استپر موتور چیست و چگونه تمیز می شود؟

به گزارش سایت خبری ساعد نیوز، در موتورهایی که با سیستم سوخت رسانی تزریقی یا انژکتوری کار می کنند از قطعه ای استفاده می شود که در شرایط متفاوت رانندگی که فشاری بر روی پدال گاز نیست، دریچه گاز را در موقعیت مناسبی قرار دهد تا با باز ماندن این دریچه، جریان هوا به درون منیفولد هوا ادامه داشته باشد و مانع از خاموش شدن موتور شود. این قطعه در مدل های مختلف موجود است که یک مدل از آن «استپر موتور» است.

استپر موتور چیست؟

استپر موتور یک موتور الکتریکی با عملکرد پله پله است که عملکردی فیدبک مانند دارد. برای روشن ماندن پیشرانه در دور ایده آل از سوی ECU، عملکرد خود را تنظیم می کند. چرخه صحیح این رفتار فیدبک گونه موجب عملکرد صحیح پیشرانه در حالت دور درجا می شود.

استپر موتور طبق دستور ECU عمل می کند و در شرایطی که بر پدال گاز خودرو نیرویی اعمال نمی شود، هوا را وارد موتور کرده و موجب می شود موتور خاموش نشود.

ECUبا تجزیه و تحلیل داده هایی نظیر دمای مایع خنک کننده موتور، دمای هوای واردشده به موتور (از طریق MAF Sensor) و فشار محیط (در برخی خودروها)، میزان هوای مورد نیاز برای موتور را، در حالتی که پدال گاز فشرده نیست، می سنجد و با توجه به آن به استپر موتور دستور می دهد که چه مقدار هوا عبور کند تا موتور درست کار کند.

این قطعه یک بخش شمع مانند دارد که مسیر کوتاهی را، که حدود ۸ میلی متر است ، به صورت رفت و برگشتی طی می کند. در پشت این بخش شمع مانند فنری قرار دارد که در زمان خاموشی موتور و یا زمانی که دستوری به استپر داده نمی شود آن را در حالت کاملاً باز نگه می دارد. برای کنترل بخش شمع مانند از موتور الکتریکی کوچکی استفاده می شود که با کشیدن بخش شمع مانند فنر پشت آن را جمع می کند. بنابراین برای باز کردن مسیر عبوری هوا نیازی به فعال شدن موتور الکتریکی نیست و نیروی پتانسیل ذخیره شده در فنر این کار را انجام می دهد و تا حدی که تعیین شده است پیش می رود، تا جایی که موتور الکتریکی از باز شدن بیش تر آن جلوگیری کند. به همین علت است که در صورت خرابی موتور الکتریکی استپر، خودرو در حالت آیدل (Idle) دور موتور بیش تری نسبت به حالت عادی دارد (فنر به کار برده شده مسیر را در بیش ترین حالت ممکن باز نگه می دارد).

این موتور از تعدادی دنده تشکیل شده است که بنابر نوع استپر این تعداد متفاوت است (از حدود ۱۰۰ دنده تا حدود ۴۰۰ دنده). علت نام گذاری این قطعه نیز به خاطر همین دنده هاست که موجب می شود عمل تنظیم جریان ورودی پله پله (Step-Step) انجام شود تا با دقت بیش تری صورت گیرد.

مهم ترین علت استفاده از استپر این است که با توجه به شرایط مختلف موتور، که به هوای کم تر یا بیش تری نیاز دارد، ورودی هوا به همان نسبت توسط استپر تغییر می کند. برای مثال هنگامی که خودرو در حرکت نیست، ممکن است راننده کولر را روشن کند یا فرمان خودرو را بچرخاند (برای خودرو هایی که فرمان هیدرولیک دارند). در این شرایط موتور به هوای بیش تری نیاز دارد تا نیروی لازم برای کمپرسور کولر یا پمپ هیدرولیک را تأمین کند.

