جنگل حرا در قشم، یکی از جاذبههای خاص ایران و از جلوههای بینظیر طبیعت است که برای دیدن آن باید با قایق به دل آبهای شور خلیج فارس بزنید. این جاذبه که شهرتی جهانی دارد، جزو میراث طبیعی کشور به شمار میرود. جذابیت جنگل حرا زمانی است که این درختان در آب فرو رفتهاند و با پایین آمدن سطح آب، جنگل شگفتانگیزی مشابه فیلمهای علمی-تخیلی از آب بیرون میزند و هر بینندهای را حیرتزده میکند.جنگل حرا که در شمال غرب جزیره قشم خودنمایی میکند، از جنگلهای پنجگانه استان هرمزگان و یکی از ذخیرهگاههای زیستکره ایران به شمار میرود. با ساعد نیوز همراه شوید تا اطلاعات بیشتری از جنگل حرا در اختیارتان قرار دهیم؛ جاذبهای که یکی از عجایب هفتگانه قشم محسوب میشود.
جنگل حرا (مانگرو) از جاهای دیدنی قشم است که آن را بهعنوان جنگل دریایی نیز میشناسند. با حرکت در میان آبهای این جنگل، شاهد درختان سبزی خواهید بود که گویی در میان انبوهی چوب روییدهاند. جالب اینکه این چوبها در واقع ریشه درختان هستند که انتهای آنها رو به آسمان است و با تبدیل آب شور دریا به آب شیرین توانستهاند سالیان زیادی در این شرایط دوام بیاورند. پوشش گیاهی این جنگلها را درختان «حرا» و «چندل» تشکیل میدهند. این درختان زیبا زمان جزر دریا، از آب بیرون میآیند و با مد دریا تا نیمه در آب فرو میروند. آبوهوای استوایی این مناطق نیز مزید بر علت شده است تا درختان حرا رشد خوبی داشته باشند.
جنگل حرا قشم با وسعتی معادل 82,360 هکتار در سال 1351 بهعنوان «منطقه حفاظت شده حرا» معرفی شد؛ سپس در سال 1354 با افزایش وسعت به 85,686 هکتار، عنوان پارک ملی را از آن خود کرد. تا اینکه این جنگل دیدنی قشم در سال 1356 به شبکه جهانی انسان و زیستکره یونسکو ملحق شد. این منطقه هماکنون توسط اداره کل محیط زیست استان هرمزگان محفاظت میشود.
جنگل حرا شرایط اکولوژی مناسبی دارد و از همین رو زیستگاه پرندگان مهاجر مناطق گرمسیری نظیر حواصیل بزرگ، حواصیل هندی، کفچه نوک تیز، گیلانشاه، سلیم خاکستری، کاکائی و… است. همچنین انواع گوناگون پرندگان، آبزیان و دوزیستان نظیر انواع مارهای دریایی و ماهیها و همین طور لاکپشتها در این منطقه ساکن هستند. جالب است بدانید که 80 درصد از آبزیان دریای خلیج فارس در این منطقه تخمریزی میکنند.
داستانهای متعددی درباره درختان حرا مطرح است؛ بهعنوان مثال، برخی معتقدند این درختان از اشک چشم انسان روییدهاند و عدهای میگویند که آنها سوغاتی از هندوستان هستند که در نزدیکی بندر لافت کاشته شدهاند.
حرا به درختانی با شاخ و برگ سبز روشن با ارتفاع حدود سه تا 6 متر گفته میشود که آبشورزی هستند. پوست این درخت خاصیت تصفیهکنندگی دارد و آب دریا را میگیرند و با دفع نمک آن، بخش شیرین آن را جذب میکنند. با این اوصاف، درخت حرا را میتوان یک تصفیهخانه آب شیرینکن طبیعی دانست. درختان جنگل حرا قدمت زیادی دارند و در همه فصول سال سرسبز هستند و به همین دلیل، به نام جنگل همیشه بهار نیز شناخته میشوند. با فرارسیدن خرداد، درخت حرا گلهای زردرنگی میدهد که در میان انبوه شاخ و برگ آن بسیار چشمنواز و دیدنی میشود.
دانه درختان حرا روی درخت جوانه میزند؛ سپس با جداشدن از پایه مادری خود، در گلولای پای درختان فرو میرود و نهال جدیدی به وجود میآید؛ همین سبک تکثیر باعث ایجاد چنین منطقه جنگلی زیبایی شده است. درختان حرا برگهایی با قاعده باریک و بیضیشکل و میوهای بادامیشکل دارند که در تابستان میرسند و پس از مدتی در آب میافتند و در خاکهای ساحلی ریشه میزنند. گیاه چندل نیز گلهایی به رنگ سفید یا زرد دارد که در زمستانها به چشم میخورد و میوه قهوهای رنگ آن شبیه به گلابی است که در بهار میرسد.
