فیکوس لیراتا که در ایران با نام فیکوس آفریقایی هم شناخته شده است. برگ های این گیاه جذاب، سبزرنگ و شبیه سایز ویولن است و همین نکته فیکوس آفریقایی را به گیاهی خاص تبدیل کرده است. فیکوس آفریقایی بومی جنگل های استوایی آفریقاست و بلندی آن در طبیعت ممکن است به ۱۲ متر هم برسد. زندگی آن ها در جنگل به صورت انگلی است یعنی روی درخت های دیگر رشد می کنند اما خوشبختانه نوع خانگی این گیاه با زندگی در خاک و گلدان سازگار است.جالب است بدانید فیکوس لیراتا خواهر فیکوس الاستیکا است که برگ های سبز پررنگ و چرمی زیبا دارد.
خصوصیات فیکوس آفریقایی
در سرزمین بومی خود بصورت درخت هستند . ولی در ایران بصورت گیاه آپارتمانی است.در محل اصلی خود درخت بزرگی است ولی در آپارتمان ارتفاع آن تا ۲ متر یا بیشتر میرسد.این گیاه بعلت برگهایش گاهی انجیری ویولونی مینامند . رنگ برگها سبز تیره با رگبرگ روشن هستند . اندازه برگها ۳۰تا ۵۰ سانتیمتر بوده و جنبه تزئینی آن زیاد است .اندازه برگها و طرز قرار گرفتن آنها بر روی ساقه باین گیاه علیرغم جثه نسبتا” بزرگش شکل دلپذیری میدهد .بلندی آنها گاه تا 15 متر میرسد و برگ های آنها تا 45 سانتی متر طول و 30 سانتی متر درعرض گسترده میشود. حالت چرمی و حاشیه مواج برگ ها را از زیبایی خاصی برخوردار کرده استاین درخت زینتی محبوب در مناطق نیمه گرمسیری و گرمسیری است و می توان آن را در گلدان نگهداری کرد. ولی در صورت کاشت در زمین از رشد به مراتب سریعتری برخوردار میباشد.
روش نگهداری از فیکوس آفریقایی
مراقبت از فیکوس آفریقایی به صبر و دقت نیاز دارد اما به اندازه ای که فکر می کنید مراقبت از آن سخت نیست. کافی است نکات و راهنمایی های زیر را به دقت دنبال کنید تا کم کم به یک مراقب حرفه ای گیاهان سبز تبدیل شوید.
نور مناسب برای فیکوس آفریقایی
این گیاه جذاب به نور زیاد و غیرمستقیم نیازدارد. آن را نزدیک پنجره ای آفتاب گیر بگذارید تا در طول روز بتواند نور کافی را جذب کند.آفتاب نباید مستقیما به گیاه بتابد، منظور از نور خوب نور غیرمستقیم می باشد.نور مستقیم باعث سوختن و قهوه ای و خشک شدن لبه های برگ ها می شود. هرچند ماه یک بار گیاهتان را بچرخانید تا نور به صورت مساوی به همه ی برگ هایش برسد و از کج شدن آن جلوگیری کنید.
هفته ای یک بارپشت و روی برگ های آن را با دستمال مرطوب و نرم به آرامی تمیز کنید تا گرد و غبار روی برگ های آن ننشیند و جذب نور تا حدممکن زیاد شود. این نکته ی مهمی است چون برگ های بزرگ این گیاه گرد و غبار را به راحتی به خودش جذب می کند.
روش آب دهی فیکوس آفریقایی
به عنوان قانون کلی، هرزمان که سطح خاک گلدان نسبتا خشک شد، به آن آب بدهید. آبی که به گیاه می دهید باید هم دمای اتاق و ولرم باشد و از دادن آب سرد به آن خودداری کنید چون به گیاه شوک وارد می کند. بعد از آبیاری، آب اضافی باید کاملا از گلدان خارج شود و خاک گلدان غرق در آب نماند. وقتی که آب اضافی در زیرگلدانی جمع شد، آن را خالی کنید. اگر گلدان شما سوراخ خارج شدن آب ندارد باید حتما قسمت زیادی از خاک کف گلدان پوکه باشد تا آب از خاک اطراف ریشه با فضای خالی طبقه زیرین خاک منتقل شود.به اصلاح آب خارج شود.
فیکوس آفریقایی به آبیاری زیاد یا کم حساس است و برای همین مدتی زمان می برد تا زمان درست آبیاری گیاه را متوجه شوید. هم چنین با دانستن علامت های زیر می توانید از خشک شدن یا گندیدن ریشه های گیاه تان جلوگیری کنید.