این قطعه هنگامی که خودرو در حال حرکت است هم به کمک می آید، اما این بار در زمان تعویض دنده. هنگامی که عمل تعویض دنده صورت می گیرد، به مدت بسیار کمی فشار از پدال ترمز برداشته می شود. در این زمان استپر موجب می شود جریان هوا به درون موتور ادامه یابد و از خاموش شدن آن جلوگیری کند.

خرابی استپر ممکن است باعث خاموش شدن موتور هنگام تعویض دنده در سرعت های بالا شود. در صورت بروز این اتفاق بوستر ترمز از کار می افتد و سفت شدن پدال ترمز را به همراه دارد که بسیار خطر آفرین است.

مراحل ساده تمیز کردن استپر موتور

شناخت و آگاهی از مسائل فنی خودرو بسیار پراهمیت است زیرا بسیاری از ما به علت نا آگاهی از نقص فنی اتومبیل ساعت ها در خیابان و یا جاده ها به دلیل خراب شدن جزئی ماشینمان معطل شده ایم و هنگامی که به مکانیک مراجعه نموده ایم به این نکته پی برده ایم که خودمان نیز می توانستیم این نقص را برطرف نماییم.

آموزش تمیز کردن استپر موتور

بیشتر خودروهای امروزی که مجهزبه آپشن هایی چون کروز کنترل و یا محدود کننده سرعت هستند از مکانیزم دریچه گاز الکترونیکی استفاده شده است. به این معنی که موتور الکتریکی هوشمند ی میزان فشار راننده بر پدال گاز را از پتانسیومتر قرار گرفته بر پدال دریافت می کند و با باز کردن دریچه گاز اطلاعات مور نیاز برای شتابگیری و یا عملکرد صحیح آپشن هایی چون کروز کنترل و یا محدود کننده سرعت را در اختیار کامپیوتر مرکزی خودرو (ECU) می گذارد.

اما در خودروهای انژکتوری قدیمی تر از مکانیزم دریچه گاز مکانیکی یا سیمی استفاده شده است. این خودروها با پیچیدگی بیشتر مجهز به آپشن کروز کنترل هستند اما عملکرد مکانیزم دریچه گاز آن ها مستقیما به پدال متصل است و این اتصال الکترونیکی نیست بلکه مکانیکی و از نوع اهرم بندی و یا سیمی می باشد.

میزان باز و بسته بودن دریچه گاز خودرو با فشردن پدال و حرکت مجموعه ای از اهرم ها و یا کشیده شدن یک سیم مشخص می شود. از این رو سنسور یا حلزونی دریچه گاز یا همان TPS وظیفه اطلاع دادن از میزان باز شدن دریچه گاز و میزان سوخت و هوا مورد نیاز متناسب با پدال گاز را بر عهده دارد. دور در جا یا دور ایده آل پیشرانه با این سنسور هیچ ارتباطی ندارد. دریچه گاز سنسور یا استپر موتور در این نوع مکانیزم وظیفه تنظیم هوای ورودی به منظور روشن نگه داشتن پیشران هوا را بر عهده دارد.

روش تمیز کردن استپر موتور خودرو

استپر موتور قطعه ای مکانیکی-الکترونیکی است که با آلودگی های موجود در دریچه گاز مانند هوای کثیف، دوده روغن و ... ارتباط زیادی دارد و بعد از مدتی عملکرد آن مختل می شود و در هنگام دور درجا، یا ورود به دنده (در خودروهای اتوماتیک) یا ترمزگیری شدید و یا در فصل سرما نمی تواند با سرعت مناسب و مورد نیاز اعمال تغییرات را انجام دهد و در این مواقع منجر به نوسان های شدید در دور موتور در حالت دور درجا ، خاموشی پیشرانه یا گاز خوردن بیهوده می شود.

