شرایط و احکام ازدواج موقت / صیغه

آثار وتبعات ازدواج موقت، هرچند شباهت زیادی با ازدواج دائم ندارد و درخیلی از موارد ازدواج موقت، اصلا درجایی ثبت وضبط نمی شود، اما تحت شرایط خاصی زوجه موقت هم بنا به امر قانونگذار لازم است درشناسنامه ثبت شده وآثارکامل ازدواج هرچند به صورت جزیی، به آن نیز بارمی شود.

صیغه، متعه، ازدواج موقت، همگی دریک معنا به کار برده شده وبیانگر قصد واراده طرفین جهت استفاده از امتیازات ازدواج، بدون رعایت الزامات ازدواج دائم هستند. اما با توجه به اینکه ازدواج دراحوال شخصیه قرارگرفته است و در ازدواج موقت هم تکالیف ووظایفی برعهده طرفین نهاده شده است، ممکن است ازخود بپرسیم:

آیا ازدواج موقت تحت هرشرایطی آزاد است؟

آیا ازدواج موقت یا به اصطلاح عامیانه صیغه شدن برای هرزنی جایز است؟

ازدواج موقت، با زنان بیوه وازدواج موقت با زنان مطلقه چه احکام وشرایطی دارد؟

موارد منع ازدواج موقت کدامند؟ ازدواج موقت باچند زن برای یک مرد جایز است؟

آیا مردان زن دار هم می توانند ازدواج موقت نمایند؟

در صورت اختیار کردن همسر موقت توسط مرد متاهل حق طلاق برای همسر وی ایجاد می شود؟

تعریف ازدواج موقت

ازدواج موقت بنا به نتیجه ای که از آن حاصل می شود ومقصود نظر است، توسط حقوقدانان، تعریف های متعددی دارد. بعضی ازدواج موقت را متعه نامیده اند واعتبار این نامگذاری به دلیل قصد تمتع ولذت بردن جنسی طرفین می باشد. گروه دیگری با توجه به اینکه در ازدواج موقت مانند ازدواج دائم، بیان لفظی که نمایانگر قصد ورضای طرفین برازدواج است رالازم دانسته اند، از آن به عنوان صیغه نام برده اند.

اما لفظ ازدواج موقت، عام تر و شامل همه تعاریف فوق می شود. چرا که در ازدواج موقت مانند ازدواج دائم، همه موانع وشرایط صحت ازدواج، وجود دارد وفقط دربحث تعهدات بایکدیگر متفاوتند که به آنها خواهیم پرداخت.

شرایط ازدواج موقت

مشخص بودن مدت در ازدواج موقت، درعقد منقطع، حتی اگر برای یک ساعت هم باشد، باید زمان کاملا مشخص ونیزبه طوری که رافع جهل باشد، برای طرفین معلوم باشد.

تعیین مهریه در ازدواج موقت، در ازدواج موقت، مهریه باید درزمان اجرای صیغه، کاملا مشخص باشد. برخلاف ازدواج دائم که اگر مهریه تعیین نشده باشد، عقد صحیح است، در ازدواج موقت، عدم تعیین مهریه، باعث بطلان ازدواج می شود.

عدم تعهد مرد به پرداخت نفقه، ازدواج موقت، الزامی برای مرد به پرداخت نفقه ندارد. در صورتی که زن شرط نماید در ازدواج موقت پرداخت نفقه به عهده مرد می باشد، این شرط صحیح است.

عدم توارث در ازدواج موقت، زن و مرد در ازدواج موقت ازیگدیگر ارث نمی برند.

آثار ازدواج موقت

به محض اجرای صیغه ازدواج موقت، به نحو صحیح بین طرفین، که خالی ازموانع نکاح هستند، آثار زوجیت موقت برآنها بارمی شود. مردو زن، به محض وقوع عقد موقت، می توانند ازلذت های جنسی یکدیگر برخوردارشده ومانند همسران دائمی، حقوق وتکالیفی که به موجب قانون برعهده آنها گذاشته شده است، اجرایی خواهد بود.

ازدواج موقت با دختر باکره

نظر مشهور وغالب فقهای تشیع، لزوم اخذ اجازه پدر دختر باکره برای ازدواج موقت است. در صورت فوت یا فقدان پدر، جد پدری باید اجازه ازدواج موقت دختر باکره راصادر کند . اما اگر دختر باکره نباشد وبنا به دلیلی بکارت وی ازاله شده باشد ویا پدر وجد پدری نداشته باشد، اجازه پدر جهت ازدواج موقت دختر باکره، لازم نیست.