اگر به فیکوس آفریقایی مقدار کمی آب بدهید، لبه های برگ هایش قهوه ای می شود و برگ ها می ریزند، از طرفی اگر به گیاه بیش از اندازه آب بدهید، لکه های قهوه ای روی برگ ها و لبه ی آن پدید می آید و خاک آن بوی ناخوشایندی می گیرد. اگر نشانه های بالا را در گیاه تان مشاهده کردید، می توانید با دادن مقدار آب بیش تر یا عوض کردن خاک گلدان در صورت آبیاری بیش از حد، آن را اصلاح کنید.بهتر است همیشه برگ های گیاه را بررسی کنید تا اگر علامت یا لکه قهوه ای دیدید، علت آن برطرف شود و اگر دیر به آن رسیدگی کنید، روی برگ های گیاه سوراخ باقی می ماند.فیکوس آفریقایی به خاک غنی نیاز دارد و لازم است هر چند وقت یک بار به آن کود بدهید تا برگ هایش همیشه سبز و شاداب و بزرگ باقی بمانند و رشد خوبی داشته باشد.
شرایط دمایی مورد نیاز فیکوس آفریقایی
این گیاه آب و هوای گرم و مرطوب را دوست دارد چون مشابه آب و هوای جنگل های پربارانی است که بومی آن است. دمای مورد نیاز آن بین ۱۸ تا ۲۴ درجه سانتی گراد است. یادتان باشد فیکوس آفریقایی را دردمای زیر ۱۰ درجه سانتی گراد نگذارید وگرنه روی برگ های آن لکه قهوه ای به وجود می آید. برای این که مقدار رطوبت هوای آن را زیادتر کنید می توانید گلدان های دیگر را هم کنارش بگذارید چون گیاهان در کنار هم می توانند رطوبت هوای اطراف شان را زیاد کنند. راه دیگر استفاده از دستگاه بخور سرد است، هم چنین می توانید برای گیاه تان جزیره درست کنید. یعنی یک سینی را پر از سنگ های متوسط و ریز کنید و داخل آن آب بریزید. سپس گلدان را طوری روی آن بگذارید که کف گلدان با آب تماس نداشته باشد.
فیکوس آفریقایی به جریان هوای سرد حساس است و اگر مقابل هوای سرد قرار بگیرد برگ هایش خشک می شود. آن را دور از پنجره های باز و کولر بگذارید. هم چنین از جا به جاکردن آن خودداری کنید چون باعث ایجاد شوک به آن و ریزش برگ هایش می شود.
خاک مناسب برای فیکوس آفریقایی
این گیاه به خاکی سبک با زهکش بالا و مواد مغذی فراوان نیاز دارد. ترکیب پیت ماس و پرلیت برای داشتن گیاهی سبز و سالم نیاز است. توجه داشته باشید که خاک حتما زهکشی بالایی داشته باشد.
کوددهی فیکوس آفریقایی
در فصول رشد یعنی بهار و تابستان ماهی یک مرتبه از کودهای شیمیایی مایع برای تقویت گیاه استفاده کنید. دقت کنید که در صورت دادن کود زیاد ممکن است برگها و ریشه گیاه بسوزد و گیاه به طور کامل نابود شود.
فیکوس آفریقایی و حیوانات خانگی
اگر حیوان خانگی تان از برگ های این گیاه بخورد، دچار ناراحتی معده می شود. بهتر است گیاه تان را در جایی بگذارید که حیوانات خانگی به آن دسترسی نداشته باشند.
تعویض گلدان فیکوس آفریقایی
هر سال در فصل بهار، باید گلدان فیکوس لیراتای جوان را عوض کنید.زمان تعویض گلدان وقتی است که ریشه های آن ازانتهای گلدان بیرون می زند. یک گلدان مناسب انتخاب کنید، طوری که قطر آن 5 سانتی متر از گلدان فعلی بزرگ تر باشد. به آرامی خاک را کنار بزنید و سعی کنید گیاه را از گلدان خارج کنید. با دقت ریشه را بیرون بیاورید و در این حین، حتما زیر آن را با دست نگه دارید. سپس آن را در گلدان جدید بگذارید و فضای خالی را با خاک مخصوص گیاهان آپارتمانی پر کنید. هنگامی که گیاه بالغ شد، دیگر نیازی نیست که گلدان را مداوم عوض کنید. در این شرایط، هر بهار چند سانتی متر رویی خاک را بردارید و با خاک تازه جایگزین کنید. اگر تعویض گلدان را در خارج از خانه انجام می دهید، هنگامی این کار را بکنید که دما حداقل 10 درجه سانتی گراد باشد. دمای سردتر از این، اضطراب زیادی به فیکوس لیراتا وارد خواهد کرد.
هرس کردن فیکوس آقریقایی
هرس کردن و بریده برگ ها باعث می شود رشد گیاه بهبود پیدا کند. هراز گاهی برگ های آسیب دیده و خراب گیاه را با قیچی جدا کنید تا گیاه انرژی خودش را صرف رشد بیش تر و غذارسانی به برگ های سالم کند. اگر شاخه های فرعی گیاه هم جلوی رفت و آمد را گرفته یا فضای محل زندگی تان را بیش از حد شلوغ کرده است، می توانید آن را قیچی کنید. دقت کنید که شاخه ی فرعی را از جایی برش بزنید که حداقل ۳ سانتی متر با شاخه ی اصلی فاصله داشته باشد تا آسیبی به شاخه ی اصلی گیاه نرسد.
