شرایط طلاق غیابی و مراحل تحقق آن چیست؟

طلاق غیابی

طلاق اصولاً یک عمل حقوقی یک جانبه از سوی مرد است. اگر چه او می تواند همسر یا نماینده قانونی خود یا دیگری را به عنوان وکیل در طلاق انتخاب کند یا اینکه علی رغم مخالفت مرد با طلاق دادن همسرش در شرایطی خاص، دادگاه خانواده با درخواست زوجه، حکم الزام مرد به طلاق دادن زوجه اش را صادر می کند. برای آشنایی با طلاق غیابی باید مفهوم حکم غیابی را نیز بدانیم. اگر دادخواستی علیه شخصی داده شود و کسی که علیه او خواسته مطرح شده است، ابلاغیه وقت رسیدگی دادگاه را شخصا تحویل نگرفته باشد و به تعبیر حقوقی به او ابلاغ واقعی نشده باشد یا اینکه در جلسات دادگاه حاضر نشود و لایحه ای نیز در خصوص ماهیت موضوع نفرستاده باشد، درصورتی که محکوم شود، رأی صادره غیابی است و این حکم، ظرف ۲۰ روز پس از ابلاغ در همان شعبه قابل واخواهی و رسیدگی مجدد است. چنین شخصی می تواند در مدت مذکور از دادگاه صادرکننده حکم غیابی با ذکر دلیل، تقاضای رسیدگی مجدد کند. برای طلاق به صورت غیابی نیز ترتیب به همین شکل است بنابراین اگر وقت رسیدگی به خوانده ابلاغ واقعی نشده باشد و در دادگاه نیز حضور نیابد و لایحه نداده باشد، حکم طلاق صادره، غیابی است.

مدارک لازم برای طلاق غیابی چیست؟

• سند ازدواج رسمی؛ درصورتی که اصل سند ازدواج موجود نبود می توانید رونوشت آن را از دفترخانه محل انعقاد عقد دریافت کنید و به دادگاه ارائه دهید.
• اصل شناسنامه
• اصل کارت ملی

مدت زمان طلاق غیابی چقدر است؟

مدت زمان گرفتن طلاق از نوع غیابی به معیارهای متعددی بستگی دارد که یکی از مهم ترین آن ها دسترسی به زوج جهت ارسال ابلاغیه است. علاوه بر این درصورتی که به مدت چهار سال هیچ خبری از مرد نباشد و زن در این صورت درخواست طلاق بدهد، دادگاه از طریق روزنامه های کثیرالانتشار سه آگهی به مدت یک ماه یک بار به چاپ می رساند که باید حداقل یک سال از اولین آگهی بگذرد و هیچ خبری از مرد نشود تا دادگاه رأی غیابی را صادر کند.ضمناً بررسی پرداخت یا بخشش مهریه و نفقه نیز در دادگاه به زمان نیاز دارد؛ با این اوصاف نمی توان گفت که طلاق از نوع غیابی دقیقاً چه مدت زمان به طول می انجامد چراکه مدت زمان دقیق آن به شرایط هر یک از زوجین بستگی دارد در کل طلاق از نوع غیابی پروسه زمان بری است.

طلاق غیابی از طرف مرد

بر طبق ماده ۱۱۳۳ قانون مدنی حق طلاق در اختیار مرد است. لذا اگر مردی دادخواست طلاق به طرفیت همسرش بدهد چه زن در دادگاه حاضر شود و یا حضور پیدا نکند و لایحه نیز ندهد قطعا رای طلاق صادر خواهد شد ولی در حالت دوم رای صادره طلاق غیابی است و زن می تواند در مهلت قانونی واخواهی کند. آنچه اهمیت دارد این است که رای طلاق به درخواست مرد از سوی دادگاه صادر می شود. ولی ثبت طلاق منوط است به پرداخت حقوق مالی زن (زوجه) که در رای دادگاه منعکس می گردد. ممکن است سوال پیش آید که حقوق مالی زوجه در طلاق از طرف مرد چیست؟ عبارت است از مهریه، اجرت المثل ایام زوجیت (به شرط مطالبه از سوی زوجه)، نفقه ایام عده، نفقه معوقه (در صورت مطالبه زوجه و استحقاق او) و شرط تنصیف اموال مندرج در عقدنامه ها به شرط امضاء این شرط توسط زوج و بودن اموال موجود در هنگام طلاق که بعد از عقد خریداری شده باشد.

