ساختار کلی یک مقاله علمی

مقاله نویسی

تمام مجلات علمي داراي يك فرمت معين يا سبك نوشتن مخصوص به خود هستند و تنها مقالاتی که این فرمت را رعایت کرده باشند مورد پذیرش قرار می گیرند. اين سبك نوشتن تعيين مي كند كه مقالات شما دارای چه بخش هایی باشد، چه تعداد کلمه داشته باشد و نحوه رفرنس دهی در آن از کدام روش رفرنس نویسی تبعیت کند. حتی نوع نمودارها و جداولی که در مقاله قرار می دهید باید مطابق با اصول مجله ای باشد که قرار است مقاله در آن چاپ شود.

ساختار مقاله مبتني بر پژوهش ميداني

روش ها و اصول کلی ناظر بر گزارش فعالیت پژوهشی شاخه های علوم، تقریبا به طور خاصی به کار می روند که همگی متکی بر «روش علمی» است. تمامی مقالات نوشته شده در رشته های مختلف علوم انسانی بر پایه پژوهش های میدانی می باشد و تقریبا در تمام رشته های انسانی دارای ساختار ثابت زیر می باشند:

1. مقدمه
2. روش
3. نتایج
4. بحث و تفسیر

ساختار مقاله مبتنی بر پژوهش توصیفی

اصول به کارگرفته شده در پژوهش های توصیفی با توجه به روش های به کارگرفته شده در پژوهش های میدانی، مقداری متفاوت است. هر چند این اصول ممکن است با توجه به موضوع های مختلف تحقیقی و رشته های مختلف، تغییر نماید، ساختار کلی که تقریبا همه پژوهش های توصیفی باید در قالب آن درآیند، به شرح زیر است.

1. مقدمه
2. طرح بحث (متن)
3. نتیجه گیری

ساختار مقاله مبتني بر پژوهش کیفی

ساده ترين تعريفي كه ميتوان از پژوهش كيفي داشت اين است كه "پژوهشي كه ارائه يافته هاي آن از طريق روشهاي آماري و يا ساير ابزارهاي كمي سازي به دست نيامده باشد". امروزه پژوهش هاي كيفي با توجه به ارائه نتايج تفسيري و معنايي، مقبوليتي عام يافته اند. امكان پژوهش بر روي مفاهيمي چون تجارب زنده، هيجانات و احساسات، تحركات اجتماعي، تعاملات بين افراد و جوامع، كشف علل ظهور و از بين رفتن پديده هاي اجتماعي، همه و همه انگيزهاي مضاعف و زمين هاي مساعد براي گرايش پژوهشگران به اين گونه پژوهش ها به وجود مي آورند.

به طور كلي هر پژوهش كيفي شامل سه جزء است:

1. داده ها كه از منابع متنوعي مانند مصاحبه، مشاهده و اسناد به دست ميآيند.
2. شيوه ها و روندهايي كه براي تحليل و سازماندهي داده ها به كار ميروند، مانند مفهوم پردازي و كاستن از حجم داده ها، تشكيل مقوله ها و بر قرار كردن شبكه مفاهيم.
3. ارائه گزارش.