چگونه باید استپر موتور را تمیز کرد؟

آموزش تعمیرات خودرو

اگر قطعه استپر دچار سوختگی و یا آسیب دیدگی شدید نباشد ، خودتان هم می توانید آن را تعمیر نمایید زیرا احتمالا این قطعه کثیف شده است و به همین دلیل عملکرد درستی ندارد و با تمیز نمودن آن می توانید خودرو خود را تعمیر کنید.

ابتدا برای انجام این کار دستکش کار بپوشید سپس بسط مثبت باتری را جدا نمایید تا برق خودرو قطع شود. سپس با فیش استپر موتورجدا کنید و با ابزار مخصوص پیچ های این قطعه را باز کنید تا از دریچه گاز جدا شود. هرگز به شفت مرکزی استپر موتور دست نزنید و آن را جابه جا نکنید و آن را نچرخانید. چرخاندن و ایجاد فشار به شفت موجب آسیب دیدگی دنده ها و از کار افتادن استپر موتور می شود زیرا شفت با یک گیربکس چرخ دنده حلزونی به موتور استپر متصل است.

پس از باز کردن استپر موتور که چرب شده و یا دوده گرفته ، اسپری انژکتور شور را بردارید و یک نازل باریک نصب نمایید و ان در مرکز شفت استپر موتور قرار دهید و با فشار اسپری کنید . انژکتور شور قدرت پاک کنندگی زیادی دارد و تمام آلودگی ها و چربی های داخل استپر موتور را پاک می کند و به این دلیل که استپر را به سمت زمین نگه داشته اید، آلودگی ها را بیرون می کشد.

وقتی به طور کامل از شست و شوی فضای داخل و شفت استپراطمینان یافتید اجازه دهید که مایع انژکتور شور از رو و درون استپر موتور خشک شود. با اسپری انژکتور شور محل قرار گیری استپر و محل برخورد نوک استپر با دریچه گاز را تمیز کنید و آلودگی های باقی مانده را با دستمال تمیز پاک کنید.

تعمیرات خودرو

اگر اسپری انژکتور شور با پوست دست و یا چشم برخورد کند بسیار خطرناک و دردناک است بنابراین بهتر است در این هنگام پوست بدن و یا چشم به سرعت با آب سرد شست و شو دهید. تنفس بخارات اسپری انژکتور شور برای ریه ها مضر است از این رو توصیه می شود از این اسپری در مکان های بازو با فاصله از بدن استفاده شود . اسپری انژکتور شور حلال بسیار قدرتمندی است و بسیار بسیار اشتعال پذیر و منفجر شونده است و باید به دور از جرقه و حرارت موتوراستفاده شود.

بستن استپر موتور بر محل قرارگیری خود

پیش از بستن استپر موتور بر محل قرارگیری خود از 3 قطره روغن یا 10قطره روغن موتور استفاده کنید تا این روغن محل تلاقی چرخدنده و حلزونی درون استپر را به منظور عملکرد صحیح این قطعه روانکاری کند. عدم استفاده از روغن عملکرد استپر موتور را مختل می کند.

استپر را به آرامی بر جای خود قرار دهید و بدنه آن را آرام به دریچه گاز نزدیک کنید تا کامل در محل صحیح خود قرار بگیرد. این قطعه بسیار ساده در جای خود بسته می شود. سپس فیش استپر موتور و بست مثبت باتری را متصل کنید و تنها سوئیچ را برای 10 ثانیه پیش از استارت زدن سوئیچ باز کنید و ببندید و این کار را دو تا سه بار تکرار کنید و پس از آن استارت بزنید.

اگر شفت استپر موتوررا دستکاری نکرده باشید ، این قطعه عملکردی صحیح و روان پس از چند ثانیه خواهد داشت. اگر پس از شست و شو استپر موتور، هنوز عملکرد آن مناسب نشد ، می تواند این قطعه و یا قطعات دیگر آسیب دیده باشد.