جنگلهای حرا طی میلیونها سال توانستهاند سازگاری خوبی با سواحل جزر و مدی و آب شور دریا پیدا کنند و بیدلیل نیست که از مقاومترین گونههای گیاهی به شمار میروند. گیاه حرا ریشههای کوتاهی دارد که تعداد زیادی ریشه فرعی آن به طرف بالا میروند و بهطور متوسط تا 30 سانتیمتر رشد میکنند.
جنگل حرا فقط به جزیره قشم اختصاص ندارد و تا حوالی بندر پهل، بندر خمیر و جزیره هرمز امتداد یافته است. عدهای از مردم بومی در زمان مد به این جنگلها میآیند تا به ماهیگیری یا هرس شاخ و برگ درختان مشغول شوند. در واقع، هرس کردن به پربارتر شدن درختان کمک میکند و از طرفی هم بومیان میتوانند از آنها برای مصارف شخصی یا فروش استفاده کنند.
درخت حرا نقش مهمی در زمینه تامین غذای دام، تولید زغال، تولید چوب، تهیه خمیر کاغذ و غیره دارد. مضاف بر اینکه شیره درون آوندهای این درخت برای درمان بیماریهای پوستی رایج در هرمزگان مفید است.
درختان حرا بهدلیل عمر طولانیشان، تنههایی بسیار محکم دارند و در گذشته از همین مزیت برای ساخت دهل استفاده میکردند. در حقیقت، اولین دهل جزیره قشم با چوب درخت حرا ساخته شده است. ریشه درختان حرا مثل سدی در برابر امواج دریا عمل میکند.
از آنجا که چوب این درختان در اثر سوختن دود سیاه تولید نمیکند، گزینه خوبی برای تهیه زغال است. میوه و برگ این درختان نیز بهعنوان گیاه دارویی کاربرد دارند. ریشه درخت حرا همچون سدی طبیعی در برابر امواج و طوفانهای دریایی عمل میکند.آب و گل جنگل حرا حاوی نمک و آهک است و در گذشته مردم از گل آن برای لاغر شدن استفاده میکردند؛ به این ترتیب که آن را به بدن خود میمالیدند و پس از خشک شدن، خود را در آب میشستند.
وقتی به اسکله سهیلی جزیره قشم میروید، با تهیه بلیت میتوانید با قایقهای موتوری در بین و پیرامون جنگل حرا بگردید. بیشتر قایق رانان از بومیان محلی و اعراب ایرانی منطقه هستند و علاقه دارند با لهجه شیرین خود درباره منطقه با شما سخن بگویند.
پراکندگی جنگل حرا در منطقه میان بندر لافت تا روستای طبل است و در شمال غربی جزیره قشم تمرکز یافته است. جنگل حرا به سبب آنکه یک منطقه سرسبز در میانه خشکی و دریا در محدودهای گرمسیری پدید آورده است، میزبان پرندگان مهاجر در فصلهای سرد سال است. پس اگر علاقه مند به پرنده نگری و تماشای پرندگانی باشید که به طور عادی معمولا آنها را نمی بینید، پاییز و زمستان زمان مناسبی برای سفر به جنگل حرا است. حواصیل، مرغ دریایی، مرغ ماهی خوار، مرغ گل خوار و لک لک از این جمله پرندگان هستند.
برای بازدید از جنگل حرا به سبب قرار گرفتن آن در میان آب، نیاز به قایق سواری است. قایقهای موتوری اسکله سهیلی با دریافت هزینه، 6 نفر را به گردش در این منطقه میبرند. در حدود 1 ساعت زمان برای بازدید از جنگل حرا قشم نیاز است.
به دلیل آب و هوای گرم مناطق جنوبی ایران، پیشنهاد میکنیم بهترین زمان را برای سفر به جنگل حرا انتخاب کنید یعنی اواخر پاییز، زمستان و اوایل بهار که شرایط آب و هوایی منطقه بهتر است.
همانطور که گفتم در جنگل حرا هر 6 ساعت یک بار جزر و مد اتفاق میافتد، پس اگر در آن زمان قایقی در آب حرکت کند ممکن است گیر بیفتد. البته مردم بومی و قایق ران ها از زمان جزر و مد آب اطلاع دارند، پس ساعت بازدید از جنگل حرا به زمان جزر و مد آب بستگی دارد و معمولا ساعت بازدید از جنگل مانگرو(حرا) ساعت 8 صبح تا 7 شب (19) است.
یکی از جاذبههای طبیعی جزیره قشم جنگل حرا است که در بین خشکی و دریا قرار گرفته است. جنگل حرا یکی از بزرگترین جنگلها در بین جنگلهای ایران است.جنگل حرا، یکی از مناطق جذابی است که در میان جزیره قشم و استان هرمزگان قرار دارد و به عنوان طلای سبز قشم معروف شده است. زیرا زیستگاه درختانی است که ریشه هایش در آب قرار دارد. جنگل حرا که یک منبع اکولوژیکی مهم به شمار میآید به صورت تالابی پوشیده از درختانی است که در مناطق جنب حاره ای و گرم حاره ای قرار گرفتهاند.
