شوراهای شهر و روستا یکی از نمادهای اصلی مردم سالاری در مدیریت کشور است. شهروندان حق دارند به صورت مستقیم نمایندگانی را برای تعیین مدیر ارشد شهر به عنوان شهردار و مدیران اجرایی در حوزه مدیریت شهری، انتخاب کنند. نمایندگان مردم در شوراهای شهر بر عملکرد این مدیران در اجرای طرح های مصوب شورا و تخصیص منابع برای حل مشکلات شهری، در چارچوب قوانین نظارت میکنند. رهبر معظم انقلاب در پیام های مختلفی که در سال های گذشته درباره انتخابات شوراها منتشر ساخته اند، شورا را «عرصه ى امتحان الهى براى منتخبان»، «نهادی برای خدمت به کشور و مردم»، «گامی برای تحقق کامل قانون اساسی»، «از مظاهر مردمسالارى دینى و مشارکت مردمی» و « نهادی برای؛ «حل عملگرایانه ی مشکلات عینی» ارزیابی کرده و بر شاخص هایی چون «درنظرگرفتن تکلیف بزرگ الهی»، «دوری از انگیزه های جناحی و حزبی و رفاقت های شخصی»، «تفاهم و همدلی در شوراها»، « توجه به مختصات شهر اسلامی»، «حفظ هویت و اصالت شهرها و روستاها» و «کاردانی و صلاحیت های دینی و انقلابی» به عنوان توصیه و تذکر، تأکید فرمودند. با این حال، عملکرد منتخبین مردم در شوراها در سال های گذشته خصوصاً در کلانشهرها و عدم توجه کافی نمایندگان مردم به منویات رهبر معظم انقلاب اسلامی و غلبه هوای نفس و منافع شخصی بر عملکرد برخی مایه ی دلسردی مردم نسبت به این نهاد مهم دموکراتیک در نظام جمهوری اسلامی ایران شده است. با این حال، ماهیت خود شورا و استواری آن بر چرخش نخبگان بنا بر ذات دموکراتیک اش همیشه راه را برای اصلاح باز نگه داشته است. افزایش آگاهی مردم و توجه کافی به معیارهای مهم در یک انتخاب خوب و کارآمد می تواند آینده بهتری را برای مدیریت شهری در جای جای کشور عزیزمان ترسیم نماید. در این میان، مدیریت کلانشهرها داستان دیگری است و با توجه به درآمدهای بسیار بالا و هزینه های سرسام آور مدیریت شهری در کلانشهرها طبیعتاً انتخاب شهردار و مدیران، پیچیدگی های خاص خودش را دارد. تبریز شهر اولین ها و مهد دموکراسی و آزادیخواهی در ایران دیار ستارخان و باقرخان و خیابانی، بنیانگذاران فکر حکومت قانون، علیرغم ظرفیت های بالای پیشرفت در حوزه ی مدیریت شهری با چالش های فرآوانی روبرو است. شکل گیری یک شورای شهر متخصص و متعهد و پاکدست میتواند زمینه را برای حل مشکلات و چالش های موجود حل کند. شهروندان به دور از تعصبات و علقه های خانوادگی و فامیلی باید به کسی رأی دهند که پاک دست و فسادستیز بوده و درد حل مشکلات و چالش های شهر را دارد. روح الله دهقان نژاد از فعالان فرهنگی و رسانه ای مشهور تبریز که مسئولیت بسیج رسانه استان، فعالیت در سازمان صدا و سیما را در کارنامه دارد، با دردها، مشکلات و چالشهای شهر به خوبی آشنا است. او نه متکی به مراکز قدرت و ثروت است و نه قرار است، زمینه را برای برنده شدن پیمانکاری در مزایده یا مناقصه شهرداری فراهم سازد. پاکدست، بی تعارف، دردآشنا و برنامه مند؛ این ها ویژگی هایی است که بسیاری از فعالان رسانه ای تبریز در توصیف روح الله دهقان نژاد به آن ها متوسل می شوند. روح الله دهقان نژاد با حضور در دفتر خبرگزاری ساعد نیوز در تبریز طی گفتگویی اختصاصی به تشریح برنامه ها و اهداف اش در انتخابات شورای شهر کلانشهر تبریز پرداخت:
ساعد نیوز: در این دوره از انتخابات شورای شهر ما شاهد تأئید صلاحیت گسترده نامزدها بودیم و در این خصوص انتقادهای فرآوانی به نهادهای نظارتی صورت گرفت. در میان نامزدهای حاضر در صحنه انتخابات کسانی به چشم دیده می شوند که به خاطر فساد مالی یا تخلفات اداری از محاکم قانونی احکامی را دریافت کرده اند یا این که پرونده آنها توسط مراجع ذیصلاح در حال بررسی است. نظر حضرتعالی در این خصوص چیست؟
