن ایران مطرح هستند. افزایش تقاضا برای محصولات بسته‌بندی در این کشورها موجب شده است که تولیدکنندگان به دنبال تأمین سریع‌تر نیازهای خود از منابع نزدیک‌تر باشند. این سه منطقه بزرگ‌ترین بازارهای هدف برای پلی‌اتیلن هستند که تقاضای جهانی برای این محصول را به شدت افزایش می‌دهند و رشد مداوم در آن‌ها نشان‌دهنده پتانسیل بالای صادرات پلی‌اتیلن و افزایش درآمدهای ارزی از این صنعت است.
افزایش تقاضا در چین به عنوان بزرگ‌ترین بازار برای پلی‌اتیلن ایرانی، ناشی از نیاز روزافزون این کشور به مواد اولیه پتروشیمی است که وابستگی بالایی به واردات پلی‌اتیلن از ایران دارد. همچنین تنوع محصولات تولیدی ایران شامل انواع مختلف پلی‌اتیلن سبک و سنگین، باعث جذب مشتریان بیشتر و پاسخگویی به نیازهای متنوع بازارها شده است. دولت ایران نیز با اتخاذ سیاست‌های حمایتی و تشویقی، فرآیندهای صادراتی را تسهیل کرده و قیمت مواد اولیه را برای تولیدکنندگان کاهش داده است. پروژه‌های توسعه‌ای نیز نقش مهمی در افزایش ظرفیت تولید پلی‌اتیلن دارند. اعلام 15 پروژه جدید پتروشیمی که هدف آن افزایش ظرفیت تولید داخلی به 80 میلیون تن در سال است، نشان‌دهنده عزم جدی ایران برای گسترش صنعت پتروشیمی و افزایش صادرات این محصول است. این عوامل مجتمعا به رشد صادرات پلی‌اتیلن کمک کرده و پتانسیل بالای ایران را در بازارهای جهانی تقویت می‌کنند.
ایران برای افزایش تولید و صادرات محصولات پتروشیمی، اقداماتی چندجانبه را در دستور کار قرار داده است. یکی از این اقدامات سرمایه‌گذاری در پروژه‌های جدید پتروشیمی است که به افزایش ظرفیت تولید کمک می‌کند. به عنوان مثال پیش‌بینی شده است که با بهره‌برداری از 60 طرح پتروشیمی در برنامه هفتم توسعه، ظرفیت تولید به 132 میلیون تن برسد. همچنین امضای تفاهمنامه‌هایی با شرکت ملی نفت ایران برای تأمین خوراک پایدار و رفع ناترازی گاز، نشان‌دهنده عزم جدی برای افزایش تولید و بهبود زیرساخت‌هاست. این اقدامات می‌تواند به افزایش درآمد ارزی کشور و تقویت موقعیت ایران در بازارهای جهانی کمک کند.
علاوه بر این ایران به دنبال بهبود فرآیندهای صادراتی و بازاریابی محصولات پتروشیمی است. صادرکنندگان باید از روش‌های بازاریابی مؤثر استفاده کرده و با مشتریان بین‌المللی ارتباط برقرار کنند. همچنین ایجاد شبکه‌های توزیع و فروش، رعایت استانداردهای بین‌المللی و تأمین کیفیت محصولات از دیگر اقداماتی است که می‌تواند به افزایش رقابت‌پذیری محصولات پتروشیمی ایران در بازارهای جهانی کمک کند. شرکت شبیر شیمی با بیش از 20 سال تجربه در زمینه واردات و صادرات و توزیع محصولات پتروشیمی، به عنوان یکی از صادرکنندگان برجسته شناخته می‌شود. این شرکت با همکاری با شرکت‌های پتروشیمی معتبر نظیر جم، امیرکبیر و... نقش مهمی در تامین و توزیع محصولات پتروشیمی ایفا می‌کند. با توجه به این تلاش‌ها انتظار می‌رود که صادرات محصولات پتروشیمی در سال‌های آینده رشد قابل توجهی داشته باشد.
صادرات پلی‌اتیلن ایران با وجود پتانسیل‌های بالا با چالش‌های متعددی مواجه است. یکی از بزرگ‌ترین موانع تحریم‌های بین‌المللی است که محدودیت‌هایی در تجارت و نقل و انتقال مالی ایجاد کرده و هزینه‌های حمل و نقل و بیمه را افزایش می‌دهد. همچنین رقابت شدید در بازار جهانی به ویژه از سوی کشورهایی مانند عربستان سعودی و امارات متحده عربی، می‌تواند بر قیمت‌گذاری و سهم بازار ایران تأثیر منفی بگذارد. نوسانات قیمت مواد اولیه، رعایت استانداردهای بین‌المللی و الزامات قانونی، مسائل محیط زیستی و مشکلات حمل و نقل نیز از دیگر چالش‌های مهم صادرات پلی‌اتیلن به شمار می‌آیند.
برای موفقیت در صادرات پلی‌اتیلن، ایران نیاز دارد تا با اتخاذ راهکارهای مناسب مانند ارتقاء کیفیت محصولات و رعایت استانداردهای بین‌المللی، بتواند سهم خود را در بازار جهانی افزایش دهد. همچنین تقویت روابط تجاری با کشورهای هدف و مدیریت مؤثر بر هزینه‌ها می‌تواند به کاهش اثرات منفی این چالش‌ها کمک کند و به رشد پایدار این صنعت در آینده منجر شود.
آینده صادرات پلی اتیلن ایران با ظرفیت تولید در حال افزایش و تقاضای بالا در بازارهای جهانی به ویژه در کشورهای چین و هند، نویدبخش است. با توسعه مجتمع‌های پتروشیمی جدید و پیش‌بینی رشد ظرفیت تولید به 6.7 میلیون تن تا سال 2026، ایران می‌تواند به یکی از بازیگران اصلی در بازار جهانی تبدیل شود. با این حال چالش‌هایی نظیر تحریم‌های اقتصادی و رقابت فزاینده از سوی کشورهای دیگر نیز وجود دارد که باید مدیریت شوند. در مجموع با بهره‌گیری از منابع طبیعی و هزینه‌های تولید پایین، ایران پتانسیل بالایی برای موفقیت در صادرات پلی اتیلن دارد.
