واژه فرهنگ دارای معانی گسترده ای است، به بیان ساده می توان آن را مجموعه ای از زبان، سنت ها، اعتقادات، پوشش، آداب اجتماعی، باورها و تفکرها و… دانست. در سفر به ترکیه گردشگران ایرانی در مقایسه با ملیت های دیگر، متوجه تفاوت های فرهنگی بسیار کم تری خواهند شد چرا که مردم ترکیه وجه اشتراکات زیادی با ایرانیان دارند. تاریخچه و پیشینه این کشور بسیار غنی بوده و با اینکه یک کشور اروپایی به حساب می آید، اما سنت و فرهنگی که در این کشور مشاهده می شود، هنوز به طور کامل رنگ و بوی غربی ها را به خود نگرفته است و هنوز هم می توان برخی سنت های اسلامی را در مردمی که در این کشور زندگی می کنند مشاهده کرد.
تاریخچه مختصر ترکیه
یک معرفی کوتاه از این کشور را با استانبول شروع می کنیم، همان قسطنطنیه ی سابق و پایتخت هر دو امپراطوری بیزانس و عثمانی که اکنون منقرض شده اند. بسیاری از پادشاه ها از جمله لیکیان، پارس ها و اسکندر کبیر حکمرانی این سرزمین ها را که بین آسیای صغیر و اروپا امتداد داشت، اداره می کردند. اما از سال ۳۳۰ بعد از میلاد امپراتوری روم شرقی در سراسر منطقه پیروز شد و جایگاهی عالی کسب کرد. آن ها با ساختن بسیاری از نقاط دیدنی مهم مانند ایا صوفیه در استانبول سال های پربار و سودبخشی را تا سال ۱۴۵۳ قبل از میلاد تجربه کردند، تا وقتی که سلطان محمد دوم، ملقب به فاتح به قسطنطنیه حمله کرد و تاج و تخت پادشاهی را برای خود به دست آورد . یک امپراتوری جدید بر کره ی زمین مسلط شد و از قسطنطنیه شروع به حکمرانی کرد، عثمانی ها به عنوان مبارزان سرسخت و قدرتمند شهرت داشتند.
با این حال، آداب و رسوم و سنت های آن ها به مرور زمان و آهسته اهسته تغییر کرد و ضعف آن ها را نمایان ساخت و در اوایل قرن بیستم آن ها را در معرض شکست قرار داد. پس از جنگ استقلال علیه نیرو های متفقین، مصطفی کمال آتاتورک جمهوری ترکیه را در سال ۱۹۲۳ تشکیل داد و به این ترتیب ترکیه به یک کشور مسلمان سکولار تبدیل شد. برای سال های طولانی ترکیه وارد رادار بین المللی شد و پروازها به ترکیه از سر گفته شد و همچنین او در تلاش بود تا خسارات به جا مانده از جنگ را ترمیم کند. اما در سال ۱۹۷۰ مسیر معروف هیپی، ترکیه را به گردشگری انبوه معرفی کرد و در سال ۱۹۸۰ پکیج تعطیلات آن را به عنوان یک مقصد محبوب گردشگری در نقشه قرار داد . تا سال ۲۰۱۵، این کشور به یکی از ده مقصد برتر بازدید در جهان تبدیل شده بود.
شباهت های آداب و رسوم ایران و ترکیه
فرهنگ ترکیه شباهت زیادی با فرهنگ ایران دارد و ایرانی ها راحت می توانند با آنها ارتباط برقرار کنند. ترکیه کشوری اوراسیایی دارای آیین ها و سنت های تاریخی غنی می باشد. بیشتر از 90 درصد مردم ترکیه مسلمان هستند و درصد کمی از آنها را یهودیان و مسیحیا تشکیل می دهند.
هدیه دادن ترکیه ای ها به یکدیگر
یکی از مواردی که می توان از آن به عنوان اشتراکات فرهنگ مردم ترک و مردم ایران اشاره کرد، هدیه دادن است. ترکیه ای ها نیز مانند ایرانی ها از گرفتن هدیه بسیار ابراز شادی و خوشحالی می کنند و سعی می کنند در انتخاب هدیه به سراغ اقلامی مانند لباس های سنتی، وسائل تزینی، صنایع دستی و برخی کالاهای لوکس بروند.
از دیگر مواردی مشترک، می توان به سنت خریدن سوغاتی اشاره کرد. مردم ترک دوست دارند به هر جایی که سفر می کنند یک سوغاتی تهیه کرده و آن را به عزیزان و دوستان خود هدیه دهند. این یکی از زیباترین سننی است که ترک ها در کشور خود دارند و سعی می کنند تا جایی که برایشان امکان داشته باشد به آن پایبند باشند و مهر و محبت خود را بدین صورت به کسانی که به آنها عشق می ورزند نشان دهند.