نکته: اما استفاده از شرط تنصیف، اجرت المثل و نفقه معوقه اگر از طرف زوجه درخواست شود در رای دادگاه در صورت بودن شرایط انعکاس پیدا می کند.

بعد از صدور حکم طلاق غیابی به درخواست زوج اگر مهریه قبلا توسط زوجه مطالبه نشده باشد زوج در صورت مصر بودن و عدم توانایی پرداخت یک جای مهریه می تواند دادخواست اعسار از پرداخت مهریه را به همان شعبه صادر کننده طلاق به طرفیت زوجه تقدیم کند. دادگاه در صورت حضور نیافتن زوجه یا نبودن او با توجه به شهادت شهود زوج، مهریه را تقسیط می کند.

در خواست طلاق غیابی برای اشخاص مقیم خارج از کشور

در صورتی که زن در خارج از کشور مدعی شود که همسرش مدتهاست مجهول المکان است باید وکیلی ایرانی استخدام نماید تا مراحل مربوط به طلاق غیابی در ایران انجام شود.
به گفته وی اگرمرد پس از حکم طلاق غیابی و در دوران عده از طلاق دادن همسرش پشیمان گردد و تصمیم بگیرد که دوباره رجوع کند، طلاق رجعی بوده و حکم طلاق غیابی باطل خواهد بود. همچنین لازم به ذکر است طلاق رجعی نوعی از طلاق است که بعد از طلاق تا وقتی زن در دوران عده به سر می برد، مرد می تواند بدون نکاح مجدد به او رجوع نماید. در ضمن زنا با زنی که در عده رجعیه است در حکم زنا با زن شوهر دار بوده و موجب حرمت ابدی است. قاضی دادگاه خانواده اظهار می دارد: در ایام عده رجعیه حقوق و تکالیف زوجیت تا آنجا که با ماهیت طلاق سازگار باشد به حکم قانون باقی می ماند. نفقه زن نیز به عهده مرد است و اگر یکی از آنها فوت نماید همسرش از وی ارث خواهد برد.

شرایط طلاق غیابی از طرف زن

۱. خودداری یا عدم توانایی شوهر در دادن نفقه: طبق ماده ۱۱۲۹ قانون مدنی، اگر شوهر از دادن نفقه خودداری کند و یا توانایی مالی پرداخت نفقه را نداشته باشد و دادگاه نتواند او را ملزم به اجرای حکم و دادن نفقه کند، زن می تواند از دادگاه تقاضای طلاق کند. در این صورت، دادگاه شوهر را مجبور به طلاق می کند و اگر شوهر از آن خودداری کند و زن را طلاق ندهد، نماینده دادگاه به جای شوهر اقدام به طلاق و امضای سند آن خواهدکرد. در حالت دوم یعنی طلاق زن توسط قاضی، درصورتی که شوهر در داگاه حضور نیابد و لایحه ندهد یا ابلاغ به او واقعی نباشد، رای غیابی خواهد بود.

۲. عسر و حرج: طبق ماده ۱۱۳۰ قانون مدنی، اگر ادامه زندگی مشترک موجب عسر و حرج زن باشد، می تواند با مراجعه به دادگاه تقاضای طلاق نماید. چنانچه عسر و حرج در دادگاه اثبات شود، دادگاه می تواند شوهر را مجبور به طلاق کند و درصورتی که اجبار میسر نباشد، زن با اجازه دادگاه طلاق می گیرد. منظور از عسر و حرج در این ماده آن است که وضعیتی به وجود آید که زندگی را برای زن با سختی و مشقت همراه کند و تحمل آن برایش مشکل باشد؛ همچون اعتیاد شوهر به مواد مخدر، محکومیت به حبس به مدت ۵ سال یا بیشتر، آزار و اذیت و بدخلقی مستمر شوهر نسبت به زن به گونه ای که نتواند تحمل کند و در این مورد هم اگر دادگاه در غیبت شوهر یا عدم ابلاغ واقعی وقت رسیدگی به او حکم طلاق را صادر کند، رای غیابی خواهد بود.