مهریه در ازدواج موقت

تعیین مهریه شرط اساسی برای صحت ازدواج موقت می باشد. در صورت عدم تعیین مهریه، در ازدواج موقت، عقد باطل است. هرمیزان مهریه مورد توافق بین طرفین در ازدواج موقت، معتبر ولازم الاجراست. اگر مهریه درسند رسمی ازدوج موقت و دفاتر رسمی ازدواج، ثبت شده باشد، مورد حمایت قانون است ومی توان برای وصول مهریه در صورت عدم پرداخت مرد، از طریق اجرای اسناد رسمی ثبت اقدام نمود. اما اگر صیغه شفاهی یا درسند عادی باشد فقط ازطریق دادگاه های خانواده قابل مطالبه ووصول خواهد بود.

نفقه در ازدواج موقت

پرداخت نفقه در ازدواج منقطع، به عهده مرد نیست. در صورتی که زوجه، درخواست پرداخت نفقه ایام زوجیت موقت را خواهان باشد، لازم است هنگام عقد نکاح منقطع، این موضوع راشرط نماید. در این صورت پرداخت نفقه در ازدواج موقت به عهده مرد است و در صورت عدم پرداخت نفقه، می توان ازطریق دادگاه خانواده اقدام نمود.

طلاق در ازدواج موقت

طلاق در ازدواج موقت وجود ندارد وعقد ازدواج موقت، به یکی از روش های زیر، خاتمه می یابد.

• انقضا مدت ازدواج موقت.
• بذل بقیه مدت ازدواج موقت توسط مرد.
• فسخ وانفساخ ازدواج موقت.
• ابطال ازدواج موقت.

بذل مدت در ازدواج موقت

با توجه به اینکه در ازدواج موقت، تعیین مدت اساسی وضروری است، مرد می تواند، بقیه مدت ازدواج موقت را به زن بذل نماید. این بذل می تواند رایگان ویا درقبال استرداد مبلغی از مهریه ویا دریافت هرنوع مال یا امتیاز مشروعی از زن باشد.

انقضا مدت در ازدواج موقت

اتمام مدتی که در ازدواج منقطع شرط شده است، از موارد انحلال واتمام رابطه قراردادی و زناشویی مابین طرفین است.

ثبت ازدواج موقت

ثبت رسمی ازدواج موقت، طبق قانون الزامی نیست. اما قانون جدید حمایت خانواده، درمواردی ثبت ازدواج موقت رالازم دانسته وعدم ثبت رسمی ازدواج موقت درموارد تعیین شده، باعث ضمانت اجرای کیفری شده وزوج، علاوه بر تحمل حبس یا پرداخت جزای نقدی، به ثبت ازدواج موقت، ملزم می شود.

موارد اجباری ثبت رسمی ازدواج موقت

ماده 21 قانون حمیات خانواده، ثبت رسمی ازدواج موقت دردفتر رسمی ازدواج را درشرایط زیر برای مرد، لازم می داند.

باردار شدن زوجه، با توجه به بروز مشکلاتی جهت اخذ شناسنامه فرزند متولد شده از ازدواج موقت، در صورتی که ازدواج موقت ونزدیکی با زن، موجب بارداری وی شود، حتی باانقضا یا بذل مدت ازدواج موقت، ثبت آن توسط زوج دریکی ازدفاتر رسمی ازدواج لازم است.

توافق طرفین، اگر درهنگام اجرای صیغه موقت، طرفین به ذفاتر طلاق مراجعه نموده و درخواست ثبت رسمی ازدواج موقت رااریه نمایند سردفتر ازدواج، ملزم به ثبت رسمی ازدواج موقت است.

شرط ضمن عقد، عقد ازدواج عقد لازمی است. بنابراین اگر طرفین هنگام عقد نکاح ولو موقت، شرط نمایند که ازدواج موقت به ثبت رسمی برسد، این شرط صحیح است وازدواج موقت باید دردفتر ازدواج رسمی ثبت شود.