روش تکثیر فیکوس آفریقایی
اگرچه رشد گیاه جدید کمی زمان بر است، اما باز هم تکثیر فیکوس زیبا اقدامی کاملا درست و تقریبا آسان است.رایج ترین روش، کاشت قلمه ساقه یا برگ این گیاه است. قلمه زدن روشی مطمئن است و می توانید آن را به سادگی در منزل انجام دهید
- یک گلدان کوچک و خاک چند منظوره فراهم کنید، سپس آن را آبیاری کنید تا خاک کاملا مرطوب شود. همچنین می توانید یک شیشه تمیز کوچک (مانند شیشه مربا) را هم تا نیمه از آب پر کرده و آن را به عنوان گلدانی برای تکثیر گیاه استفاده کنید.
- با یک تیغ تیز و تمیز، یک برگ را از نزدیک ترین جایی که به ساقه متصل است جدا کنید. اگر قصد دارید قلمه های متعددی از یک شاخه بریده شده جدا کنید، به آسانی شاخه را به بخش های کوچک تر تقسیم کنید. هر بخش باید یک یا دو برگ روی خود داشته باشد.
- پایین قلمه را در خاک مرطوب شده بکارید. می توانید دو قلمه را با هم در یک گلدان قرار دهید. روی قلمه ها یک کیسه پلاستیکی قرار داده و برای جلوگیری از تماس آن با برگ ها، چند سیخ چوبی در خاک فرو کنید. سپس لبه پلاستیک را دور گلدان فرو کنید.اگر از آب استفاده می کنید، ساقه بریده شده را در آب قرار دهید.
- قلمه های خود را در کنار یک پنجره نورگیر قرار دهید و همواره ریشه آن ها را از نظر فاسد شدن چک کنید. ریشه باید تقریبا 6 تا8 هفته بعد از تکثیر ظاهر شود.
- قلمه های ریشه زده را در گلدان نهایی بکارید و مانند سایر گیاهان از آنها نگهداری کنید. تا زمانی که گیاه جوان است، افزایش رطوبت محیط برای آن بسیار مفید خواهد بود.
آفت و بیماری های فیکوس آفریقایی
فیکوس آفریقایی ممکن است مورد حمله ی آفت هایی مثل شپشک، شته، کنه تارعنکبوتی و حشره های پولک دار قرار بگیرد. همیشه زیر و روی برگ و ساقه های گیاه را از نظر داشتن آفت بررسی کنید. در صورتی که آفت یا حشره ای روی گیاه مشاهده کردید، ابتدا با دستمال نرم آغشته به آب گرم و صابون، برگ ها را کاملا تمیز کنید سپس از آفت کش ملایم استفاده کنید.
سفید شدن برگهای فیکوس آفریقایی
اگر لکه های قهوه ای روشن یا سفید بر روی برگ ها مشاهده کردید، ممکن است دلیل آن دریافت بیش از اندازه نور خورشید باشد. به این حالت آفتاب سوختگی برگ یا سوختگی برگ می گویند. در مورد گیاه فیکوس لیراتا، می توانید برگ را با قیچی تیز هرس کنید و گیاه خود را به دور از نور مستقیم خورشید انتقال دهید.
لکه های قهوه ای روی برگ های فیکوس آفریقایی
اگر بر روی برگ های سبز یا لبه های برگ ها لکه های قهوه ای مشاهده کردید دلیل آن میتواند از آبیاری زیاد و پوسیدگی ریشه گیاهتان باشد. ریشه های گیاه را بررسی کنید و در صورت نیاز خاک گلدان را تعویض کنید. لکه های قهوه ای همچنین می تواند به این معنی باشد که گیاه نوسانات شدید دما را تجربه می کند، گیاه را از کنار وسایل گرمایشی یا سرمایشی دور کنید. همچنین اگر گلدان شما در کنار درب یا پنجره ای است که باد سرد از آن میوزد جای گلدانتان را تغییر دهید.
زرد شدن برگهای فیکوس آفریقایی
اگر برگهای فیکوس لیراتا زرد می شوند، ممکن است نشان دهنده مشکل باکتریایی باشد. ممکن است برای نجات گیاه خیلی دیر شده باشد. اما سعی کنید برگ های آسیب دیده را قطع کنید و خاک گیاه خود را تعویض کنید.
ریزش برگهای فیکوس آفریقایی
وقتی فیکوس لیراتا برگ های خود را از دست می دهد، به طور کلی نشانه آن است که گیاه آب زیادی دریافت می کند یا آب کافی به آن نرسیده است. علاوه بر این، گیاه ممکن است در معرض تغییرات شدید دمایی قرار گیرد که می تواند باعث ریزش برگ های گیاه نیز شود. گیاه را از هر وسیله گرمایشی یا تهویه مطبوع و دریچه های هوا دور کنید.