روح الله دهقان نژاد: در برخی محافل یا جراید می خوانیم که این تأئید صلاحیت ها نتیجه تجدید نظر در احراز صلاحیت ها است و این به هیچ وجه حقیقت ندارد. بلکه آن چیزی که امروز ما شاهدش هستیم، عفو عمومی است! متأسفانه در این عفو عمومی نمایندگان مجلس شورای اسلامی نقش بی بدیلی بازی کرده اند. چه معنی دارد که برای تأئید صلاحیت یک نامزد در انتخابات شورای شهر تبریز، نماینده سیستان و بلوچستان از قدرت و نفوذ خودش استفاده کند! این یک مداخله فراقانونی در جریان انتخابات است و طبیعتاً نمایندگان شهر تبریز نخستین کسانی هستند که باید در برابر این فرایند پاسخگو باشند. برخی این تأئید صلاحیت ها را تلاش سیستماتیک برای افزایش مشارکت معرفی می کنند ولی این به هیچ وجه نکته دقیقی نیست. مردم نیازی به تأئید صلاحیت افراد فاسد برای شرکت در انتخابات ندارند. تکلیف مردم مشخص است. همه به خاطر انقلاب، آرمان های شهدا و انقلاب اسلامی و بیعت مجدد با رهبری معظم انقلاب و برای تغییر وضعیت موجود و بهبودی اوضاع در انتخابات شرکت خواهند کرد و به # مبارزه با فساد و تبعیض رأی خواهند داد. شما الان اگر گشتی در شهر بزنید فقط ببینید، مراکز قدرت و ثروت در تبریز بنر کدام نامزد را از ساختمان یا پاساژ خود آویزان کرده اند؟! این نکته مهمی است. ما امروز شاهد انحراف شورا از وظایف قانونی اش و تبدیل شدن آن به یک مرکز رانت و فساد هستیم. طبیعتاً انتخاب مردم می تواند این فرایند فاسد را اصلاح کند. نگاه کنند ببینند که بنگاه های اقتصادی و پیمانکاران از کدام نامزد حمایت می کنند، تا تکلیف شان با خودشان روشن شود. آیا قرار است شورا مشکلات مردم را حل کند یا این که محلی شود برای داد و ستد و قراردادفروشی و رانت؟! از این به بعد وظیفه مردم است. اگر تغییر در مدیریت شهری و استفاده بهینه از منابع را می خواهیم باید این کار از خلال یک انتخاب درست صورت بگیرد.
ساعد نیوز: حقیقت این است که امروز به دلیل همین فسادهای گسترده و آشکاری که حضرتعالی به آن اشاره کردید، شاهد افول سرمایه اجتماعی هستیم. مردم نسبت به عملکرد شورا بدبین شده اند. به نظر حضرتعالی چه راهبردی می تواند باعث احیای این سرمایه اجتماعی و بازگشت اعتماد مردم شود؟
روح الله دهقان نژاد: شعار من بازگشت شورا به خاستگاه و جایگاه اصلی خود است. ما باید حفره های فسادخیز را شناسایی کنیم و آنها را ببندیم دیگر فساد نخواهیم داشت. وقتی اعضای شورا یک دست شان در اجرا درگیر است، طبیعتاً این مشکل پیش می آید. فردی همسرش پیمانکار شهرداری است؛ شخص دیگر، پسرعمویش مجری طرح شهرداری است. این خودش فسادآفرین است. کار شورا، تقنین و نظارت است. شورا اگر این کار را انجام داد، می شود شورای مردم ولی امروز شورا، شورای قدرت و ثروت است! امروز شورا تبدیل شده است به شورایی که در خدمت پیمانکاران و متصدیان امور شهرداری است. شورا، شورای شهردار است. به جای این که شهردار پاسخگوی شوار باشد، اعضای شورا مرعوب شهردار و مدیران شهری هستند. یکی از اقداماتی که بنده طرح آن را آماده کرده ام، بحث هوشمندسازی روندهای اداری شهرداری است. این خودش یکی از گام های مؤثر در فسادستیزی است. مبارزه با فساد، علم و عمل تؤامان را می خواهد. فردی که برای پرداخت عوارض به شهرداری مراجعه می کند باید با یک سیستم طرف حساب باشد نه با یک فرد!! مبلغ عوارض مشخص است؛ تا وقتی که این مبلغ وصول نشده، طبیعتاً سیستم پرداخت را معلق نگه می دارد؛ ولی وقتی شما با یک فرد مواجهید در اینجا می توانید چانه زنی کنید و با ارتشاء مسأله را حل کنید.
