تغییر نام
انتخاب نام مناسب از جمله حقوقی است که والدین در مقابل فرزند بر عهده دارند. در موارد متعددی افراد به علت راضی نبودن از نامی که توسط والدین شان برای آنان انتخاب شده است، نسبت به تغییر نام خود تمایل دارند و شرط خاصی نیاز ندارد و هرکس می تواند برای یکبار درخواست تغییر نام بدهد. بنابراین هر شخص می تواند برای یکبار نسبت به تغییر نام خود از طریق مراجعه به اداره ثبت احوال محل صدور شناسنامه اقدام نماید. چنانچه به هر دلیل اداره ثبت احوال مربوطه درخواست مزبور را نپذیرفت شخص می تواند با مراجعه به مراجع قضایی درخواست خود را مطرح و چنانچه نام جدید مورد درخواست از اسامی ممنوع نباشد دادگاه مربوطه رسیدگی و حکم بر محکومیت اداره ثبت احوال صادر می نماید. تغییر نام از طریق ثبت احوال، شامل موارد بسیار محدودی است اما تغییر نام از طریق دادگاه، موارد بیشتری را در بر می گیرد. البته در هر دو حالت، نهایتا صدور شناسنامه با نام جدید به عهده ثبت احوال است.
ماده قانونی در رابطه با تغییر نام چیست؟
قانونگذار در ماده ۲۰ قانون ثبت احوال کشور (اصلاح در سال ۱۳۶۸) در رابطه با تغییر نام کوچک در شناسنامه ذکر کرده است:
انتخاب نام با اعلام کننده است. برای نامگذاری، یک نام ساده یا مرکب (حسین، محمد مهدی و مانند آن) که عرفا یک نام محسوب می شود انتخاب خواهد شد.
- تبصره ۱: انتخاب نامهایی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می گردد و همچنین انتخاب عناوین و القاب و نامهای زننده و مستهجن یا نامتناسب با جنس ممنوع است.
- تبصره ۲: تشخیص نامهای ممنوع با شورای عالی ثبت احوال می باشد و این شورا نمونه های آن را تعیین و به سازمان اعلام می کند.
تغییر نام خانوادگی
مطابق ماده 40 قانون ثبت احوال مصوب 16/04/1355 تغییر نام خانوادگی با تصویب سازمان ثبت احوال کشور خواهد بود و مطابق تبصره آن موارد تغییر نام خانوادگی مطابق آیین نامه اجرایی این قانون می باشد. چون آیین نامه اجرایی قانون تهیه نشده است، سازمان ثبت احــوال سال ها از ماده 97 آیین نامه اجرایی قانون 1319 برای تغییر نام خانوادگی استفاده می کرد تا سرانجام ماده 13 دستورالعمل اجرایی شماره 2 ثبت احوال مورخ 01/04/1364 موارد تغییر نام خانوادگی را مشخص نمود.
نامهای قابل تغییر بشرح ذیل می باشد
بموجب ماده 20 قانون ثبت احوال و تبصره های آن انتخاب نامهای زیر ممنوع و دارندگان آنها می توانند با رعایت مقررات مربوطه نسبت به تغییر آن اقدام نمایند .
1 - نامهائی که موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی می گردد .مانند : " عبدالات ، عبدالعزی " ( لات و عزی نام دو بت در مکه معظمه دوران قبل از اسلام است )
2 - اسامی مرکبی که عرفا" یک نام محسوب نمی شوند ( اسامی مرکب ناموزون ) مانند : " سعید بهزاد ، شهره فاطمه ، حسین معروف به کامبیز و ...."
3 - عناوین - اعم از عناوین لشکری و یا کشوری و یا ترکیبی از اسم و عنوان .مانند : " سروان ، سرتیپ ، دکتر ، شهردار و یا سروان محمد و و شهردار علی "
4 - القاب - اعم از ساده و مرکب . مانند : " ملک الدوله ، خان ، یا شوکت الملک ، حاجیه سلطان و سلطانعلی "
5 - اسامی زننده و مستهجن - زننده و مستهجن آندسته از نامهائی است که بر حسب زمان ، مکان یا مورد بدلایل و جهات زیر برای دارنده آن زننده و مستهجن باشد و مراتب به تأیید شورایعالی برسد .
- نامهائیکه معرف صفات مذموم و مغایر با ارزشهای والای انسانی است .مانند : گرگ ، قوچی و ...."
- نامهائیکه با عرف و فرهنگ غالب و مقدسات مذهبی مردم مغایر باشد .مانند " لات ، خونریز ، چنگیز و ... "
- نامهائیکه موجب تحقیر اشخاص بوده و یا معنای لغوی آن در جامعه قابل پذیرش نباشد . مانند : " صد تومانی ، گت آقا ، کنیز ، گدا و ... "
اسامی نامتناسب با جنس . مانند : " ماشاءاله برای اناث و یا انتخاب نام اشرف و یا اکرم برای افراد ذکور"
7 - حذف کلمات زائد و غیر ضروری در نام اشخاص .
