به حکم قانون مدنی ، شوهر ، موظف است که پس از عقد دائم ، به همسر خود ، نفقه بپردازد و از این بابت ، مسئولیت قانونی خواهد داشت . بنابراین ، در شرایطی که مرد ، از پرداخت نفقه به زن ، خودداری کرده و بدون دلیلی موجه ، از تامین نیازهای مالی همسر خود ، کوتاهی نماید ، با مجازات قانونی آن ، روبرو خواهد شد. حبس ، یکی از مهم ترین ضمانت های اجرایی است که در صورت عدم پرداخت نفقه زوجه ، وجود داشته و در صورت شکایت کیفری از شوهر ، بابت ترک انفاق یا نپرداختن نفقه به زوجه ، اعمال می شود . برای اعمال مجازات کیفری ترک نفقه ، باید ، بر اساس مراحل و نحوه شکایت کیفری ترک انفاق زوجه ، اقدام نمود ، در غیر این صورت ، ممکن است ، شکایت زوجه ، به نتیجه نرسد . از این رو ، در ادامه این محتوا، قصد داریم ، به بررسی این مطلب بپردازیم که ترک انفاق زوجه چیست و شرایط ترک نفقه چه می باشد ، سپس ، جرم ترک انفاق را توضیح داده و بگوییم که مراحل و نحوه شکایت کیفری از آن ، چگونه می باشد .
ترک انفاق زوجه چیست؟
بر اساس قانون مدنی ، شوهر ، موظف است ، در عقد دائم ، به همسر خود ، نفقه بپردازد . نفقه زن ، عبارت است از تامین کلیه نیازهای متعارف و متناسب با وضعیت وی ؛ از جمله خوراک ، پوشاک ، مسکن و غیره . اما نکته مهمی که در این باره وجود دارد ، آن است که در مقابل برخورداری از حق نفقه ، زن نیز ملزم به تمکین عام و خاص ، در قبال شوهر بوده و در غیر این صورت ، مرد ، الزامی بابت پرداخت نفقه به زوجه ، نخواهد داشت . با این وجود ، گاها ، ممکن است ، علی رغم تمکین از طرف زن ، شوهر ، نفقه ای به وی نپرداخته و زمینه عسر و حرج یا سختی زن را فراهم نماید . چنین وضعیتی را می توان ، تحت عنوان " ترک انفاق زوجه " نامگذاری کرد که به طور خلاصه ، عبارت است از عدم پرداخت نفقه به زن ، بدون دلیل موجه و و جود شرایط ترک نفقه. این امر، از طریق مراحل و نحوه شکایت کیفری ترک انفاق زوجه که در ادامه توضیح خواهیم داد، قابل پیگیری می باشد.
جرم ترک انفاق زوجه
عدم پرداخت نفقه به زن ، در شرایطی که وی ، از شوهر خود ، تمکین نموده باشد ، جرم بوده و از طریق مراحل و نحوه شکایت کیفری ترک انفاق زوجه قابل پیگیری است . به موجب ماده 642 قانون مجازات اسلامی : " هر کس با داشتن استطاعت مالی ، نفقه زن خود را در صورت تمکین ندهد یا از تادیه نفقه سایر اشخاص واجب النفقه ، امتناع نماید ، دادگاه ، او را از سه ماه و یک روز تا پنج ماه حبس ، محکوم می نماید. " بر اساس این ماده ، شرط محقق شدن جرم ترک انفاق ، عدم پرداخت آن ، در صورت تمکین زوجه و استطاعت مالی مرد ، برای پرداخت ، می باشد .
- علاوه بر این ، ماده 53 قانون حمایت خانواده ، در پاسخ به این سوال از سوالات شکایت کیفری ترک انفاق، مبنی بر اینکه شرایط جرم ترک انفاق زوجه چیست ، چنین مقرر می دارد : " هرکس با داشتن استطاعت مالی ، نفقه زن خود را در صورت تمکین او ندهد ، به حبس تعزیری درجه شش محکوم می شود . " بر اساس این ماده نیز مجازات ترک انفاق ، حبس تعزیری درجه شش ، یعنی ، حبس بیش از 6 ماه تا 2 سال ، در نظر گرفته شده است و صرفا در صورت شرایط ترک نفقه ، نظیر عدم تمکین زن بدون عذر موجه اعمال نمی شود .