افتتاح سازمان دیوان محاسبات شهری برای کنترل دخل و خرج شهرداری مورد نیاز است. شما الان ببینید وضعیت پروژه هایی مثل میدان آذربایجان، یا آیسان و هشت بهشت را؛ چه فسادهایی در پروژه ها صورت گرفته است. من همه جا اعلام کرده ام. پیگیری ترک فعل مدیران قبلی شهرداری و احقاق حق، مردم در این پروژه ها جزو برنامه هایم است. مدیران نباید احساس کنند که فقط تا زمانی زیر ذره بین هستند که در پست مدیریت اشتغال دارند؛ بلکه کسی که به منابع استانی ضرر زده است؛ منافع مردم را زیر پا نهاده باید احساس ناامنی کند. الان در سطح شهر، بنرهای تبلیغاتی بنده را فقط به خاطر اعلام این موضوع پاره می کنند. پیشینه من کاملاً روشن است؛ صورت مالی و دارائی هایم مشخص است؛ عضو هیچ باندی نیستم. با هیچ پیمانکاری سر و سری ندارم. بنابراین، ترسی از هیچ کسی برای اعلام فسادش ندارم. وقتی شما لکنت زبان دارید که دست تان با مفسد در یک کاسه است. من در هنگام تصدی ریاست سازمان بسیج رسانه استان ریالی حقوق نگرفتم و وضعیت دریافتی ام هم از صدا و سیما مشخص است.
امیدوارم که با اعتماد کارکنان خدوم شهرداری و متخصصان مدیریت شهری، با یک مدیریت یکپارچه بتوانیم این مشکلات موجود را حل و فصل کنیم. عضو شورای شهری که عرضه اعتراض به شهردار برای احقاق حقوق معوقه کارکنان شهرداری را ندارد و نمی تواند پیش شهردار صدایش را بلند کند، نماینده مردم نیست بلکه حافظ منافع شهردار است. در 4 سال اخیر ریالی جذب سرمایه برای توسعه گردشگری و بهبود کسب و کار در فضای شهری در تبریز صورت نگرفته است. فسادهای گسترده و پروژه های ناتمام. شما برج فرش در منطقه گلکار مشاهده کنید؟ چه کسی پاسخگوی هدر رفت منابع استانی است؟ طرح زیرگذر پل کابلی تبریز بعد از 16 سال تکمیل می شود؟ چرا؟ دلیلش چیست؟
ساعد نیوز: یکی از مشکلات اساسی شهر تبریز، کم رنگ شدن هویت فرهنگی شهر است. چه برنامه ای برای احیای هویت فرهنگی شهر دارید؟
روح الله دهقان نژاد: یکی از بزرگترین مشکلات شهر تبریز این است که اولویت های فرهنگی شهر به صورت برنامه نظام مند مشخص نیست. امروز در مدیریت شهری نمی دانیم که تا 5 سال بعد در چه مسیری قرار است حرکت کنیم. وقتی طرحی فرهنگی در سطح شهر اجرا می شود باید به خرده فرهنگ های موجود در مناطق و نواحی مختلف شهر توجه شود. نگاه فرهنگی مسلط مشخص است. اکثریت شهروندان مسلمان و شیعه و ترک زبان هستند؛ ولی نگاه فرهنگی خُرد شهروندان ساکن در مناطق مختلف یکی نیست. این نکته ای است که در بسیاری موارد مغفول می ماند. ما باید سند فرهنگی محلات تبریز را تهیه و تنظیم کنیم. طبیعتاً این سند می تواند در مدیریت بهتر فرهنگی شهر کارساز باشد. شما وقتی یک حرکت فرهنگی یا جشنواره فرهنگی را در یک منطقه اجرا می کنید بازخوردی که می گیرید می تواند بسیار متفاوت از آن چیزی باشد که ممکن است در منطقه و ناحیه دیگر شهر شاهدش باشید. بنابراین، نگاه باید نگاه دقیق و جامع باشد.