مانند : " قلی ، غلام ، گرگ ، ذولف و قوچ "
8 - تصحیح اشتباهات املائی در نام اشخاص که بدلیل عدم آشنائی مامور با لهجه ها و الفاظ و معانی محلی و یا ناشی از تلفظ اظهار کننده پیش آمده .
مانند : " زهراب به سهراب و یا منیجه به منیژه و یا ... "
9 - هم نام بودن فرزند با پدر و یا مادر در یک خانواده .
10 - هم نام بودن برادران و یا خواهران در یک خانواده .
11 - تغییر نامها از صورت عربی به شکل فارسی از قبیل رحمن به رحمان ، اسمعیل به اسماعیل ، اسحق به اسحاق و ...
12 - تغییر نام کسانیکه با تأیید مراجع ذیصلاح به دین مبین اسلام مشرف می شوند .
13 - تغییر نام کسانیکه نام آنها اسامی ایام هفته باشد
14 - تغییر نام کسانیکه تغییر جنسیت داده و دادگاه صالحه حکم به تغییر نوع جنس در اسناد سجلی و شناسنامه آنان صادر نموده است . پیشوند " عبد " خاص اسامی و صفات ذات پروردگار است و در سایر موارد متقاضی می تواند تقاضای حذف آنرا بنماید .
شرایط درخواست تغییر نام
- اشخاص 18 سال به بالا
- افراد کمتر از 18 سال که دارای حکم رشد باشند.
- پدر یا جد پدری با ارائه شناسنامه خود جهت فرزندان کمتر از 18 سال.
- سرپرست قانونی ( قیم ، امین ، وصی ) برای افراد صغیر و محجور با ارائه مدارک مستند که سمت او احراز شده باشد.
مدارک مورد نیاز تغییر نام
- ارائه اصل شناسنامه و دو برگ تصویر آن
- تکمیل فرم درخواست تغییر نام
نحوه مراجعه برای تغییر نام و نام خانوادگی
- برای تغییر نام خانوادگی کلیه ادارات ثبت احوال سراسر کشور آمادگی دریافت مدارک یاد شده را در ساعات و ایام اداری دارند. تنظیم و تسلیم درخواست تغییر نام خانوادگی در غیر از محل صدور شناسنامه بلامانع است که در این گونه موارد پس از پذیرش درخواست و ارسال آن به اداره ذیربط (محل صدور شناسنامه ) اقدام لازم معمول و نتیجه جهت اطلاع متقاضی به اداره ارسال کننده اعلام خواهد شد .
- نظر به اینکه درخواست تغییر نام خانوادگی می بایست به تصویب سازمان ثبت احوال برسد لذا تغییر نام خانوادگی موکول به تصویب سازمان خواهد بود .
- پس از موافقت با تغییر نام خانوادگی
بشرح ذیل اقدام خواهد شد:
- ابلاغ موافقت با تغییر نام خانوادگی به متقاضی توسط اداره ثبت احوال محل مراجعه.
- درخواست کتبی اجرای تغییر نام خانوادگی در اسناد سجلی توسط متقاضی و اقدام به تعویض شناسنامه .
- پرداخت هزینه متعلقه طبق تعرفه جاری
مثلا کسی که نام خانوادگی وی دارای پسوندی است که نشانگر اسم روستای والدینش می باشد، با این روش می تواند تقاضای حذف پسوند فامیلی خویش را بکند. ولی اگر انجام تقاضای شخص، از حدود اختیارات اداره ثبت احوال خارج باشد، می تواند با مراجعه به دادگاه شهرستان محل صدور شناسنامه، از دادگاه تقاضا کند تا نسبت به تغییر مشخصات یا اصلاح شناسنامه اش حکم صادر کند. بدیهی است دادگاه در صورتی که دلیل شخص را منطقی تشخیص دهد، حکم به تغییر و اصلاح شناسنامه خواهد داد. بعد از اینکه دادگاه حکم اصلاح شناسنامه را صادر کرد، اداره ثبت احوال نسبت به اصلاح مشخصات شناسنامه ای شخص اقدام و شناسنامه جدید برای او صادر می کند.
به شناسنامه های جدید که صادر می شوند، اصطلاحا “المثنی” گفته می شود ، زیرا این گونه شناسنامه ها مدرک اولیه نمی باشند و به صورت ثانویه صادر شده اند.
اقدام قانونی قبول فرزندخواندگی در ایران چگونه است؟
