مقدمه و بیان مسئله از اجزای مهم هر پژوهشی به شمار می آید و نگارش درست آن از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است اما اغلب پژوهشگران در نگارش این دو بخش دچار مشکل می شوند. در بیان تفاوت مقدمه با بیان مسئله ای که در پژوهش مطرح میشود باید اینچنین مطرح کرد که مقدمه توضیح و تفسیر ابعاد کلی موضوع پایان نامه است که جنبه توصیفی دارد و خواننده را با حیطه موضوع آشنا میکند. ولی آنچه در بیان مسئله پژوهش مطرح میشود، به معرفی موضوع، بررسی و توصیف دیدگاه های نظری و چارچوب فکری موجود راجع به موضوع تحقیق و پروژه و ابعادی از موضوع که ابهام دارد و برای ما مجهول است، می پردازد.
نحوه نوشتن مقدمه در پژوهش
مقدمه بعنوان قلب مقاله در نظر گرفته می شود چرا که معرفی کننده اهداف اصلی و ادبیات پژوهش شما می باشد. این بخش از مقاله که بلافاصله بعد از چکیده نوشته می شود، ابتدا با یک توضیح کوتاه از ادبیات پژوهشی موضوع مقاله آغاز می شود و سپس سوال اصلی پژوهش و علت انتخاب این موضوع مطرح می شود و سپس یک پیشینه ای از موضوع مقاله بیان می شود مقدمه شمای کلی یا چکیده ای از کل طرح پژوهش شماست. نگارنده از این طریق می خواهد خواننده را با مبانی و کلیات موضوع پژوهش مورد نظر خود آشنا کند. مقدمه نباید بیش از حد طولانی و دربرگیرنده مطالب حاشیه ای و غیرمرتبط باشد. به عبارت دیگر مقدمه به تاریخچه کلی پژوهش اشاره می کند به طوری که هرکس با خواندن مقدمه بتواند درک کند که پژوهشگر قصد انجام چه پژوهش را دارد. بنابراین پژوهشگر بهتر است مقدمه را در پایان پژوهش نیز اصلاح کند. معمولا برای قسمت مقدمه حداکثر تا 3 صفحه را در نظر می گیرند.
برای نوشتن مقدمه شما آزادید که چه مطالبی بنویسید ولی توجه کنید که مطالب شما باید زمینه ساز بحث اصلی باشد. می توانید از وضعیت دنیا و کشور خودمان در خصوص متغیر مورد نظرتان صحبت کنید، می توانید از تئوری ها و نظریه ها مدد بگیرید، می توانید از سوانح و اتفاقات استفاده کنید، .... اما هرچه می نویسید حتما باید منبع موثق داشته باشد و ارجاع دهی به آن ضروری است و ضمنا تمامی مطالبتان باید به موضوع اصلی مرتبط باشد.
فرض کنید می خواهید مقدمه یک پژوهش در زمینه اهمیت مسابقات ورزشی در خوابگاه های دانشجویی را بنویسید. مقدمه پروپوزال شما در این زمینه می تواند در خصوص معرفی زندگی خوابگاهی و مفهوم بهبود زندگی خوابگاهی، بخشنامه های مرتبط، و قوانین مربوطه باشد و در ادامه به اثرات ورزش بر سلامت و بهبود زندگی فردی و جمعی پرداخته و اشاره ای هم به ورزش در محیط دانشگاه و خوابگاه نمایید و حتی اگر می خواهید از مدل های موجود استفاده کنید، مدل را هم در این بخش معرفی کنید و در ادامه با یک جمله، ارتباطی مقدمه را به بقیه مطالب موجود در پژوهش وصل کنید.
بیان مسئله
هر پژوهش علمی با طرح سوال یا مساله ای آغاز می شود که تحقیق برای پاسخگویی به آن انجام می گیرد؛ مسئله و موضوع تحقیق عبارت است از شرایطی که وجود دارد و در ذهن پژوهشگر ایجاد سوال می کند و پژوهشگر را بر می انگیزد که در آن کندوکاو کند. این مسئله، مشکل احساس شده ای است که محقق به حل آن علاقه مند است و می خواهد راه حل آن را بیابد. هنگامی که محقق چنین احساسی پیدا می کند می توان گفت که او موضوع و مسئله تحقیق خویش را انتخاب کرده است. اما احتمالاً از بیان آن به گونه ای که دیگران نیز آن را ادراک کنند، عاجز است.
معمولاً مسئله و موضوع پژوهش به صورت سوالی بیان نمی شود، بلکه به صورت یک جمله کامل مثبت، دقیق و صریح مطرح می گردد. به سخن دیگر، مسئله و موضوع پژوهش بایستی به گونه ای تنظیم و بیان شود که به طور عملی قابل بررسی و تحقیق باشد. انتخاب کلمات باید با دقت و با توجه به مسئله و موضوع انتخابی باشد؛ به گونه ای که کلمات دقیقاً معنای مورد نظر را برسانند و از لحاظ پژوهش قابل بررسی عملی و علمی باشند.
محقق باید در بیان یا تعریف مساله به تشریح این موارد بپردازد: معرفی دقیق مساله، معرفی جنبه های مجهول و مبهم، معرفی متغیرهای مربوط همراه با مدل نظری معرف روابط بین متغیرها، تعاریف عملیاتی، منظور و مقصود تحقیق و سرانجام تشریح دقیق ابعاد و حدود مساله تحقیق و تمیز آن نسبت به مسائل دیگر. بیان مسئله بایستی به نحوی باشد که چگونگی بررسی متغیر یا متغیرها، مکان و دامنه و وسعت پژوهش را روشن کند.بنابراین می توان نتیجه گرفت که در نگارش این مبحث باید ابتدا به ارائه موضوعات کلی پرداخت، سپس طی یک روند منطقی موضوع موردنظر را به طور اختصاصی شرح داد. به عنوان مثال اگر موضوع مورد بررسی تاثیر نوعی وسیله پیشگیری از بارداری است، بهتر است اول اشاره ای مختصر به مشکلات ازدیاد جمعیت نمود. سپس راه های کنترل جمعیت و راه های پیشگیری از بارداری و در نهایت به طور اختصاصی به روش مورد نظر پرداخت.
به عبارت دیگر باید خاطرنشان ساخت که در بیان مساله باید به موارد زیر توجه شود:
- تعریف مساله،
- بررسی وضع موجود،
- دورنمای آینده،
- بیان مساله مورد نظر به صورت جمله خبری یا سوالی.
نتیجه گیری
مقدمه اولین بخشی از یک پژوهش است و تاریخچه و زمینه (Background) پژوهش را شامل می شود. هدف مقدمه آن است که خواننده را درگیر موضوع مقاله کند و اطلاعات زمینه ای ضروری را در آن مورد ارایه دهد، در حالی که بیان مساله بخش ضروری یک مقاله و پژوهش است. بیان مساله توضیح و بیانی دقیق از یک موضوع، شرایط یا موقعیتی است که شما دوست دارید در آن به پژوهش بپردازید. بیان مساله، به شما کمک می کند تا هدف پژوهش خود را به صورت شفاف تعیین کنید و شکاف موجود بین وضعیت ایده ال و وضعیت کنونی در یک حیطه خاص را آشکار سازید و بیان نمایید که چرا می خواهید روی این شکاف موجود پلی بسازید و آن را حل کنید.