فواید ثبت رسمی ازدواج موقت

همانطور که قبلا هم به عرض رسید، صیغه ازدواج موقت به صورت شفاهی و بدون رعایت تشریفات با عدم وجود موانع نکاح، قابل اجراست. حال اگر هیچ سند ومدرکی مبنی بروقوع عقد ازدواج موقت بین طرفین وجود نداشته باشد، تکلیف زوجه در حقوق مالی ناشی از ازدواج موقت وبعضا اثبات نسب فرزند حاصل از ازدواج موقت چیست؟

در این گونه موارد زوجه ابتدا باید اثبات زوجیت نموده وسپس بتواند حقوق مالی خود رااستیفا نماید. بنابراین ثبت رسمی ازدواج موقت، در صورت عدم شناخت واطمینان کافی ازطرف مقابل کاملا ضروری است وامکان ثبت ازدواج موقت، بدون درج درشناسنامه طرفین وجود دارد.

ازدواج موقت با زن شوهردار

مانند ممنوعیت ازدواج دائم با زن شوهردار، ازدواج موقت با زن شوهردارنیز باطل است وفاقد آثار حقوقی می باشد. در صورت ازدواج موقت با زن شوهردار وعلم وآگاهی به شوهرداربودن زن وممنوعیت ازدواج باوی، تحت شرایطی برای زن، زنای محصنه وبرای مرد در صورت متاهل بودن زنای محصن محسوب می شود. درهر صورت این ازدواج باطل است و در صورت وقوع نزدیکی، طرفین حرام ابدی شده و حتی پس از طلاق یا فوت شوهر هم نمی توانند باهم ازدواج نمایند.

ازدواج موقت با زن شوهر مرده

ازدواج موقت با زنی که همسرش فوت شده است، در صورت رعایت عده وعدم منع شرعی، اشکالی نداشته وصحیح است.

ازدواج موقت با زن مطلقه

ازدواج موقت برای مردان متاهل در صورتی جایز است که همسرشان امکان برآوردن نیاز جنسی آنها راندارند. اما درهرصورت ازدواج موقت برای مردان متاهل، نیازمند اخذ اجازه از همسر اول می باشد وتجویز دادگاه. هرچند رویه قضایی لزومی برای اخذ اجازه از همسر اول جهت ازدواج موقت، قایل نیست اما به نظر نگارنده، ازدواج موقت مرد ماهل بدون اذن واجازه همسر اول ویا تجویز دادگاه، می تواند باعث ایجاد حق طلاق برای زوجه شود. اما ازدواج موقت با زن مطلقه ای که ایام عده وی سپری شده ومنع قانونی وشرعی ندارد، جایز است.

صیغه ازدواج موقت

صیغه ازدواج موقت درکتابهای احکام موجود است. خواندن صیغه ازدواج موقت، به زبان ولغت خاصی احتیاج ندارد. بلکه به هر زبانی و با هرشکلی که منظور طرفین را به صورت واضح منتقل نماید کفایت می کند.

مجازات عدم ثبت ازدواج موقت

ثبت ازدواج موقت، هیچ الزامی ندارد وموارد الزامی ثبت ازدواج موقت، همان مواردی بود که ذکر شد. در صورت عدم ثبت ازدواج موقت، برای زوج مجازاتی درنظر گرفته شده است که در ماده 49 قانون حمایت خانواده، مجازات آن حبس تعزیری درجه 7 و جزای نقدی درجه 5 تعیین شده است. این جرم از جمله جرایم غیر قابل گذشت است.

تکلیف فرزندان در ازدواج موقت

فرزندان در ازدواج موقت به والدین ملحق می شوند و در صورت عدم ثبت ازدواج موقت وفرزند دارشدن ، علاوه برالزام زوج به ثبت ازدواج موقت، ونحمل حبس یا پرداخت جزای نقدی، ملزم به درخواست شناسنامه فرزندان نیز می باشد. پرداخت نفقه فرزندان، طبق قوانین برعهده پدر است.

عده ازدواج موقت

با وقوع عقد ازدواج موقت بین طرفین، و در صورت انحلال عقد نکاه منقطع ویا بذل مدت وانقضا مدت، زن مکلف است یکماه ونیم، ازتاریخ هرکدام، عده ازدواج موقت را نگاه دارد. بدیهی است در صورت باردار بودن زن، عده وی تا زمان وضع حمل می باشد. ازدواج مجدد درایام عده باطل است.