- لازم به ذکر است ، از آن جا که قانون حمایت خانواده ، نسبت به قانون مجازات، جدیدتر است، مجازات مندرج در آن ، یعنی ، حبس بیش از 6 ماه تا 2 سال ، اعمال می شود. اعمال مجازات جرم ترک انفاق ، نیازمند شکایت و شکایت کیفری ترک انفاق زوجه ، مراحل و نحوه مخصوص به خود را دارد ، در ادامه ، مراحل و نحوه شکایت کیفری ترک انفاق زوجه را توضیح خواهیم داد و در خصوص محل مراجعه برای تنظیم و ارسال این شکوائیه ، صحبت خواهیم کرد .
نحوه شکایت کیفری ترک انفاق زوجه
در قسمت قبل ، توضیح دادیم که جرم ترک انفاق زوجه چیست و در قانون ، چه مجازاتی برای آن در نظر گرفته شده است . همچنین ، گفتیم که این امر، از طریق مراحل و نحوه شکایت کیفری ترک انفاق زوجه، قابل پیگیری بوده و مجازات این جرم ، در صورت عدم وجود شرایط ترک نفقه و اثبات ترک انفاق حبس خواهد بود . از آنجا که اعمال مجازات جرم ترک انفاق ، نیازمند ثبت شکوائیه است ، در این بخش از مقاله ، قصد داریم ، به بررسی مراحل و نحوه شکایت کیفری ترک انفاق زوجه بپردازیم. به طور کلی ، در صورتی که شخصی ، شکایتی از دیگری داشته باشد ، در مرحله اول ، باید ، اقدام به تنظیم یک شکواییه یا شکایت نامه نماید و سپس ، آن را به مرجع صالح ، ارسال کند . جرم ترک انفاق زوجه نیز از این امر ، مستثنی نیست . جهت شکایت کیفری ترک انفاق زوجه ، وی باید ، پس از تنظیم شکایت نامه خود ، به دفاتر خدمات الکترونیک قضایی مراجعه کرده و اقدام به ثبت و ارسال آن ، به دادسرا نماید. شایان ذکر است ، این دفاتر ، اقدام به تنظیم شکوائیه نیز می نمایند . نکته مهمی که در ارتباط با شرایط شکایت کیفری از ترک انفاق زن وجود دارد ، این است که تعقیب کیفری این جرم ، منوط به شکایت شاکی خصوصی ، یعنی زوجه و اثبات توان مالی مرد می باشد . فلذا ، در صورتی که زوجه ، پس از شکایت کیفری ، گذشت نموده و از شکایت خود منصرف بشود یا مرد ، عدم تمکین زن یا عدم استطاعت مالی خود را ثابت نماید ، تعقیب جزایی شوهر یا اجرای مجازات در رابطه با وی ، ممکن نخواهد بود .
شرایط طرح شکایت ترک انفاق زوجه در ازدواج موقت
همانطور که در ماده 1106 قانون مدنی بیان شده است تنها نفقه زن دائم به عهده مرد است و در ازدواج موقت مرد الزامی به پرداخت نفقه به زن ندارد مگر اینکه این موضوع در ازدواج موقت شرط شده باشد. در فرض شرط نفقه در ازدواج موقت و عدم پرداخت آن از طرف شوهر آیا زن می تواند شکایت کیفری ترک انفاق مطرح کند یا اینکه فقط از جنبه حقوقی می تواند اقدام کند؟
در پاسخ به این سوال باید گفته شود که در رویه اختلاف نظر وجود دارد و برخی قائل به طرح شکایت کیفری در این شرایط هستند و بیان می کنند که قانون به طور مطلق گفته زن و تفاوتی بین زن موقت و دائم قائل نشده و برخی قائل به عدم امکان طرح شکایت کیفری هستند و استدلال آنها این است که در قانون مدنی مرد ملزم به پرداخت نفقه زوجه دائم است و زوجه موقت حقی بر دریافت نفقه ندارد با توجه به اصل عدم تکلیف مرد به پرداخت نفقه در ازدواج موقت نمی توان در صورت شرط این موضوع در ازدواج موقت و عدم پرداخت نفقه از سوی شوهر از جنبه کیفری این موضوع را پیگیری کرد.
شرایط طرح شکایت ترک انفاق افراد واجب النفقه
به موجب مندرجات مواد 1196 تا 1206 قانون مدنی افراد واجب النفقه غیر از زوجه عبارتند از پدر، مادر، فرزندان، نوه ها و اجداد که پرداخت نفقه آنها که شامل مسکن، لباس، غذا، اثاث منزل می باشد با وجود شرایطی بر عهده منفق(کسی که باید نفقه پرداخت کند) قرار دارد:
- پدر، مادر، فرزندان، نوه ها و اجداد زمانی مستحق دریافت نفقه هستند که دارا نباشند و نتوانند با اشتغال به شغلی برای خودشان امرار معاش کنند.