ساختار و چهارچوب مقالات

نحوه نگارش بخش های مقاله علمی

• عنوان(title)؛ موضوع تحقیق و مقاله در این بخش به طرزی شفاف بیان می گردد.
• نویسنده یا نویسنده ها(author)؛ نویسنده و همکاران او در نگارش مقاله معرفی می شوند. ضمن اینکه افیلیشن، مدرک تحصیلی و مرکز آموزشی فعالیت نویسندگان هم ذکر می شود.
• چکیده(abstract)؛ خلاصه ای کامل از محتوای مقاله برای آگاه سازی مخاطب ارائه می شود.
• کلید واژه ها(keywords)؛ کلمات مهم و مرتبط با مقاله قید می شوند تا یافتن اثر از سوی محققان دیگر ساده شود.
• مقدمه(introduction)؛ در اینجا موضوع پژوهش و روش و ادبیات به کاررفته در مقاله عنوان می گردد.
• بیان مساله(statement problem)؛ بیان چرایی مطرح کردن و پژوهش روی عنوان مقاله مطرح می شود.
• تبیین اهداف(objectves and aims)؛ هدف از نگارش مقاله و تحقیق در این بخش بیان می شود.
• پرسش های پژوهش(question research)؛ سوالات و فرضیات مقاله هم در این قسمت قرار می گیرند.
• پیشینه پژوهش(literature review)؛ در پیشینه از کارهای قبلی حول موضوع مطروحه صحبت می شود.
• روش شناسی(methodology)؛ روش پژوهش و دلایل انتخاب روش در این بخش ذکر می گردد.
• ابزار پژوهش (tools research)؛ در این بخش گفته می شود که از چه ابزارهایی برای جمع آوری اطلاعات و تحلیل داده ها بهره برداری شده است.
• یافته ها(results/findings)؛ نتایج تحقیق در این بخش به شکل توصیف یا تحلیل به نمایش گذاشته می شود.
• بحث و نتیجه گیری(conclusion/discussion)؛ نتایج پژوهش تحلیل می شود و با نتایج تحقیقات دیگر مقایسه می گردد.
• پیشنهادها (research further)؛ در این بخش نویسندگان در راستای پیشرفت موضوع پژوهش، پیشنهاداتی برای تداوم کارکردن روی موضوع به دیگران می دهند.
• تقدیر و تشکر(acknowledgements)؛ از کسانی که در روند انجام تحقیق نقش داشته اند، تشکر می گردد.
• منابع(references)؛ رفرنس ها یا همان منابع استفاده شده در جریان تحقیق در این بخش عنوان می شوند.
• پیوست ها (appendixes)؛ پیوست ها حاوی توضیحات تکمیلی برای درک بهتر مخاطبان هستند.

برای نگارش مقاله علاوه بر اینکه ساختار نوشتن را یاد می گیرید به مهارت های مختلف دیگری هم نیازمند خواهید بود. لازم است تا بدانید که در مسیر نگارش مقاله چه باید کرد. گاهی نیاز است تا از کمک های خارجی برای نگارش مقاله بهره ببرید.

اجازه بدهید که کمی دقیق تر این موضوع را واکاوی کنیم. خب! شما تصمیم گرفته اید که مقاله ای را نگارش کنید و نوع آن را هم مشخص کرده اید.

اگر قرار است که مقاله ای به زبان فارسی بنویسید، باید علاوه بر اینکه محتوای مناسبی تولید می کنید و ساختار مقاله را در نظر دارید، به نگارش صحیح و اصول ویرایش هم تسلط داشته باشید. چه بسیارند، مقالاتی که به خاطر نداشتن لحنی روان و مناسب از سوی مجلات در همان مرور اولیه از سوی سردبیر کنار گذاشته می شوند. پس باید کار خود را ویراستاری کنید.

برای ویرایش هم می توانید خودتان این کار را انجام بدهید یا اگر با قواعد کار آشنا نیستید به سراغ ویراستاران حرفه ای بروید. حال تصور کنید که می خواهید مقاله تان را به زبان انگلیسی بنویسید. در این صورت، نیاز به دانستن زبان انگلیسی دارید.

اگر نتوانید به درستی مقاله تان را به زبان انگلیسی بنویسید، مفاهیم و محتوای اثرتان به شکلی ناقص نوشته می شود و هیچ مجله ای هم حاضر به پذیرش مقاله نخواهد بود. در این صورت هم نیاز به کمک گرفتن از مترجمی خبره برای تان ضروری خواهد شد. مترجمی که علاوه بر تسلط به زبان انگلیسی از موضوع مقاله تان هم سردربیاورد.

معرفی انواع مجلات

مجلات مختلفی در حوزه های علمی گوناگون منتشر می شوند. این مجلات از نظر رتبه بندی و اعتبار با هم متفاوت هستند و دسته بندی های گوناگونی هم برای شان در نظرگرفته می شود.

مجلات خارجی

• تامسون رویترز (مقالات ISI)
• اسکوپوس (Scopus)
• پایگاه استنادی جهان اسلام (Isc)
• پاب مِد (Pubmed)

مجلات داخلی

• مجلات علمی-پژوهشی
• مجلات علمی-تخصصی
• مجلات علمی-ترویجی

آشنایی با ساختار کلی یک مقاله علمی