رفت و آمدهای خانوادگی
از دیگر مواردی که می توان از آن به عنوان یک وجه مشترک بین ایرانی ها و ترک ها به آن اشاره داشت، دید و بازدید و رفت و آمدهای خانوادگی است. معمولا ترک ها هر چند وقت یک بار سعی می کنند این عمل پسندیده را به جای آورند و به دیدار آشنایان و اقوام خود بروند.
ترک ها برای این رسم و سنت خود اهمیت زیادی قائل شده و تا جایی که برایشان امکان پذیر است سعی دارند این سنت به ورطه فراموشی سپرده نشود. درست است که دید و بازدید ها بسیار کمتر از گذشته انجام می شود، اما این رسم نیز هنوز بین ایرانی ها وجود دارد و معمولا با ترتیب دادن دورهمی های خانوادگی ماهانه یا هفتگی سعی می کنند از حال و احوال یکدیگر با خبر باشند و یکدیگر را ملاقات کنند.
نکته جالبی که ترک ها نسبت به آن تقید خاصی نشان می دهند، احوال پرسی از فردی است که در مهمانی و دورهمی حضور ندارد. اگر فردی بنا به هر دلیلی در این جمع دوستان و آشنایان حضور نداشته باشد، میزبان به شدت ناراحت می شود و سعی می کند از او احوالپرسی کند.
میزبان های ترک نیز به مانند ایرانی به مهمانان خود ارزش و احترام زیادی گذشته و از تمام تلاش و امکانات خود استفاده می کنند تا زمانی که مهمان در منزل آنها حضور دارد، احساسی خوبی داشته باشد.
ترک ها به دورهمی های شبانه نیز علاقه زیادی نشان می دهند و اگر فرصت کافی در اختیار داشته باشند تا پاسی از نصف شب نیز به گفتگوهای خود در مهمانی ادامه می دهند. دقیقا همین رسم نیز در ایران وجود دارد و ایرانی ها از آن استقبال زیادی به عمل می آورند.
آداب ترک ها در مهمانی ها
معمولا مردم ترکیه برای مهمان خود اررزش و احترام زیادی قائل هستند و علاوه بر آنکه خوشحالی خود را در ظاهر و چهره شان نشان می دهند، معمولا در پذیرایی از مهمان نیز سنگ تمام گذاشته و مهمانی های مفصلی برپا می کند. برای مردمی که در کشور ترکیه زندگی می کنند این سنت اهمیت زیادی دارد و به همین علت نسبت به انجام آن بسیار خود را پایبند می دانند.
البته مردم ایران در گذشته سعی می کردند با برگزاری مهمانی های ساده و بی تکلف از مهمانان خود پذیرایی کنند، اما امروزه نیز این رسم کمرنگ تر شده است و اغلب ایرانی ها نیز به این سنت روی آورده اند و سعی می کنند با انداختن سفره های پر زرق و برق به مهمان نشان دهد که از حضور وی در مهمانی و منزلشان خوشحال هستند.
نکته جالبی که خوب است در مورد مردم ترکیه بدانید آن است که ترک ها اگر مهمانی های بزرگ برگزار کرده باشند، ظرف هایی از شیرینی و غذا نیز برای همسایگان خود می فرستند. این سنت نشان می دهد که ترک ها هنوز هم به برخی توصیه هایی که دین اسلام به مردم توصیه می کند پایند هستند و آن را در زندگی شان جاری و ساری می کنند.
رسم مردم ترکیه در مورد ازدواج
سنت ازدواج در ترکیه و ایران با گذشته تفاوت زیادی کرده است و کمی رنگ و بوی سنتی بودن از آن گرفته شده است. امروزه دختر و پسر ابتدا با هم آشنا می شوند و در صورت داشتن تفاهم و دیدگاهی مشترک خانواده های خود را در جریان گذاشته و بقیه مراحل انجام می شود. یکی از مواردی که در خانواده های مرد سالار ترک مشاهده می شود تغییر نام خانوادگی دختر بعد از ازدواج است. این مورد در کشور ما اجباری نبوده و بستگی به نظر طرفین در این رابطه دارد.