- کسی ملزم به پرداخت نفقه است که دارای تمکن مالی است به طوری که پرداخت نفقه در وضعیت معیشتی او مشکلی ایجاد نکند.
- این افراد برای عدم پرداخت نفقه ایام گذشته نمی توانند هیچ اقدامی اعم از حقوقی و کیفری نمایند و فقط عدم پرداخت نفقه حال برخلاف نفقه زن برای آنها حقی ایجاد می کند. در صورت وجود شرایط گفته شده فرد منفق( کسی که باید نفقه پرداخت کند) باید نفقه اشخاص واجب النفقه را بدهد و در صورت عدم پرداخت نفقه به آنها به موجب ماده 53 قانون حمایت از خانواده این عمل جرم و قابل پیگیری است.
مسئولیت پرداخت نفقه افراد واجب النفقه با کیست؟
پرداخت نفقه فرزندان برعهده پدر است و در صورتی که پدر فوت کند و یا توانایی پرداخت نفقه نداشته باشد پرداخت نفقه به عهده اجداد پدری است و در صورتی که اجداد پدری نیز فوت شده باشند و یا قدرت پرداخت نداشته باشند نفقه به عهده مادر خواهد بود و در صورتی که مادر هم فوت شده باشد یا قادر به پرداخت نفقه نباشد نفقه به عهده اجداد و جدات مادری و جدات پدری است.
نفقه پدر و مادر بر عهده فرزندان و در صورت نبودن فرزندان بر عهده نوه ها و در صورت نبودن آنها به عهده نتیجه(فرزندان نوه ها) خواهد بود. در صورتی که هم پدر و مادر واجب النفقه باشند و هم فرزندان و کسی که باید نفقه بدهد توانایی پرداخت نفقه همه آنها را نداشته باشد در چنین شرایطی نفقه فرزندان مقدم بر نفقه پدر و مادر خواهد بود و علاوه بر آن نفقه زوجه بر همه آنها مقدم می باشد.
مجازات جرم ترک انفاق در قانون حمایت از خانواده
عدم پرداخت نفقه زن و افراد واجب النفقه به موجب ماده 53 قانون حمایت از خانواده جرم و دارای مجازات حبس بیش از 3 ماه تا یک سال خواهد بود.
جرم ترک انفاق یک جرم قابل گذشت است و شروع به تعقیب آن نیاز به شکایت شاکی خصوصی دارد و در هر زمانی شاکی گذشت کند تعقیب و اجرای مجازات آن متوقف خواهد شد. صدور حکم قطعی نسبت به این جرم نیز برای شخص محکوم سابقه کیفری نخواهد داشت. مجازات جرم ترک انفاق در صورتی که دارای شرایط مقرر قانونی ازجمله جهات مخففه، پیش بینی اصلاح مرتکب، جبران ضرر و زیان یا برقراری ترتیب جبران آن و فقدان سابقه کیفری موثر باشد قابل تعلیق خواهد بود و درصورت وجود جهات مخففه مجازات این جرم قابل تبدیل به جزای نقدی هم می باشد.
دلایل اثبات جرم ترک انفاق
زمانی که زن یا اشخاص واجب النفقه جهت ترک انفاق به طرح شکایت کیفری می پردازند می بایست با ادله ای که دارند این جرم را اثبات نمایند:
جهت اثبات این امر شخص متهم باید به عدم پرداخت نفقه اقرار کند یا اشخاص واجب النفقه باید با معرفی دو شاهد این امر را ثابت کنند یا اینکه باید امارات و قرائنی ارائه نمایند که موجب علم قاضی شود مبنی بر اینکه نفقه به ایشان پرداخت نمی گردد. برای مثال زمانی که دعوای تمکین مرد رد می شود و مرد دلایلی بر پرداخت نفقه همسرش ارائه نمی کند به این معنی است که مرد ترک انفاق کرده است و یا زمانی که زن با دلایل قانونی منزل مشترک را ترک کرده و مرد هیچ اقدامی برای الزام زن به تمکین نمی کند و زن هم نسبت به طرح دعوای نفقه اقدام می کند اما مرد نفقه را پرداخت نمی کند.
امیدوارم از محتوای مسائل حقوقی نهایت استفاده را برده باشید و برای کسانی که دچار مشکل حقوقی هستند، میتوانید ارسال نمایید. همچنین برای مشاهده ی مطالب پر محتوای دیگر میتوانید به بخش آموزش ساعدنیوز مراجعه نمایید. از همراهی شما بسیار سپاسگزارم .
مطالبه نفقه فرزند از پدر بزرگ چگونه است؟