۳. مطابق ماده ۱۰۲۹ قانون مدنی، هرگاه کسی چهار سال تمام غایب مفقودالاثر باشد، زن او می تواند با حکم دادگاه، طلاق بگیرد. دادگاه زمانی حکم طلاق را صادر می کند که پس از دریافت درخواست طلاق از سوی زن، در یکی از روزنامه های محل و یکی از روزنامه های کثیر الانتشار تهران، سه دفعه متوالی و هر کدام به فاصله یک ماه آگهی شود و نیز اشخاصی را که ممکن است از غائب خبری داشته باشند، دعوت نماید که اخبار خود را به اطلاع دادگاه برسانند. پس از گذشت یکسال از تاریخ انتشار اولین آگهی، اگر زنده بودن فرد غائب ثابت نشود، دادگاه حکم طلاق را صادر می کند. بنابراین مجموعا باید حداقل پنج سال از تاریخ آخرین خبر از شخص غائب بگذرد وگرنه دادگاه به علت غیبت شوهر، حکم را صادر نمی کند. بعد از طلاق، زن باید عده وفات نگه دارد؛ یعنی به مدت چهار ماه و ده روز از شوهر کردن خودداری نماید. اگر در این مدت شخص غائب بازگردد، می تواند درصورت تمایل، اثر طلاق را از بین ببرد و به ازدواج خود ادامه دهد اما اگر بعد از سپری شدن مدت عده برگردد، دیگر حقی نسبت به زن سابق خود ندارد. در طلاق از غایب مفقود الاثر از لحاظ تشریفات رسیدگی، زن بایستی به عنوان خواهان به دلیل عدم اطلاع او از نشانی همسرش، در دادخواست طلاق همسرش را مجهول المکان معرفی کند، ولیکن الزاما به استناد تبصره ماده ۸ قانون حمایت خانواده بایستی آخرین اقامتگاه او را به دادگاه اعلام کند.

۴. وکالت زن در طلاق: ممکن است شوهر در ضمن عقد نکاح به زن وکالت برای طلاق داده باشد که در صورت تحقق بعضی امور و یا حتی مطلق و در هر شرایطی، بتواند از طرف شوهر، خود را طلاق بدهد. در این حالت هم اگر شوهر در دادگاه حضور نیابد یا لایحه نفرستد و یا ابلاغیه را شخصا دریافت نکرده باشد، حکم طلاق غیابی خواهدبود. در پایان این بحث ذکر این موضوع ضروری است که رای دادگاه در خصوص درخواست طلاق از ناحیه زوج، گواهی عدم امکان سازش نام دارد و مهلت اعتبار آن سه ماه است؛ لیکن رای دادگاه در خصوص پذیرش درخواست طلاق از ناحیه زوجه حکم طلاق نام دارد و مدت اعتبارش شش ماه است.

تکلیف طلاق غیابی در صورت بازگشت مرد

در مورد تکلیف طلاق غیابی پس از صدور حکم طلاق، زن باید عده نگه دارد، یعنی به مدت چهار ماه و ده روز از ازدواج مجدد خودداری نماید. اگر در این مدت شوهر غائب بازگردد، می تواند، به همسر خود رجوع کرده و به زندگی زناشویی ادامه دهد اما چنانچه پس از سپری شدن مدت عده بازگردد، دیگر چنین حقی نسبت به همسر سابق خود نخواهد داشت. از لحاظ مراحل طلاق از شوهر غایب مفقود نیز، کافی است زن در دادخواست طلاق به علت عدم اطلاع او از نشانی شوهرش ، او را مجهول المکان معرفی نماید.

آیا می توان بعد از طلاق غیابی دادخواست مهریه داد؟

زوجه در صورتی که مالی از زوج سراغ داشته باشد می تواند بابت مهریه آن را توقیف و نهایتا از محل فروش مال معادل مهریه خود را برداشت نماید و یا صدور حکم در قبال بذل مهریه باشد در هر صورت هر زمان که زوج نسبت به رأی صادره اعتراض نمایید با توجه به اینکه اعتراض زوج مورد تایید مراجع قضایی قرار گیرد ممکن است رأی طلاق شکسته شود ولی مهریه و حق و حقوق مالی زوجه کماکان بر ذمه زوج باقی است.

طلاق توافقی چقدر طول میکشد؟