ساعد نیوز: یکی از مشکلات اساسی تبریز کمبود تفرجگاه ها و تمرکز مراکز تفریحی در برخی نقاط خاص شهر است که برای شهروندان واقعاً مشکل آفرین است. به نظر حضرتعالی چه برنامه ای میتواند این مشکل شهر تبریز را حل کند؟
روح الله دهقان نژاد: تفرجگاه ها هم باید بر اساس شرایط منطقه طراحی شود. امروز شاهد این هستیم که به دلیل نبود تفرجگاه کافی، مردم به پاساژگردی روی آورده اند. باید تبریز را به 4 منطقه تقسیم کنیم و برای هر منطقه یک مرکز تفریحی و تفرجگاه با امکانات فراهم کنیم. حل این نوع مشکلات وابسته به یک تصمیم قاطع از سوی اعضای شورا و تلاش برای حل مشکلات است. شما مسأله حاشیه نشینی را در نظر بگیرید. اگر ما دو سال 70 درصد بودجه عمرانی را به سمت حل مشکل حاشیه نشینی هدایت کنیم، این مشکل قابل حل است. اگر هزینه ای را که روی نصب نرده در سطح شهر سرمایه گذاری کردیم روی مدیریت حاشیه نشینی می کردیم، امروز شاهد این وضع نبودیم.
تمام این ها دلیل اش نبود مدیریت علمی است؛ هزینه ای که برای آزمون و خطا می دهیم برای تبریز گران تمام می شود. شما ببینید ایستگاه های بی آر تی در سطح شهر چند دفعه تعمیر و بازسازی شده اند. اگر ابتدا همان بحث بتن ریزی انجام می شد دیگر تجدید آسفالت معنا نداشت.
سرمایه گذاری در سطح شهر باید عادلانه باشد. شما نمی توانید یک منطقه را به گلستان تبدیل کنید و منطقه دیگر را رها کنید. نتیجه این نوع نگاه می شود، توسعه نامتوازن شهری. در هر منطقه می توانید یک پیاده راه مثل پیاده را ولیعصر و پیاده راه تربیت داشته باشید. این نوع طرح ها برای توسعه منطقه بسیار کارساز است.
ساعد نیوز: نظرتان درباره انتخاب مدیر ارشد اجرایی شهر چیست؟ یک شهردار خوب چه ویژگی ای باید داشته باشد؟
روح الله دهقان نژاد: ما در شهر به یک مدیر کارآمد نیاز داریم. نباید روی یک تخصص خاص تأکید کنیم بلکه این مدیر باید جامعیت داشته باشد. همیشه می آیند روی تخصص شهرسازی، عمران یا مدیریت شهری تأکید می کنند در حالی که مدیریت شهر فراتر از این تخصص ها است. یک شهردار باید فردی کارآمد، کاربلد، مدیر، جامع، قوی، و پاکدست باشد. اگر شهردار فاسد باشد طبیعتاً مدیران زیر دست او هم چون توسط او انتخاب می شوند، فاسد خواهند بود. هتل سازی در اطراف یک بنای تاریخی مثل مقبره الشعراء، یا اجرای طرح هشت بهشت اینها همه دلیل اش این است که کسی مدیر ارشد شهر بوده است که جامعیت نداشته و کارآمد نبوده است. مرکز پژوهش های شورا باید فعال شود. طرح ها باید در این مرکز دقیقاً مورد مطالعه قرار گیرند و ما یک جامعه آماری منسجم در اختیار داشته باشیم. ما باید چشم انداز فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی و سیاسی برای شهر داشته باشیم.
ما چاره ای جز مدیریت علمی شهر در تمام حوزه ها نداریم. عملکرد ما در مدیریت شهری باید بر پایه مطالعات دقیق علمی و تخصصی باشد.
محمد وحدتی هلان : مشارکت حداکثری و انتخاب دولت فسادستیز، کلید حل مشکلات امروز کشور