چانه زدن
چانه زدن موردی است که شما می توانید هم شاهد انجام دادن آن توسط ایرانی ها باشید و هم در ترکیه این مورد را زیاد ببینید. البته مردم ترکیه در این رابطه بسیار قوی تر ظاهر شده و اعتقاد دارند که حتی در خریدهای کوچک نیز باید چانه زنی کرد و مقداری تخفیف گرفت. برای آنها چانه زدن بین معامله های بسیار بزرگ با خرید های کوچک و جزئی هیچ تفاوتی ندارد و اعتقاد دارند که یک بخش از معامله چانه زنی است. اگر به کشور ترکیه سفر کنید و یا اگر ترکیه ای ها به ایران مسافرت کنند حتما می توانید این مورد را در رفتار آنها هنگام خرید مشاهده کنید.
رسم ترک ها در عزاداری
از دیگر مواردی که می توان از آن به یک سنت مشترک بین ایرانی ها و ترکیه ای ها اشاره کرد، عزاداری است. همان طوری که ایرانی ها در مراسم عزاداریشان از حلوا استفاده می کنند این مورد در میان مردم ترک نیز وجود دارد و غالبا حلوا در این مراسم پخت می شود.
نکته ای که خوب است در مورد پخت حلوا در کشور ترکیه برای عزاداری فردی که فوت کرده است بدانید آن است که برخی مواقع اقوام و دوستان فرد متوفی دور هم جمع شده و برای این فرد حلوا تهیه می کنند. معمولا هر کسی که بر سر ظرف حلوا حاضر می شود تا آن را هم بزند، یک خاطره خوب و شیرین از فردی که فوت کرده را تعریف می کند تا بدین طریق از اخلاق و رفتار خوبی که این فرد طی دوران زندگی اش داشته صحبت شده و خاطرات خوب برای همگان یادآوری شود. ترکیه ای ها اعتقاد دارند که با این کار برای فرد فوت شده طلب مغفرت می کنند.
معمولا در کشور ترکیه تا یک مدت زمان مشخص آشنایان و اقوام خانواده داغدار غذا پخته و به درب منزل این خانواده می فرستند و بدین طریق نشان می دهند که آنها نیز در این غم شریک هستند.
موسیقی در فرهنگ ترکیه ای
ترکیه ای ها نیز به مانند ایرانی ها به موسیقی علاقه فراوانی دارند و از شنیدن آن بسیار لذت می برند. موسیقی ایرانی و سنتی در سال های اخیر با کم لطفی های زیادی مواجه شده و مردم آن را فراموش کرده اند. این قضیه نیز در مورد موسیقی کشور ترکیه وجود دارد و سبک های اروپایی و مدرن در این کشور طرفداران زیادی دارد و موسیقی این کشور نیز دچار نوعی غربت شده است. موسیقی که در کشور ترکیه نواخته می شود تحت تاثیر موسیقی غربی، موسیقی کلاسیک ایرانی، موسیقی مدرن اروپایی و مدرن و موسیقی غربی قرار گرفته است و این اتفاق نیز به دلیل موقعیت جغرافیایی کشور ترکیه اتفاق افتاده است.
فرهنگ پخت غذا در ترکیه
یکی از مواردی که برای ایرانی ها بسیار جالب است آن است که در ترکیه به ذبح حلال گوشت اهمیت زیادی داده می شود و این همان چیزی است که ما نیز در کشورمان به آن بها داده و از مصرف گوشت هایی که به صورت اسلامی کشته نشده اند، خودداری می کنیم.
تنوع غذایی در این کشور بسیار بالا بوده و انواع و اقسام غذاها را می توان در این کشور میل کرد و این مورد نیز یکی از وجوه اشتراک ما با کشور ترکیه است. اصولا ایران یکی از کشورهایی است که تنوع غذایی در آن بسیار بالا بوده و برای بسیار از گردشگرانی که از کشورمان دیدن می کنند چشیدن غذاهایی با طعم و شکل متفاوت بسیار جذاب و هیجان انگیز است.
نکته دیگری که خوب است در این رابطه با تشابه فرهنگ غذایی بین ایران و ترکیه به آن اشاره کرد، وجود غذاهای سنتی است. در ترکیه نیز شما می توانید غذاهایی که مخصوص این کشور هستند را صرف کنید. برخی از غذاهای ترک به ذائقه ایرانی ها بسیار نزدیک است.
سخن آخر
فرهنگ یک کشور شامل آداب و رسوم، زبان، دین و… می باشد. حتی اگر موافق آداب و رسوم یک کشور نیز نباشیم، بهتر است که همیشه آن ها را رعایت کنیم هر چند که تفاوت های فرهنگی ایران و ترکیه آنچنان زیاد نیست و با توجه به اینکه اکثریت آن مسلمان هستند، در بسیاری از آداب و رسوم شبیه بهم هستیم. با این مقاله تا حدودی با فرهنگ ترکیه آشنا شدیم.
مراسم محرم در برغان
