به گزارش پایگاه خبری-تحلیلی ساعدنیوز به نقل از فرارو، کبرای خزری (Naja oxiana) که به آن مار کبرا آسیای میانه، مار ملاقه، کبرا Oxus یا کبرای ایرانی نیز گفته می شود، گونه ای از مار های سمی از خانواده Elapidae است. این گونه بومی آسیای مرکزی است؛ در سال 1831 توسط کارل آیشوالد کشف شد و برای سال ها به عنوان زیرگونه ای از مار کبرا هندی در نظر گرفته می شد تا اینکه تجزیه و تحلیل ژنتیکی آن را به عنوان گونه ای متمایز نشان داد.
کارل آیشوالد، طبیعت شناس آلمانی بالتیک، مار کبرا خزر را در ابتدا با نام Tomyris oxiana در سال 1831 کشف کرد. الکساندر استراوخ طبیعت شناس روسی آن را در سال 1868 در تیره ناجا قرار داد. نام عمومی ناجا، لاتینی کردن کلمه سانسکریت nāgá (नाग) به معنای "کبرا" است. لقب خاص oxiana از کلمه Ōxus در لاتین یا Ὦξος (Ôxos) در یونانی گرفته شده است و اشاره به نام باستانی رودخانه آمودریا دارد.
در بیشتر قرن بیستم، همه کبرا های آسیایی زیرگونه مار کبرای هندی (ناجا ناجا) در نظر گرفته می شدند. در این دوره، نام های فرعی N. naja oxiana و N. naja caeca برای جمعیت های مقیاس ساده N. naja از شمال هند و همچنین جمعیت های مربوط به مار کبرا خزر به کار رفت. رنگ بندی و اندازه بسیار متغیر در گونه های منفرد، طبقه بندی را تا زمان ظهور تجزیه و تحلیل ژنتیکی دشوار می کرد. یک مطالعه DNA میتوکندریایی روی مار های کبرا آسیایی در زیرجنس ناجا نشان داد که مار کبرا خزر از دودمانی که باعث پیدایش مار کبرا (Naja kaouthia) و مار کبرا آندامان (Naja sagittifera) در حدود 3.21 میلیون سال پیش شد، جدا شده است. به نظر می رسد که این گونه علیرغم جدایی جمعیت ناشی از کوه های هندوکش از نظر ژنتیکی همگن است. بنابر داده های وزارت جهاد کشاورزی زهر مار ها عمدتاً از پروتئین ها و پپتید های مختلفی تشکیل شده است که بسته به منابع جغرافیایی آن ها دارای اثرات سمی و دارویی هستند. ناجا ناجا اکسیانا یکی از مهم ترین مار های سمی در ایران و آسیای میانه است. نیش این نوع مار می تواند باعث درد و تورم شدید و همچنین مسمومیت عصبی شود. بدون درمان پزشکی، علائم به سرعت بدتر می شود و مرگ می تواند به زودی رخ دهد.
